Katalog

Doksanlı yılların gençlerı, bırbırlenne, üzenne notlar yazılmış kompakt dıskler armağan edecekler Yaş gunü partılerınde CD'ler çalınacak Lazer devrımının müzık endüstrısıne guçlü bır yansıması olan CD'lerın bu denlı hızlı kabullenılip yaygınlaşması, bır teknık ustunlük, bır ses kalıtesi ve dınlemedekı konfordan kaynaklanıyor plakla kompakt dısk arasında bır rekabetın söz konusu bıle olmadığının; çünku kompakt dısk pıyasayı tam anlamıyla ele geçınrken plakların yavaş yavaş koleksıyonculara özgü bırer antıkaya dönüştüklerının kanıtı. Laser devrımının müzık endüstrısıne güçİU bır yansıması olan CD'lerın bu denlı hızlı kabullenılip yaygınlaşmasında pek de şaşırtıcı yön yok aslında; bu harıka aygıtın sağladığı kolaylık ve keyfın buyuklüğü tartışılmaz. Her şeyden önce, cızırtıve hışırtıdan arınmış, ses kaybı neredeyse sıfıra ındırılmış bır kayıt dınlıyorsunuz; sankı ınsanlar ensirümaıılarını alıp gelmışler ve sıze odanızda bır konser verıyorlar Ikıncısı, bu kaydın zaman ıçınde türlü hatalardan oturu bozulması ya da yıpranması da söz konusu değıl; kolayca çızılıveren ya da bırıken tozlardan ötürü ses kalıtesının yıtıren plakların aksıne, CD'lere bu tur fızıksel zarar veremıyorsunuz Üçüncusu, 33'lük dınlerken sık sık yaşadığınız gıbı yırrnı dakıkada bır plağı çevırmek gı bı bır derdınız yok; tek yuze tum bır albüm sığdırılıyor Dördüncusu, dıskı aygıtın kabınıne yerleştırdıkten sonra, ıstedığınız parçayı, hatta bır parçanın ıstedığınız bölümünu anında dınleyebılıyor dıledığınız anda başka bır parçanın başka bır bolumune geçebılıyorsunuz (bunu plakta denemeye kalkarsanız bır süre sonra plağın ustü çı/ıklerın oluşturduğu bır harıtaya donuşebılır) 1948 yılında ılk kez Columbia fırması tarafından "longplay" (uzunçalar) adıyla pıyasaya çıkarılan 33'lukler ses kalıtesıne yenı boyutlar getıren "high fidelity" devnnı başlatnıış ve 78Mık taş plakları pıyasadan sılmıştı (tıpkı taş plakların 1933 yılında fonograf sılındırlerını devre dışı bırakması gıbı) Ellılı yıllarda hızla populerleşıp her evde mınık bırer dıskotek oluşmasını sağlayan 33'lukler, hem daha hafıf ve esnektı, hem daha uzun sürelı mu/ık dınleme olanağı verıyordu, hem de hatırı sayılır bır ses ustünlüğüne sahıptı. On yıl kadar sonra bunlara "slereo" mü/ık dınleme olayı eklenıce 33'luklerden alınan keyıf daha da artmış; sesleri ayırarak ıkı küçuk hoparlörune gönderen Dual pıkaplar, evlerde vazgeçılemeyecek aygıtlardan bırı olmuştu. Uzun yıllar saltanat süren plakların müzik endüstrısındekı üstünlüğünü sarsmaya yönelık gelışmeler, altmışlı yılların sonlarına doğru ufak ufak başladı. Ikı büyük makara yerıne aynı mıktarda ses bantını bır sıgara paketı boyundaki küçuk plastık kutulara sığıdıran kaset bantlar, bu doğrultuda ortaya çıkan ılk tehlıkeydı belkı de. Kasetler ucuzdu; kolay taşınabılmesınden ötürü pratıktı; üst üste kayıt yaparak ıçerığını dcğıştırmck mümkundü ve plaklar gıbı çok özel bır bakım gerektırmıyorlardı Bu avantajlardan öluru başlangıçta müzık dınleme konusunda etkılı bır araç halıne de geldıler ama yıne de 33'lukler saltanatını surdurdu Ç u n k u ^ e denlı lıassas teypler gelıştırılırse gelıştırılsın, bır kasetın sağladığı ses kalıtesi plaklarla yarışacak düzeyde değıldı Zaman ıçınde daha hassas kayıtlar oluşturabılmek ıçın krom ala şımlı, ferrokromlu hatta metal bantlara sahıp kasetler üretıldı ama rekabette ıbre