Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Sigara içenlerin dikkatine Çevrenize zarar veriyorsunuz! Sigara tablasmdan yükselen dumanın etkileri, çevredeki insanlar açısından incelenmiş ve "pasif sigara içme" denilen olayın öneminin büyükluğü anlaşılmıştır. Cinsel merak mı? Cinsel eğitim mi? Çocuklara cinsel eğitim konusunda neleri anlatmalı, nasıl anlatmalı, karşılıklı tavırlar ne olmalı? Çocuklann bebeklerle ılgılı sorularına nasıl yanıt vermeli? Gençlere cinsel eğitim verırken neleri anlatmalı, nasıl anlatmalı, karşılıklı tavırlar ne olmalı? Bu sorular ana babalan, öğretmenlerı yakından ilgılendırmekte, duşundürmektedir. Gıderek artan oranda çocuklara, gençlere cinsel eğitim venlmesının gereği toplumda anlaşılmaktadır Ama bunun nasıl yap.iacağı, nasıl yapılmasımn doğru olduğu da önemi CHİyüyen bir soru olmaktadır Geçmış yıllarda bir sınemada oynayan "Hekja Sevışıyor" admdakî filme gıtmıştım Hem fılmı hem de ızieyenlenn tepkılerını merak edıyordum Kadıköy'de şımdı kapanan oldukça kalıtelı bir sinemaydı fılmı gösteren. Salon oldukça doluydu. gençler, kızlı erkekli çoğunluktaydı Oturan gençler sabırsızlanıyor, genç erkekler bırbıderıne laf atıyor, genç kızlar bıraz sıkıntılı, aldırmaz tavırlar takınıyorlardı Fılm başladı Helga, gebe bir kadındı Doktora gıdtyor. S igara içiyorsunuz. Bir nefes çektikıen sonıa sigaranızı tablaya bıraktınız. Sigaranız orada tütmeyi sürdürüyor. Canınız yeniden sigarayı isteyinceye kadar da orada tütecek. Tablaya bırakılan sigara dumanının etkileri çevredeki insanlar açısından ineelenmistir. Çünkü, "pasif sigara İçme" denilen bu olayın önemi büyüktür, gıderek de büyümekıedir. Toplu bulunulan yerlerde, özellikle ışyerlerinde, sigara içmemenın önemi azalmaktadır. Çevrede sigara ıçenler nedeniyle, sigara içmeyenler de "pasif icici" durumuna gelmektedir. Peki, "pasif sigara içme" olayı insanı nasıl etküemektedir? Bu sorunun yanıtı çok iç açıcı değildir. öncelikle anlaşılmışlır ki, "sigara dumanı", sigara içmeyeni sigara ıçene göre daha çok etkileınektedir. Sigara içen kışınin ıki filtresi vardır: Sigaranın Hltresi ve kendı akcığerlerı. Tablada tüten sigara ise, bu ıkı filtrenin de dışında çalışmaktadır. Sigaranın yanmasıyla ortaya çıkan "bentpyrnı", "nilrosamin" gibı kanserojen maddeler, "karbonmonooksil" gibı tnaddeler, sigara içmeyenleri de belirli oranlarda etkileınektedir. Bir tek sigaranın 130 nanogram benzpyren urettiği, bu miktarın 100 nanogramının dumanla havaya karıştığı anlaşılmıştır. Sigara dumanıyla dolu bir odada oıuran sigara içmeyen kişi, bir saat içinde 4 sigara içıniş kadar benzpyren solumaktadır. Nitrosamınler, tablada tıiien sigara dumaaında asıl dumana oranla 50 kat fazla bulunmaktadır. Sigara içmeyenlerin, yanan sigaraların dunanlartndan aldıkları bir başka zarar da "nikotia" yoluyla olmaktadır. Nikotın, kan Jamarlarını daraltır, kan akımını azaltır ve konserofen maddelerin kanser yapıcı etkisini