Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Doğa isyan ediyor artık... Evet "Doğa isyan ediyor". Çünkü doğa talan edildi, nükleer bombalar yapıldı, nükleer santrallar yapıldı, fabrikalar yapıldı, ağaçlar kesildi, denizler kirlendi, hava kirlendi, naylon bulundu ve kötü kullanıldı bunların hepsi. Bunca sorumsuzluğa isyan etmemek mümkün mü? fifi ten bır sıcak öncelerı de böyleydı de bız mı unuttuk, yoksa yenı bır hava bıçımı mı 9 Konuştuklarım, "Aynı şeyi biz de duşunuyoruz, bu sıkıntılı hava yenı" dıyor "Ozon tabakası delınmış de ne demek?" Bılım dergılennden günlük gazete haberlerıne geçen bu konu, yakın geleceğımızı çok ılgılendırıyor Stratosferdekı ozon tabakası koruyucu ışlevı olan bır doğal oluşum Yeryüzünü 7ararlı ultravıyole (mor ötesı) ışınlardan ve aşırı sıcaktan koruyor Kullandığımız spreylerın bu koruyucu ozon tabakasını ıncelttığıne, deldığıne ınaıımak zor, ama bılım adamları gcrceğın bu olduğunu söylüyor Günlük hayatımıza böylesıne gırmış "fıs fıs'Marın başımıza açtığı bu ışın farkında olanımız da yok ya "Kullandığımız naylonlar başımıza bela olııyorınus,. Hiçbır yolla crımıyor, bırıkıyorınıış. Ne yapacagız?" Hıç, ne yapacağız kı> Kullanıp kulianıp en yakınımıza atacağız Çocuklara kıbrıtle oynamamalarını söylerız "Amaıı, kıbrıtle oynanmaz, yangın çıktığında yapacak şey bulamazsııuz." Şımdı bu de 'kıbrıtle oynayan çocuklar'a döndük Sorumsuzluk, aldırmazlık, bılınçsızlık Doğa ısyan ediyor Farkında olmadığıınız gerçek bu Hep, kışılerın, bır grup ınsanın, bır ulke nın ısyanına alışık olan ınsanın bu yenı ısyanı kavraması zaman alacağa benzıyor Delmen ozon (abakası, dünya üzerınde sera etkısı yapıyormuş Sıcaklığın dışarı verılmesı yerıne ıverı verılmesı I ropık bıtkılerı ıvın cok yararlı bır ıklım koşulu, ama ınsana o denlı yararlı değıl Şımdı, bır yandan sıcaklardan bunalırken, dığer yandan da sprey kullanımımız artıyor "Terden bunaldım, her $,un duş, gene de kokuyorum, ver şu deodoranı." "Gene sivrisıneklcr başladı, Şoyle bir fıs fıs yapalım." Bır kısır döngü Ama ışın gerçeğı, çocuğun kıbrıtle oynanıası kadar masum değıl Nokta Dergısı'nın, Boğazıçı Ünıversıtesı Kıınya Bölümu Başkanı Prof Dr Yuksel İnel'lc konuşmasında bır bölum şöyle "Nokta: Peki 20 yıldır hiçbir onlem alınamadı mı? Prof. Inel: Bılımde başannın anahtan üc sözcüğe bağlı Para, para, para Ve artık, özellıkle başta ABD olmak üzere bu konuda akıl almaz yatırımlar, araştırmalar yapılıyor Bılım dünyasının bu belaya bır vözüm bula cdğını sanıyorum Hatta şımdıden bazı ıka me maddelcrı bulundu Ama çok ekonomık olmadığı ıçın ılretıcıler tercıh ctnııyor Hükumetlerın yasaklaması gerekıyor Nıtekım bazı ulkelerde bu ga/ın kullanımı yasaklan dı Asıl problem bılınçsızlık ve duyarsızlık N edir bu garip sıcak?" Rüzgâr da çıksa, yağmur da yağsa bu ganp sıcak değışmıyor Sıkıntılı bır hava, yapış yapış terlc Mesela kullanılmış buzdolaplarını preslerın dltına dtmdddiı önte ıclerındekı gazı alıp ımha edebılırlcr Ya da kokularına rr.eraklı ınsanlar, deodorant olarak sprey dışında çözüm bulabılırler Nokta: Bu gazın spreylerde ve sogutma cihazlarında kııllnnılmnsı halinde karşı karşıya kalacagımız telıdıl ııedir? Prof. Inel: Bu belalı gazın yayılımı orta dan kalktıktan sonra ozon sevıyesındekı azalma bır asır veya daha fazla silrede sona erecektır Ve görünen o kı, bır şeyler yapılmazsd 1998 yılında yeryüzünü saran ozon tabakasının %40'ı yok edılmış olacak " 1998 yılı mı 9 Dur bakalım, o kadar da uzak değılmış, sadece 10 yıl sonra Neyse daha on yıl varmış, on yılda kım öle, kım kala 9 Hem, onu yasakla bunu yasakla, nasıl kalkınacak ülkeler9 Nasıl kâr edecek spreylerı üreten fırmalar, deodorant üreten fırmalar9 Nasıl mutlu olacak tuketım toplumunun ınsanları9 "Cıunun Sanayi Bakanı Cahit Aral (ramp ışıklarının altından vckıldı), Atom Enerjisı Başkanı Yuksel Ozemre (ramp ışıklarının al tından