Katalog

Kütüphanede CambridgeBeyazıt hattı Bir aydır Cambridge Üniversite Kütüphanesi'nde araştırma yapıyordum ve aklımdan geçiyor, gözümde canlanıyordu "Milli Kütüphane"miz, katalog sistemi; "Beyazıt Kütüphanesi", tozlar ve 25 mumluk ampuller... Bir fotokopi için, kütüphane memuruyla çıkılan Beyazıt gezileri... Kütüphane Bakanları Bu yüzyılın sonuna doğru kütüphaneciliğin önemli bir meslek olduğu Cambridge Üniversitesi yetkililerince kavranmış ve bazı kurallar ve kararlar hazırlanmış. Kütuphaneçi sıfatıyla çalışacak maaşlı elemanlara, "Üniversitenin gerekligi gibi kullanılmasını gözeten Bakanlar" adıııı vermişler. Kütüphane memurunun görevleri belirlenmiş: Kitapları koruyacak, pazartesicumartesi düzenli işe gelecek, gitmeden önce bütün kitapları doğru bir biçimde yerlerine yerleştirecek. Görevini iyi bir şekilde yapmazsa 200 İngiliz Lirası ceza verecek, eğer bir kitap kaybolursa işinden derhal çıkarılacak ve maaşının üç katı tutarında ceza verecek... Henüz 17. yüzyıla yeni geüyoruz. Bizler 10. yüzyılın sonlanna doğru hâlâgerek İstanbul'da, gerek Ankara'da ya da diğer şehirlerin büyük kütüphanelerindc bırakın var olmayanın peşine düşmcyi ve onun için tedbirler alnıayı, var olan kitabı okuyucuyla buluşturabilmek için ne meşakkatlisaatler geçiririz. Kitap sevgisiyle yetiştirilmiş birkaç özel nitelikli kütüphancci dışında yüzlerce umutsuz memurlar ordusu.. Ya 'Başka işin mi yok, yarın olsa olmaz mı' gibi atlatmaya çalışırlar; çünkü kendileri kitaptan, hatta hayattan çoktan bıkmışlardır ya da devlet memuriyetinden menkul 'mamur' bir otorite hevesiyle uzaklaştırma yöntemlerine başvıırurlar. Kütüphanecilik kongrelerindeki tebliğlerin, bazı akademik içerikli makalelerin havası nedense kütüphanelerimizin idari işleyişine ve kullanılışına pek yansınıaz. Evren Cambridge'de Katalog kısmından sonra büyük referans odasına giriliyor. Bu oda ihtiva ettiği kitap hazinesinin dışında, 200250 kişinin rahatça ışık, koltuk, masa ve rahle çalışabileceği bir oda. Her önemli dilin sözlüğü var ve belli başlı ansiklopedileri bulunuyor. Aklınızagelebilecek ilk 20 dilin oldukça dışına çıkabilirsiniz. Her alanda, diyelim siyaset bilimi, en yeni bibliografya, sözlükler, başvuru kitapları, ansiklopedi türü kitaplar o konuda yazılmış ve yazılmakta olan tezler, kitap ve makale taramaları mevcut. Şunu da belirtmeliyiz; okuma odası bununla kısıtlı değil, başka çok odalar da var. Ama en şatafathsı olan Readign Room'da Türkiye Devlet Başkanı'na birçok açıklamalar yapıldı, soruları cevaplandı. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in, bu dünyanın en iyi teşkilâtlanmış kütüphanelerinden birini ziyaret etmesi tabii ki çok anlamlı... 