Katalog

H AFTANIN KONUĞU Truva antik kenti kazılarında Türk heyetinin başkanlığını yapan Prof. Coşkun Özgünel anlatıyor: 'Tnıva Destanı yeniden yazılmakta' Truva'daki Âpollo Tapınağı'nın harabelerine, 100 yıldan uzun bir süredir el değmemişti. Geçen yıl başlayan onarım ve restorasyon çalışmalarında, tapınağın üst yapısmdaki frizler ortaya çıkmaya başladı: 22 metre uzunluğundaki bu levhalarda Truva Savaşı yeniden dilleniyor... Truva'daki Apollo Tpınaflı'nın çevresinde, savaşı dile getiren frizler ortaya çıkartılıyor Mustafa Balbay/ANKARA omeros'un llyada ve Odysseus destanı Isa'dan önceki dönemin en önemli ışıklarından birini oluşturuyor. Bazı söylencelere göre Bergama Kitaplığı'ndan lskenderiye'ye götürülen iki yüz bine yakın kitap arasından ikisi bir çiftlik kâhyasınca ayrılıp korunmuş. Diğerleri de yakılmış. İşte bu iki kitap Homeros'un Anadolu halkı ile Yunanistan'da yaşayanların Truva savaşlarını anlatan tlyada ve Odysseus destarudır. Savaşların geçtiği Truva'nın tam olarak neresi olduğu yüzyıllarca bulunamaz. Geçen yüzyılın sonlarında ortaya çıkarılır Truva'nın Çanakkale yakınlannda olduğu. Bölgede bir de tapınak ortaya çıkarılır. Tapınağın çevresinde Homores'un sözünü ettiği savaşların frizleri yer almaktadır. Kazılar sonucunda bu frizler bir bir ortaya çıkanlıyor. Destan bir bakıma yeniden yazılıyor. Bu kazılarda Türk heyetinin başkanlığını yapan Ankara Universitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Coşkun Özgünel ile görüştük. • Sayın özgünel, Türklerle Yunanlılarm paylaşamadığı Homeros kimdir? Gtinümüze kadar gelen yapıtları konusunda neler söyleyebtlirsiniz? • tnsanlar bu soruyu 2500 yıldır birbirlerine sorarlar. Yanıt ararlar. Bizim bildiğimiz, Batı Anadolulu, lonyalı, İzmirli bir ozan, destan şairi. l.ö. 9. yüzyılın ortalarında yaşamış, bugün bile zevk ve heyecanla okunan llyada ve Odysseia'nın yazan. Bu iki yapıt H Prof. Dr. Coşkun özgünel, 1941 yılında doğdu. Ankara'da Dil ve TarihCoğrafya Fakültesl'nde Klasik Arkeoloji Bölümü'nü bltlrdi. 1967'de aynı kürsüye aslstan olarak girdl. F. Almanya'da doktora ve doçentlik çalışması yaptı. Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal'ın yanında 1972'de doktora yaptı. 1979da doçent oldu. 1988'de profesörlüğe yükseldi. Teos, Müskebi, Çandarlı, Foça, Bayraklı, Mllet, Truva kazılarına katıldı. 1980 yılından bu yana kendi adına Gülpınar • Smlthelon kazılarını yürütüyor. Seramlk ve mltolojl konularını Içeren yayınları var. Alman Arkeoloji Enstitüsu muhabir üyesl, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Klasik Arkeoloji Bölümü Başkanı. o zamanlardan başlayarak birçok kez vazolar, tapınaklar, lahitler üzerine betımlenmiş, gerçekliği tartışılmış ve arkeologların çözemedıkleri problemlerine yanıt olmuştur tlyada destanında Yunanistan ile Anadolu arasındaki ilk büytlk ve topyekün savaşı ve nedenlerini anlatarak, Anadolu topraklarına olan ilgiyi o zamanlardan vurgulamıştır. Güzel Helena'nın Truva Kralı Priamos'un oğlu Parls tarafından kaçırılması, savaşı n nedeni olarak gösterilir. Halbuki olay salt Batı'nın, Yunanistan'ın Anadolu'yu ele geçirme savaşı. Bilindiği gibi Anadolu böyle iki savaşa daha sahne oldu; Haçlı seferleri ve 1. Dünya Savaşı. • Homeros, savaşı nasıl aktarıyor? • Destan 10 yıllık savaşın son 52 gününü anlatır. İki tarafın kahramanlarının ön planda yer aldığı bu anlatımda, sadece halklar değıl tanrılar da savaşmıştır. Baş tanrı Zeus kimı zaman orada kimi zaman buradadır. Savaş tanrıçası Athena, Yunanlı olmasının verdiği ayrıcalıkla hep Akhaların yanındadır. Anadolulu tanrı Apollon ise Truvalıların yanındadır. Kahramanlar vardır bu savaşta: Agamemnon, Akhilleus, Nestor gibi. Truvalıların önderi ise Hektor ve babasıdır. Truva ovasında kıyasıya süren bir savaş ve savaşın getirdiği kimi insan ilişkileri ise destanın bir diğer yönüdür. • Truva nasıl ortaya çıkanldı? Bölgede ilk kazılar ne zaman başladı? • Batılı daha küçük yaşta okur bu destanı. Bu savaş alanını ve Truva'yı görmek ister. Destan Batı okullarında tarih kitabı olarak okutulur. tlk olarak 187O'te zengin Alman tüccan H. Schliemann kazı yapmış bölgede. Priamos'un hazinelerini bulmaya çahşmış. Hazineleri bulmuş da. Ama bunun Priamos'un hazinesi olmadığını o günlerde anlayamaz. Bu savaş ve savaş alanı olan Truva yıllar sonra Anadolulu sanatçılar tarafından betimlenmiştir. Truva'nın güneyinde bir kutsal alana, savaştan tam 1100 yıl sonra t.ö. 150 dolaylarında bir tapınak yaparlar. Adına Anadolulu tanrıların adını verirler ve Truva savaşlarını tlyada destanını anlatırlar. BugUn bu tapınağın kalıntıları Çanakkale ili Ayva