çekıldı) karşılıklı otunıp çay içiyorlardı. Çay içerken konuşup guluşuyorlardı. Radyasyonun nasıl uydurma bir şey olduğunu, kimseye zararı olmadıgını, bize vız geldigını konusuyorlardı. Çaylarda hıç de radyasyon olmadıgını, ınsan sağlığına /ararlı hiçbir radyasyonun soz konusıı ulmadıgını, bıraz radyasyonun nasıl şifalı oldugunu... konusuyorlardı." Cumhurbaşkanı Kenan Evren de oradaydı O ıhlamur ıçıyordu Bır soru üzerıne, ıhlamuru sevdığı ıçın ıçtığını söylüyordu (Yanı, çayın zararlı olmasından ötürü değıl ) Şımdı, radyasyonlu tonlarca çayın nereye gttmülmesı gerektığı tartışılıyor Bu tartışmanın gene aynı kadroyla yapılmasını ısterdım Ne dersınız, ülkemızde "Radyasyon Gunlerı" dıye bır fılm yapılabılır mı 9 "Doga isyan edlyor." Insanın doğayı talan edışıne kımse bır şey demedı Fızık, kımya, matematık önemlı bı Yazm sıcak içecekleri Yaz aylarının içecekleri sadece ı 'soğuk ıçecekler' değıl Sıcak f ıçecekler'' de yaz mevsımınde sevılerek ıçılır, en başta da çay Çayın toplumumuHda özel bır yerı var Sabah kahvaltılarının, yerını hiçbır şeye kaptırmayan ıçeceğı Çoğu kışı sabah çayını ıçmeden kafasını toplayamaz Gunun sonrakı saatlerınde de "çay ıçmek" özel onemı olan bır alışkanlık Çaydabulunanetkılımadde"teın ' Bu maddenın belırgın bır uyarıcı etkısı var Çay, bu nedenle hafıf bır uyarıcı Ayrıca, alınan su mıktarıyla da susuzluk gıderıcı Çayı fazla ıçenler ayrıca su ıçme gereksınmesını de azaltırlar, kımı zaman da hıç su ıçmezler Yaz aylarında çok çay ıçenlerın aldıkları şeker mıktarına dıkkat etmelerı doğru olur Bu yolla susuzluk artabılır Çok koyu çay ıçenlerde çarpıntı, uykusuzlukgıbı belırtıler olabılır Boyle belırtıler duyanların ıçtıklerı çay mıktarını azaltmaları daha açık çay ıçmelerı, gecenın geç îaatlerınde çay ıçmemelerı gerekır Yazm ıhlamur pek ıçılmez Neolursa olsun, ıhlamuru her ıçeceğe yeğleyenlervardır Ihlamur, gerçekten de çaydan çok daha sağlıkh bır ıçecektır Az şeker velımonlaıçılen ıhlamur, eğer alışılırsa, yaz aylarında da susuzluğa karşı ıyı bır onlemdır Meyve ozlerıyle yapılan sıcak ıçecekler, yenı bır alışkanlık turudur Daha çok çay ıçmemek ıçın ıçılırler Hem sıcak ıçecek arayan, hem de ıçınde etkılı bır madde olmamasını ısteyenler 'kant" ıçerler "Kant", sadece sıcak sudur Hafıf şeker, ıstendığı kadar lımonla yapılır meraklılarınca sadece bu ıçecek ıçılır "Sıcak lımonata"da taze lımonla yapılan sıcak bır ıçecektır Yaz aylarında sıcak ıçeceklerın ustunluğu terlemış bedene soğuk ıçeceklerın gırmesının yaratacağı uşutmeduygusunu vermemesıdır Bu bakımdan eğer alışılırsa su gereksınmesını uygun bıçımde karşılarlar U • (,, Hem neymış "stratosfer" 9 Neynuş "ozon"9 Bıze bır şey olmaz evelallah Bunların doğ rıı olduğu nerden bellı? Bız bızız Bızız ve boyle uydurmalara kuldk dsmayız Onlar, onlar, onlar kökü dışarda "Onlar, koku dışarda mihraklar. Bizi bolmek, bizi parçalamak, bızı guçsuz bırakmak için onun ıçın çalışırlar. Bı/ım kalkınmamızı isteınezler. Onlar, onlar..." Bu sözlerı duyuyor gıbıyım. Neydı o "radyasyon günlerı 9 " VVoody Allen'ın "Radyo Günlen" bızım "radyasyon gunleıı"nın yanında çok renksız kalır Şener ^en'lı ne güzel bır tılm olur "Radyasyon Gunlerı." Senary oyu bılıyorsunuz, daha pek uzaklar da değıl lım dallarıydı Yüzlerce yıl bılımın gelışmesı ııısaıid yenı ufuklar açti Ama, bu bılımler gıderek çıkarcıların elıne geçtı, çıkarcıların hızmetıne gırdı, çıkarcıların cıkarları ıçın kul lanıldı Ve doğa talan edıldı Nükleer bomba yapıldı, ınsanlar alkışladı Nükleer santrallar yapıldı, ınsanlar alkışladı Fabrikalar yapıldı, ınsanlar alkışladı Ağaçlar kesıldı, denizler kirlendi, hava kır lendı, ınsanlar ne yapacdğını şaşırdı Naylon bulundu, ınsanlar alkışlddı Havalaı değıştı, ınsanlar şaşırdı Şımdı, "doğa isyan ediyor " Doğa, buncd sorumsuzluğa isyan ediyor Merdk ctmeyın, bıze bır şey olmaz Belkı de sıcak başımıza vurmuştur fl 15