her zaman plaktan yana oldu. Başlı başına bır zevk ve sosyal bır etkınlıktı plak dınlemek ya da plak koleksıyonu yapmak Hatta pıkabın başına geçıldığı anda başlayan sureç, kımı meraklılar ıçın bır " t ö r e n " nıtelığı bıle taşıyabılıyordu Tellerden yapılmış şık plak klasörunden plağı almak, kapağını dıkkatle gözden geçırıp ıçınden plağı çıkarmak, özenle tozunu alıp platoya yerleştırmek, mınıcık ama sevımlı bır "çıt" sesıyle kolu kaldırıp ığneyı "viniP'ın üzerıne hafıfçe bırakmak, buyuk bır zevkie dınledıkten sonra yenıden tozunu alıp yerı ne yerleştırmek ve bır başkasına uzanmak Tum bunlar, muzık dınleme merakının da ötesıne u/anan, ayrı bır tutkunun parçacıklarıydı 33'lukler, gundüz yapılan deniz sefasının ardından hep bırlıkte akşamustu sahıl çay bahçelerıne gıdılen, akşam yemeğınden sonra ıslıklarla haberleşılıp bahçe sınemaiarında ayçekırdeğı çıtlatılan yaşam bıçımlerıne aıt bır ayrıntı gıbı Şımdı ne doğru düzgün plaj var, ne gunbatımlannın seyredıldığı sevımlı (,ay bahçelerı ne de fılm seyrederken çekırdek çıtırtılarından geçılmeyen yazlık sınemalar Dolayısıyla 33'lukler ıçın de yaz bıttı. CD'ler, beş yıldır Türkıyc'de de popülerlığını arttırıyor gıderek. Batı'da 33'lüklerı tarıhe karışma aşamasına getıren bu lazer harıkası oldu belkı ama, Türkıye ıçın aynı şeylerı söylemek pek mumkun değıl. CD'nın geçmtşı beş yıl, oysa Turkıye'de plak endüstrısının yok olma sürecıne gırmesı bundan on yıl oncesıne dek dayanıyor Telıf haklarıyla ılgılı yasanın hazırlanmasındakı gecıkme korsan kasetçılık ve "homc laping"ı önu alınamaz boyutlara ulaştırınca krıze gıren plak endüstrısı, yuksek malıyetlere karşın satış duşüklüğunden öturü çökuntuye uğradı ve kırk yıllık '"vınıl" dostumuz da göz açıp kapayana dek ortadan yok oluverdı Kısacası, Batı'da CD'nın epey gerısınde kalan kasetler (ve onların valındığı portatıf mınık kasetçalarlar) karşısında yenık duştu plak Yüksek fıyatlarına karşın CD'ler plağın yerını almaya çalışıyor şu sıralar ama görunen o kı kasetlerın Turkıye'dekı egemenlığı bır sure daha rakıpsız bıçımde surecek Kuşkusuz, koleksıyoncular ıçın plağın özel değerı ve zevkı hıçbır zaman azalmayaçak. Ama CD ıle gelen kusursuz ses kalıtesi ve kul Yüksek fıyatlarına rağmen kompakt dıskler plağın yerını almaya çalışıyor ama görunen o kı Turkıyede kasetlerın egemenlığı epey surecek lanım kolaylığı yabana atılacak gıbı değıl Üstelık, daha küçük boyutta olmakla bırlıkte CD'lerın kapakları ve ıçlerınden çıkan kap samlı broşurler de plaklardan pek aşağı kalmıyor Doksanlı yılların gençlerı bırbırlenne ustlerıne not yazılmış CD'ler armağan edecekler, plak şırketlerı çok satış yapan sanatçılanna "Altın Plak" yerıne "Altın Disk" verecekler, yaşgunü partılerınde CD'ler çalınacak Teknolojık yenılıkler karşısında ıkı farklı duyguya kapılıyor ınsan aynı anda Bırı, yaşamı kolaylaştırıcı gelışımlerden heye canlanıp haz duymak, dığerı de yıtırılmekte olan bır yaşam bıçımı ayrıntısına ılışkın hafıf bır burukluğu tatmak Ama endüstrıyle ılgılı koşullar nostaljıye aman vermıyor pek öyle ya da böyle, Turkıye'de artık plak yok Kırk yıl boyunca vdzgeçılmezlığını koruyan dostlarımız, "33 lurlarım" tamanıladılar vc gıttıler Artık duygular dakıkada 33 devırle değıl, sanıyede 1,3 metre ıle buluşuyor ezgılerle. D Dual pıkaplar ve 33'lüklerden oluşan koleksıyonlar, müzıkseverler ıçın uzun yıllar altın degerınde ıdı 13