20kadar Tiirk ve tngiliz gazetecinin de katıldığı bu görkcmli ziyaret bir umut ışığı, hiç olmazsa Milli Kütüphane, biraz olsun daha iyi teşkilâtlansa, daha kullanılabilir bir hale gelse... Cumhurbaşkanı Kenan Evren'den bir hafta önce lspanya Kraliçesi de ziyaret etmişti kütüphaneyi, o ziyaretin daha sakin geçtiği anlaşılıyor. Kenan Evren geldiği sabah her taraf elektrik süpürgesi ile temizlendi, sopalı Iskoç tüylerinden yapılmış yumaklarla ma Cumhurbaşkanı Kenan Evren ingiltere gezisi sırasında, 15 Temmuz günü, Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi'nde kitaplık müdürü Frederick Ratclifier (soldan ikinci) ile birlikte. Büşra Ersanlı / CAMBRİDGE enikc Medeniyetinin, deniziyle, sıcağıyla, tüm Akdeniz ihtişamıyla sergilendiği, akşam saatlcrindeki kısa bir yağmurdan sonra tekrar güneşin görünüp, ısıttığı "Venedik Haziranı"ndan sonra "Cambridge Temmuzu"na tedbirli girmek kolay mı? VVimbledon'un ilk haftası daha dolmadan yün kazaklan giyip, şemsiyeyi açmak, Istanbul'da çoktan dolaba kalkan pardesüyü hayal elmek, akşamları kalorifer yakmak... Meşhur lngiliz tarihçi H. Butterfield'ın yazdığına göre, İngilizlcr 17. yüzyılın başından beri, havadan söz ederken, "Son elli yıldır İngiltere'nin havası bozuldu, soğudu" derlermiş. Hâlâ diyorlar; belki elli yıl değil ama, "Birkaç yıldır bozuldu" diyorlar. tngilizlerin buolumsuzluğa karşı tutumları aynı bizim ders kitaplarındaki Osmanlı tarihi yenilgilcrine karsı tavrımıza benziyor, bir tuhaf scbcp daima bulunuyor. Acaba hangisi daha çok Allah'ın işi, ozon tabakasınin delin F 10 mesi bucevabı oldukça güçleştiriyor artık, şartlar sanki lehimize... Sürekli yağışlar sonucu yemyeşil olan bahçelerin, özenle biçilen çimenlerin, bulutların gölgesinde de olsa, rengârenk çiçeklerin arasından gcçcrck vardığımız Cambridge Üniversite Kütüphanesi, 14. yüzyılın ortalarında kurulmuş, 15. yüzyılda Eski Üniversite binasının içinde "Ortak Kitaplık" adı altında genişletilmiş. Beş yüzyıl sonra insan düşünüyor: Kitabı ka>da geçirmek, koruma, kimlerin ne şarr ' larda ödünç alabileceğini belirleme gerçekten de bu ülke insanlannın kitaba duydukları saygının çok eski bir gelenek olduğunu gösteriyor. Bugün Cambridge kütüphanesinin yeni binasının sadece katalog kısmında, herkesin kullanabileceği 810compüter, 1978 yılından sonra basılan kitapların kaydını izlemeyi kolaylaştıran 1015 mikrofiş kamerası ve tüm kitapların kaydını belgeleyen yüzlerce cilt defter var. Kütüphaneye alınan süreli yayınların listesi dc mikrofiş filmleriyle bulunabiliyor. Sanırım 1970 yılında, Bogaziçi Üniversitesi mikrofilm odasında (eski kütuphanenin süreli yayınların bulunduğu alt bahçe katındaydı) Osman Ulagay tarafından yönlendirilen bir araştırma yapmıştım. İki ay süreyle Cumhuriyet gazetelerinin birkaç yılını hoş bir ortamda taradığımı hatırlıyorum. Şimdi bu makinelerin eskisi yok, yenisi sık sık bozuk, ortam soğuk ve karaniık, oysa bina yeni ve geniş ve yer açısından daha olanaklı... O günden sonra mikrofilm makinesini ancak bir ya da iki kere zorlukla kullanabildim. Artık "herkes" okuyor, 'yüksek öğrenim herkese açık', ayrıntılara yer yok herhalde. 16. yüzyıldaki çeşitli politik ve dinsel çalkantılar Cambridge İJniversitesi Kütüphanesi'ni de bir hayli etkilemiş. Kitapların çoğu yok olmuş, tahrip edilmiş, ancak bazı üniversitelilerin duruma vakıf olııp, birçok kitabı ödünç alıp senelerce geri vermeme yoluyla kitapları korudukları kayıtlardan anlaşılıyor. Gene bu yüzyılda, müzik, fizik, tarih, fclscfe, gramer, astronomi, coğrafya konularında kitaplar ve ülke dışından bazı elyazmaları alınmış.