arttınr. bir hekimlik görevidir. Sigara içılen evde büyüyen çocuklar, "pasif içicı" olmaktadırlar. Keyıfle tüttürülen sigaraların, pipoların, purolann çocuklar için yarattığı tehlıkeleri genelhkle dü$ünmemekteyü. Bu durum özellikle yeni doğan bebekler için önem taşımaktadır. Annenın ve babanın sigara içtığı evdeki yeni doğan bebekJenn solunum sistemının olumsu/ etkilendığı ve ilk yıl içinde, bebcğın bronşıt ve pnömonıye daha sık yakalandığı bıidinlmektedır. Sigara dumanları içinde büyüyen çocuklann her yaşıyla ılgılı araşiırmalar olumsuz etkileri, zararlan daha lyi ortaya koyacaktır. Bir yandan pasif ıçici olarak sigara dumanını soluyan çocuklar, diğer yandan aktif icici olmaya özendırılmektedir. Toplumu bu tehlikeden koruyan önlcmlcr genışlemelıdır. Kamuya açık yerlerde, sigara içme yasağı geni$letılmelıdır. Sınemalarda, vapurlarda, tiyaırolarda, konserlerde vb yerlerdc sigara içme bütünüyle kaldmlmalıdır. Kamusal ve özel ışletmelerde, birliktc calışılan yerlerde sigara içme kaldırılabilir, sigara içenler içın özel bir yer ayrılabilır. Evlade, bebeklerin yanında sigara ıçınlmemelidir. Çocuklann odalanna sigara dumanı sokulmamalıdır. Gene de, bu konu da, her sey de oMufu gibi insanın sorumluluk bilincine kalmıjtır. Sigara içüen evdeki çocuklar... me konusunda aydınlatıldıklan zaman, sigarayı bıraktıklan görülmektedır. Bu durum, hiç değilse, kadınlann bir bölümü içın dogrudur. Bir doğumevinde yapılaıı araştırmada, gebe kaldıkları sırada sigara içmekte olan kadınlann yıizde 32'si hekimlerinden, bunun bebek için zarark ve bırakılması gereken bir alışkanlık olduğu konusunda bir uyan almadıklannı belırtmi$lerdır. Sigara ıçmenın bebekleri üzerindekı tehlıkesını kabul eden kadınlar, gebeliğin erken döneminde sigarayı bırakmaktadırlar. Bu bakımdan, gebe kadınlan sigara ıçmemeleri konusunda uyarmak son derece önemli Çocuklara aspirin verelim mi? Bir süre önce gazetelerde çıkan bir haber çocuklara aspirin venlmesının yanlış olduğunu yazıyortu. Gereksız bir panığe yoi açabılecek bu tur yayınlar sağhk haberiennı değeriendırmenin önemını de açıktamaktadır. Bir süre önce gazetelerde çıkan bir haber, çocuklara Aspınn venlmesınden sonra enseralıt (beyın yangısı) olduğu btçımınde algılanmıştı Bu haber ana babaları cıddi olarak tedırgin ettı Bırçok ana baba çocuklanna htçbır bıçımde Aspınn verılmemesı gerekttgını düşunduler. Konu neydı? Konu "Reye Sendromu" ile ilgilidir Reye ve arkadaslan 1963 yılında Avustralya'da bu sendromu yayımladılar Yapılan yayın, tiızta gelısen bir beyın yangısı ıle hastalanan 21 çocuğu bıldınyordu. Iç organlan, özeJltkle karacığerlerı de yağlanan bu çocuklann 17'sı ölmüştu Daha sonra, bu sendromun bir enfeksıyon nasialtğından, tıpık otarak da SU CIÇEĞI ya da INFLUENZA A v« B'den sonra ortaya çıkiıği antaşıtdı Reye Sendromunun nedenı bılmmemektedır Bir olasılık olarak, bu çocuklann ılk hastaiık sırasında saltsılat almış olabıleceklerı urerınde durulmuştur