Katalog

•RAZARIN PENCERESİNDEN Selcuk Erez İstanbul'a yakışır bir şehir müzesi • stanbul Belediyesi ve Bizim Ülke Derneği • bu yıl, Avrupa'da birçok kentte uygulaInan "Kapımız açık" günune katıldılar. Yılda bir kez eski eser niteliğindeki konutlar, resmi dairelcr, tapınaklar vb. halka gezdirilerek eski yapılartn tanınması, bu yapıların korunarak çağdaş işlevler yüklenebileceklerinin kavranması sağlanmakta. Bu kapsamda Yıldız'daki Şehir Müzesi'ni gezdik. Müze, II. Abdiılhamid dönemi yapılarından, Yıldız Sarayı'nın ikınci avlusunda bulunan Hasbahçe'ye cepheli bir binada yer almaktadır. Cumhuriyet döneminde bu binayı Harp Akademileri kullanmış, 1977'de Kiiltiir Bakanlığı'na devredılmiş. Bu tarihten 1988'e, yani İstanbul Buyükşehir Belediyesi'ne kiralanıncaya kadar boş durmuş. Sonra İstanbul Belediyesi burasını ve uzantısı galeriyi restore ederek Saraçhanebaşı'ndaki Gazanferağa Medresesi'ndeki eski Belediye Muzesi'ndeki eşyalardan bir bölümünü buraya taşımış. Burada sergilenen eşya az; buna rağmen görülmeye değer.. Mesela, Oktay Aslanapa bir yazısında "19 yy. sonlarında çıkan büyük bir yangında Beyazıt Camisi'nin yanındaki mücellit dukkânları yandığından cilt kalıpları ve aletleri yok oldu" der. (Osmanlı Deri Cild Sanatı, Turkıyemiz. Ekim, 1982) Bu müzede şu ana kadar görmemiş olduğum cilt kalıpları ve ciltçi aletleri var. Ayrıca önemli tarikat ve tekke eşyası, hakkâk aletleri. tespih yapan ustaların aygıtları da var. Müzeyi daha iyi tanımak için yönetıcısi Sayın Fiisıın Kılıç'la konuştum. Müzenin nasıl kurulup geliştiğini saptamak ıçin bir araştırma yapmış. Geçen yıl "Belediye Muzeleri" konusunda Atatürk Kitaplığı'na yaptığı bir konuşma içinCumhuriyet, Vakit, Akşam ve Milliyel koleksiyonlarını 1929'dan I952'ye kadar tarayarak şu sonuçlara ulaşmış: Atatürkun Şişli'dekı evi 1928'de Belediye tarafından satm alınmış. 1929'da bu evde bir tnkilâp Müzesi oluşturma fikri doğmuş. llanlar verilmiş, İstiklfll Savaşı ve onu izleyen evre ile ilgili eşya ve belgeler toplanmaya başlamış. Amaç eski ile yeninin karşılaştırılma yoluyla devrimlerin anlatılması. özellikle harf ve kıyafet inkılâplarını yansıtacak nesneler toplanmış, gazete ve mecmua koleksiyonları edinilmiş. Sonra bu müze kurulamamış, Atatürk devrinde bir ara eski yazıya karşı oluşan tepkinin bu konuda tereddutlere yol açmış olması kabil.. Ancak 1939'da Şişli'deki binada sadece Atatürk'le ilgili eşyanın alıkonmasına, Beyazıt'taki bir medresede de hem Şehir Muzesi'nin o vakit tnkilâp Müzesi ya da Osman Nuri Ergin'in konuşma yazılarında söylendiği şekilde Halk Müzesi hem de Şehir Kütuphanesi'nın açılmasına karar verilmiş. Bu medresenın bir tarafı muzeye bir tarafı da kütüphaneye ayrılrnış. Bu, 1945'e dek sürmüş. 1945'te kütüphane Beyazıt'ta bırakılmış, Şehir Müzesi Gazanferaga Medresesi'nc taşınmış. tstanbul şehrinin kılavuz kitapları bu müzenin bakımsızlığından bahsederler (H. Summer Boyd, J.Freely, Strolling through tstanbul. Redhouse s. 24. 