Katalog

on yansında Amerika'da ilm çevirmeye başlayan 4e\ Gibson'u geçen yıl silemalanmızda "Teldeki Çuş" ve "Air America" ilmlerinde izledik. Ve diğerleri... Ophelia, icrtrude, Claudius, Pololius ve Hayalet... Gertrule rolünde yine tiyatrodan inemaya geçen bir oyunuyu, son yıllarda çevirdi;i filmlerle de ön plana çıLan Glenn Close'u izleyeeğiz. "öldüren Cazibe" ve Tehlikeli İlişkileri"in tehlikeli" ve "gizemli" ;adınıGleenClose... "The Cotton Club", "A Passage to India Hindistan'a Geçit", "Endless Love Bitmeyen Aşk", "The Champ Şampiyon", "Murdcr on the Orient Kxprcss Doğu Ekspresinde Cinayet", "Jesus of Nazareth", "Death on the Nile Nil'de ölüm"... Yüzden fazla filmin müziğine imzasını atan Ennio Morriconede "Hamlet"in müziğini hazırladı. Bir intikam oyunu, "Hamlet". "Macbeth"in yaklaşık iki katı uzunluğunda... 1600yıllarında, ışıklandırması olmayan bir "Hamlet"in Paul Scofitiyatroda, The Globe'da Id, Alan Bates, Helena lonham Carter ve Ian /nanmak üzere yazılmış. lolm gibi tiyatrocu sine Zaff IraM'nln filmlnda HamM, MM Olbaon; Ophalia, H«l«na Bonham Carter. zellikle kışları saat nacı oyunculardan olu14.00'te başlayacak oyuan zengin bir kadrosu var. 'Hayalet'i ter... 16 yaşındayken tanışmış kameraynun en geç saat 17.00'de bitmesi gerekianlandıran Paul Scofıeld, 1966 yılında la, henüz bir tiyatro öğrencisiyken. Onu yordu; yoksa oyuncular birbirlerini göol aldığı "Her Devriıt Adamı A Man of "Manzaralı Oda" ya da "Maske" fılmremiyorlardı. Shakespeare, Hamlet için Ul Seasons" ile Oscar almıştı. Scofıeld, lerinden de anımsayabilirsiniz.Yalniz tiyatronun bütün zamanını kullanmış iyatroya olan katkıları nedeniyle de tnoyunculanyla değil, tüm ekibiyle "süanlaşılan... ;iltere'de saygın bir ödül olan CBE ile öper" bir yapım Franco ZefTîrelli'nin Zeffirelli, Hamlet oyunlarının sonulüllendirilmişti. Alan Bates'e gelince; "Hamlef'i... nun olamayacağı kanısında... Amacı, iyatro ve sinemanın bu çok yetenekli ve Yapımcı, bir tiyatroda Hamlet rolüyhiç Shakespeare okumamış veya "Ham>ol ödüllü oyuncusunu 'Claudius' role Avrupa'yı dolaşmış olan Dyson Lolet'ten bana ne?" diyebilen gençlere klaünde izleyeceğiz. 'Ophelia' ise filmin en vell ön planda bir isim. Lovell imzasını sik bir öyküyü bugünün bakış açısıyla ;enç oyuncusu Helena Bonham Cartaşıyan filmlere bir göz atmak yeterli: aktarmak. ^ S TüPkiye'de clnsiyet değiştiren Hamlet I T U R H A N 6 Ü R K A N Ingiliz oyun yazan ve ozanı William Shakespeare'in çeşitli dönemlerde lam 41 kcv fılme alınan ölümsüz yapıtı "Hamlet", bizdc de "Kadın Hamlet" ya da "İntikam Meleği" adıyla ve cinsiyet değiştirerek perdeye gelirildi. Shakespeare'in dünya sahnelerinde yer almış bu kendi kadar ünlü yapıtını Metin Erksankadınlaştırdı. !7.yüzyıl"Hamlet"indeki olaylar kişilik ve yer değiştirerek 1976Türkiyesi'ndc geçiyordu. Senaryosunu da yönetmen Erksan'ın yazdığı "Kadın Hamlet"lc Hamlet'in ana temasını oluşturan kin gütme, öç alma gibi motifler, Yeşilçam kalıplanna kolaylıkla ve yadırganmadan oturtulmuştu. Us ile usdışılık arasında gidip gclcn, ruhsal bunalıma sürüklenmiş, kendi kendisiyle savaşarak gerçek tutkusunu arayan Danimarka Prensinin kışiliği Fatma Girik'indişikimliğineyansıtılmıştı. "Kadın Hamlet", Metin Erksan'ın "gcrçeküstü" öğeler taşıyan, düşgücüne aşın ölcülerde yer vererek saplantı temasını işledıği özgün yapıtlanndan biriydi: Danimarka Prensi Hamlet, babasının öldürülmcsi üzerine gerçeği bulmak ve öç almak için tutkulu bir arayışın içinegirer. Ancak kuşkular içinde çırpındığı