Katalog

Korumasız çevre Patara sn ta uzaklardan geldim yardıma, anaforlu Ksanthos'tan geldim, uzak Lykia'dan Matara'da 18 kiiometrelik kumsahn gerisinde, Onur Takı ve kaya Sevgili karımı, yavrumu kodum orda, mezarlarma kadar uzanan geniş alanda, Lykia'nın ana limanı antik kentin yoksulların göz dikeceği bir surü mal kalıntıları yatar. Geçen yıl başlayan kazı sürerken antik kentin ortasından mülk kodum. geçen yol ekim ayında asfaltlandı. Yerleşim merkezi Gelemiş köyünde de 7 Savaşa sürüyorum Lykialıları gene de, katlı bir otelin, pansiyon ve motellerin, devremülk konut kooperatiflerinin inşaatına başlandı. Patara, 5 Mart I990'da da "özel Koruma Alanı" ilan Kendim de en öndeyim işte bak. edildi. Ancak karmaşa bitmedi: Bu yaz, bir yanda arkeolojik kazı yapılırken Nermln Bayçın öte yanda plansız, programsız binalar yükseliyor. nlü Troya savaşlarını konu alan Homeros'un tlyada'sında Lykialılann li> deri Sarpedon, böyle der ve Troialıların yanında savaşır. Lykialılar cesur savaşçılar olarak ifade edilir tlyada'da. Sarpedon savaş meydanında öldüğünde Apollon onu ırmağın sularıyla yıkar, tanrı merhemi sürer, sonra da hızlı kılavuzların eline verir götürsünler semiz Lykia toprağına ve gömsünler onu orada diye. Lykia toprağı, aşılması zor, yüksek dağların ardındadır. Deniz hep kabarır güneşten kavrulmuş sırtlarına, hırçındır doğası; ama o kadar da eşsiz görüntüler sergiler. Bir Lykialının ruhu gibi. Yüksek kayalara oyulmuş görkemli mezarlar sanki bu bütünleşmeyi yansıtır. Fethlye'den Antalya'ya uzanan kıyı kesimi boyunca rastladığınız bu görkemli kaya mezarları ve lahitler, şimdi gizemli bir suskunlukla gözlerinizi deler. Antik ören yerlerini daha keşfe çıkmadan, çok daha iyi tanıdığınız Fethiye, Kaş, Kekova, Kale (Demre), başdöndürücü bir hızla gelişen bu modern kentlerin bağrında antik çağlardan bu yana sokakların arasından, denizin ve kayaların içinden köklerini kopmaz bir gUçle toprağa salmış durumda yaşanan süreci seyrederler. Antik kaynaklarda geçtiği gibi, güneşin doğduğu, aydınlığın geldiği "Anadolu" topraklarında doğan medenıyetlerden birisidir Lykia. Birçok bilim adamının ve araştırmacının tanıtlamaya çalıştığı gibi Homeros'un tlyada'sındaki Phoibos (parlak) ya da Lykegenes (Lil yalj) Apollon'un ülkesi, "Lyk" kökünün taşıdığı anlam açısından bir "Işık Ülkesi". Esas olarak ışığı, aydınhğı simgeleyen Yu Uçsuz bucaksız kumsalları ve eşsiz tar'ıh zenginliğiyle U •• nan yaratıcılığında etken iki tanrıdan biridir Apollon. Doğayı görme ve kavrama yeteneğidir. Bu yeteneği de ancak "ışık" yapıcı kılar. Doğayı ve varlığı tanıma çabası adeta bir savaşımdır; çünkü akıl ve güzellikle aydınlığa ulaşma kaygısını taşır özünde. Ve bu yolu Apollon gösterir, önceden bilir. Yunan mitosuna göre Apollon Delos'ta doğup ışık saçmış, 'öz Helen varlığı' olarak efsanelerde dile gelmiştir. Ancak Apollon'un bir Anadolu tannsı olduğu kanısı, araştırmacılar arasında oldukça yaygındır. Nitekim mitos da gizleyemez bir Anadolu tanrısı, özellikle Lykia'nın efendisi olduğunu ve Lykia'da tanrının doğduğu yer sayılan "PATARA"yı. Erzurum Atatürk Universitesi Arkeoloji Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Fahri Işık'ın, "Belki de Apollon'u Anadolu topraklannda dogurtmak içindir," dıyerek ilk defa geçen yıl başlattığı kazıyla Patara'nın (Gelemiş/Kaş) öyküsü dile gelme umudu taşımaktır. Ancak elbette bir başlangıcı var ve devam ediyor Prof. Dr. Fahri Işık anlatmaya: "Mitolojiye göre Apollon ile Xanthos Ir. magı Perisi (bugünkü Eşen Çayı) birleşmiş ve bir oğulları olmuş, adı Pttara. Daha sonra bu Patara'ya dönüşmüş. Antik kaynaklarda Patara, Apollon'un kışlarını geçirdiği, önbilicilik merkezi olarak ün salmış bir kent olarak geçer. Ülkenin her bir yanından insanların, savaşlara ve geleceklerine ilişkin pek çok şeyi öğrenebilmek için akın ettikleri bir yer. Çok yakınında, anası Leto adına yapıl mış, adı ona verilmiş kutsal bir kent olan Letoon'da Fransızlar tarafından üç tapınak ortaya çıkarıldı. Leto, Artemls ve Apollon tapınakları. Apollon'un kardeşi Artemis Ephosos yakınlarında bir yerden, anası sadece 1S km Patara'nın uzağında ve insan ister istemez duşünuyor Apollon için neden burası önemli diye?" Işık, salt bu soruyla değilse bile, bin yıllardan beri Anadolu topraklannda yaratılan efsanelerin fısütısına da kulak vererek bir kültürü daha iyi tanımaya çalışmakta. Ve belki de bir ömrünü alacak kazıya başladığında, Patara'ya gönül verdiği gUnü ammsıyor: "Metruk, yüzyılların getirdiği terk edilmişliği içinde yapayalııı/, sahibiz. Bunları hissettim ve sergilediği göruntu beni büyüledi. İnsan yok, kum yürür, Gelemiş köyü de kendi halinde, insan bulmak olanak dışı. Yıl 1981. Sonra 1989'da tekrar geldim. Ancak başka bir dünyaya gelmiş gibiydim. Gelemiş köyüne uygarlık girmiş ama bir başka girmiş. Yapılanma çarpık. Ama o bUyü bırakmadı' beni. Şimdi daha sahıpsiz geliyor bana." Lykıa'ya özgü kaya mezarlann ve lahitlerin görkemliliği aynı zamanda, tarihçesinin verdiği kadarıyla düşkün oldukları bağımsızlık ruhunu da taşır gibi. "Salt sanatta değil siyasal yaşamda da bağımsızlıklarını koruma savaşı vermişler. Bir 10 Yalnızca çocuklar deflıl, unlu denızkaplumbağaları da geliyor Patara kumsallarına