1972) Istanbul'un bugünkü "Şehir Müzesi" Yıldız Sarayı'nın ıkıncı avlusunda bulunan Hasbahçe'ye cepheli binalardan birlnde yer alıyor Müze 1988'de bugunkü yerine taşınmış. Haiil Ethem Bey, Osman Nuri Ergin, Selim Nüzhet Gerçek gibi kimselerin sonradan bir kutuphane (Beyazıt Belediye Kutüphanesi) ve üç müze (Şehir Müzesi, Atatürk Muzesi, Tanzimat Müzesi) doğuran bu birikıme önemli katkılan olmuş. uygun bir şekilde sunulmuşlar.. Ancak yer yetersizliğinden buyuk sıkıntı çekiliyor. I erıniz elverişli olsaydı daha başka neler sergilerdinız? I etmiş kadar Karagöz oyun tipi var elimizde. Birçok da kuklaınız var. Sonra Karagöz oyunlarına ait kıymetli yazmalarımız var. Bunları yakında müzemizin uzantısı olan galerıde sadece 1 ay sure ile sergileyebileceğiz. Çunku bu galeri Kültiır Bakanlığı'na ait. Bugun sadece yeterlı sergileme alanından değil, yönetici odalarından araştırma yapabilecek alanlardan, depp odalanndan da yoksunuz. Tuvaletimiz bi)e yetersiz: sadece tek kişilik, bir okul, bir sınıf geldiğinde çok sıkıntı çekiyoruz. Binamız ketıdine uzak bir merkezdeıı ısıtıldığından soğuk kalıyor: Sürekli olarak dışandan 5 derece daha soğuk ve rutubetli. Tablolar, kâğıt ve kumaş eşya rutubete dayanamıyor.. I erimiz elverişli olsa eşyalarımızı daha iyi değerlendirebilir, kaynaklarmı bulmaya çalışırdık. Çoğunun kaynağiflteçhul.. Pek azının nereden geldiği belli. Mesalâ Ncyzen Tevfik vet'at edince kardeşlerı neylerinı vb. müzemize vcrmışler.. Bunları biliyoruz. zantınız olan galeriyi Kültür Bakanlığı sık sık kullanıyor mu? ' ayır; orası bize verilse Şehir Müzemizin yarım asırlık geçmışine yaraşır bir sergı ve çağdaş müzecıliğe uygun kultur hareketlerinı gerçekleştırebilirdık. İstanbul Buyükşehir Belediyesi'nin kultur lşlerini yöneten Sayın Hilmi Yavu/'a sordum: "Bu konudaki en önemli eksiğimiz yer!"dedi, "Şehir Muzemiz için gerekli yeri sagiayabilmek, karşımuda yer alan galerinin bize kiralanması için Kullur Bakanlığımıza be$ kez yazı ile başvurduk. Henu/ ulumlu bir cevap alamadık. Bu galerinin müzemize eklenmesi İstanbul'a daha layık bir Şehir Muzesi oluşturmamıza imkân sağlayacak, depolarda çurumekte ulan kıymetli eşyalarımı/ın bakımını yapabilecek, bunları sergileyebileceğiz. Ümidimizi heniiz yitirmiş degiliz.." dedi.D u Halen sergilediğiniz eserler konusunda fikir verebilir misiniz? Dazı çok önemli eserlerimiz var: Meselâ 16 yy. den kalma çini cami kandili. Sonra Sultan Abdiılmecid'e ait güzel yazı örneği, Bektaşi hattatlara ait yazı istiflerinden oluşturulmuş resimler çok değerlidir. Şevket Dağ'ın "Başaklar arasında kuşlar" tablosu bu ressamın pek görulmeyen türde bir esen.. Halil Paşa'nın da ayrıcalıklı bir " N i l " tablosu var. Çatmalar, dokuma kumaşlanmız, Beykoz camlanmız, iğnedanlık, sürmedanhk, miskamber kutuları gibi kadın eşyalarımız da ilgi çekicidir.. Sergilenenler çağdaş müzecilik anlayışına H