için bir türlü eylemegeçemez. Yazıldığıçağda değil degünümüz toplumunda geçen yerli "Hamlet"te olaylar, yapıtın özü bozulmadan güzel dckorlar, göz kamaştırıcı giysiler, görkemli sahnc göstcrilcri, dans vc müzik şovu önündegelişiyordu. Erksan'ın toplumsal yapıtlanndan sonra eğildiği şarkıcı filmlerinin ardından ele aldığı "Kadın Hamlet", fan lastik türün bizde ilk kez denencn örneği ni oluşturuyordu. Fatma Girik, nasıl Hamlet rolüne oturtulmuşsa, sevgilisi Ophelia da cinsiyet değiştirmiş olarak Ahmet Sezerel'in kimliğinde erkek olarak karşımızaçıkıyordu. Filmde ayrıca Sevda Ferdağ, Reha Yurdakul, Orçun Sonat, Nevra Screzli, Yiiksel Gözen, Ali Cağaloğlu, Ahmet Kostarika, Yavuz Selekman, Baki Tamer, lsmail Hakkı Şen, Ekrem Gökyova, Ayla Oranlı gibi kalabalık bir oyuncu topluluğu yer alıyordu. Moskova ve Los Angeles Film Şenliklerine de katılan "Kadın Hamlet"tc amcası tarafından babası öldürülcn bir kızın öç öyküsü anlatılıyordu. < B E Y A Z P E R D E D E K I Beyazperdeye damgasını vurmuş Hamlet uyarlamalarının başında 1948de Laurenc* Ollvt•r'nin yönetip oynadığı "HamM" ile 1964 yılında Sovyet yönetmen Grigorİ KozlnlMV'in yönetiiği "HamlaTgeliyor. Shakespeare'in oyunları yaklaşık 300 kez sinemaya aktarıldı. Sesslz sinemada 1899 ile 1927 arasında 107 Shakespeare uyarlaması çekildığl billnlyor. Shakespeare uyarlamalarında rekor, 46 fllmle "Romeo v« JulM"te. "ROIMO v« Jull• f i 41 lilmle "HamM" ızlıyor. "Hamlerten sonra da 24 uyarlamayla "Oth^Ho" var sırada. Hamlet rolünü beyazperdede oynayanlar arasında sessız sinerna döneminin en ünlülerl Sir Johraton Robertaon (1913te) ve A«ta N M M O (1922 yılında). Asta Nielsen, Hamlet rolünü sinemada oynayan çok sayıda kadın oyuncudan bir). 1948 yılında, Shakespeare oyunlarının sahnedeki büyük ustası Slr Laurence Olivier'nln slnemaya aktardığı •'HamM", bugün de "HamM'' uyarlamalarının en klasik örneği sayılıyor. 1948'in "HamMni En lyi Film Oscar'ını alırken, Ollvler'ye de En ly! erkek Oyuncu Oscar'ını getirmisti. Opheliayı oynayan J*an Shnmont, yönetmen olarak Olivler ve filmin müziğini gerçekleştlren WIHIam WaKon da Oscar adayları arasına girmlşlerdl. Sovyet yönetmen Oıigofi KozJntoev'ln 1984te beyazperdeye aktardığı "HanUet" ise daha değişlk, modern yorumuyla filmin eleştirmenlerinin büyük ilgisını çektı. Filmin, "Doktor Jtvago"nun yazarı Boria Pastemak'ın çevirisiyle oynanması ise bir başka özelliğiydi Müziğini ünlü bestecl Dmltrl Şoatakovlç'in gerçekleştirdiği Sovyet "HamM"inde başrolü üstlenen binokanII Smoiduoovakl de büyük başarı kazanmışb. ; U M H U R İ Y E T D E H B İ 2 7E K İ M S H A K E S P E A R E ingiltere'de özgür Sinema akımının önde gelen adlarından Ton Rlchardaon da "Hamlofe el atan yönetmenler arasında. 1950'lerın sonlarından bu yana "öfc«", "Bir Parmak Bal", "Uzun Maaafa Kofucusunun Yalnızlıgr, "Tom Jonaa", "HaMSOvari Alayınm Hücumu" gibi filmlere imzasını atan Richardson'ın 1969'da çektlği "HamM"te Nlcol WHIIamaon ve Marıanne Faıthfull oynadılar. Finlandiyalı yönetmen Akl Kaurtamaki U Y A R L A M A L A R I ise 1987'de çevirdıği "HamM If Başında" adlı filmiyle Shakespeare'in bu ölumsüz oyununa çağdaş bir yorum getlrdi. Oaha önce Doatoyavakl'nin "Suç v» Caza"sını da beyazperdeye aktaran Aki Kaurismaki, günümüzdeki geçen "Hamlet Iş Başında"da buyuk bir şirketın doruklarında geçen "kanlı IkUdar mücad«te»l"nı ele aldı. Kaurismakı nın fılmınde Hamlet'i Plrkka Pakka PaMlus, Ophelia'yı Katl Outlnan oynadılar. Slr Z M Mf HMntofto ıvfM* otmiştL 1 9 9 1 S A Y I II