Bir katktsı olabılecegı duşunulerek, SU ÇIÇEĞI ya da INFLUENZA A ya da B hastası olan çocuklara Asptnn kullanmamaları tavsıye edılrrnştır. Olay budur Yoksa, Aspınn veriten çocuklarda beyın yangısı olması dıye bir okju söz konusu değildir tngıltere'de uzun sure salısılat kulianan çocukiarda Reye Sendromu gelıştıgı bıldınlen bir olay olmamıştır Doğrusu, Reye Sendromu ıle Aspirin arasında bir ıhşkı olabıleceğınt bıtmek, "su çıceği" ya da "mfluenza A ya da 8 " (gr«p hastalığı) geçıren çocuklarda agn kesıa olarak Aspınn yerıne başka bir aleş duşurucu ılaç venlmesının daha doğru oiacağını akılda tutmakttr Bir araştırma haberımn topluma «tetılmesıvle nasıl bir gereksız panık doğabıleceğmın ılgınc bir ömeğı oian "çocuklara Aspınn verılmesı" konusu, sağJık haberiefinı degertendvmenin önemmı de açıklamaktadır.D doktor ve hemşıre HeJga'nın kamını ölçuyor, neter yemesı, nasıl jimnastik yapması gerektığını anlatıyorlardı. Fılmın pomografık bir yanı yoktu, gebelıkle ılgılı bu cinsel eğitim hlmıydı Genç erkekler bıraz SikıfcJılar, duş kınklığı bettrten sester çıkardılar Fakat sonra, bebeğin anne karnında büyumesını gosteren bölum geldı Bebeğin anne karnındakı görüntulen butun satonda büyük bir sessızlık yarattı Bir genç erkegın sabırsız tutumu erkek arkadaslan tarafından tepkıyle susturukju Baktım, genç kızlar buyuk bir ctddılık, buyük bir sorumluluk duygusu tçmde izJiyortor, genc erkekler de merakla ve saygıyla sessız bakıyorlardı Fıim bıttığı zaman cıkan gençter son derece ctddı, düşuncelı tavıriarta çiktrlar Cinsel eğitim, gençlerın sorumluluğuna seslenebıldığı zaman cıddı, gercekçı, acık yureklı olacaktır. Pomografı cinsel eğıttm değıldır. Cinsel merakı gıdıkiamak başka şeydır cınsel eğitim başka şey. Onemlı olan bu larkı bılmektir. D Gebe kadınlar ve bebekleri Gebe kadınlann ıçtıklerı sıgaranın karınlannda taşıdıkları çocuğu etkıledığı de önemli bir gerçektır. Sigara içme, karındakı bebeğin gelişimıni olumsuz yönte etkilemckte, bebeğin doğum ağırhğı azalmaktadır. Bunun nedcnı olarak da, fetustaki oksijen eksiklıgı gösterılmekıedır Fetustakı oksıjen •ksikliji, fetus kanında bulunan yuksck "ktrboksihemoj{lobin"c (karbonmonooksitlc hemoglobinin bıılu^masından dogan maddc) \e nıkoııne bağlı olarak meydana gelen damar daralmasının yol açtığı plasenıa yetcrsızUğı ıle ılgili bulunmuştur. Böylece, annenın ıçuğı sigara, karnında tasıdıgı cocuğunun gelışmesıni engellemekte, zararlı olmaktadır Gebclik suasında sigara ıçılmesı koıiusunda arastırmau yapan Martin, gıtnde bir pa><etKn u sigara ıçcn kadınlardan doğan bebek'erde, doŞum agırlığının 130200 çram atallığı ve yenı doğan dönemmdekı ölumlerın yü/de 20 arttığı vonucuna varmıştıı Bu olum oran<. gUnde bir paketten fazla sigara ıçen kadinlarda yuetk J5'e çıkmaktadır. Sigara ıçcn gebe bu kadında dılsük va da kanama görülme olasılığı, sıgara ıçmeycnlere göre yü/dc 20 daha yüksekur. Gebe kadınlann, bebekkriyte ilgıli sigâre iç