Katalog

S A Ğ L I Kl Erdal Atabeki Bilmediğimiz büyük organımız: Deri Beyaz, kara veya sarı hangisi olursa olsun bedenimizi koruyan, vücudunuzun ısı düzenlemesini yapan ve duyularıyla bedeni dış etkileıe karşı uyaran derimizi tanıyor muyuz? Evet bu büyük organımızı iyice tanıyıp onu korumak da bizim en başta gelen görevimiz olmalı. birçok neden vardır. Dış ortamın ısısının a7alması, çoğalınası, heyecan, korku, hormonların etkisiyle terleme azalır, çoğalır. Bazı kişilerde, bu nedenlerle orantılı olmayan bir "asırı terleme" vardır. lnsanlar bu nedenle rahatsız oluılar, sosyal cevrelerde bulunmaktan kaçınır duruma girerler. Bir ölçiide çö/umiı bulunabilir, bazen de başarılı bir çözüm bulmak güçtür. Terin kötü kokması "bromhidrosis" insanlar için çok rahatsız edicidir. Bu durumlaVda, terleyen bölgelerin sık temizliği ftnemlidir. Sebzeler rehberi Ispanak • Ispanak, kış sebzelerlnin kralı seçilmelidir. Ispanakta demlr olduğu bilinmektedir. Ama hepsi bu değildir. Ispanak, mlnerallerln, vitaminlerin sanki bir deposudur. Her evln, her yaşın sebzesidlr. Çoğunlukla kıymalı yemeği sevilerek yenir. Ispanak kavurma da sade, ya da yumurtalı yapılır. Ispanağı ısrarla öneriyorum. Temiz yıkanarak salatasını öneririm, haşlanarak et garnisi olarak öneririm. Mutfağımızdan ıspanağı eksik etmemeliyiz. iyi yıkanması gerekir doğru, işi biraz fazladır doğru, ama değer. ermiz, onemıni pek de kavrayamadıfımı/ huyıık bir orşanımızdır. Fğer biı dıı/leme yayabilseydik, erkekte 1.85 ıır. kadmda 1.60 nr' yuzeyinde caıılı bir dokıı gorecckük. Bu dokuda kaslar, danıarlar, sinirler, salgı be/leri, kıllaı, tırnaklar bulumır. Bu bııyuk oıganımi7in yaşammsal önerndc görevlen \ardır: D insanın "tuyleri diken diken" ulur. Hıınu yapan, derinin kaslarıdır. Deri kaslaıı dü7. kaslardır ve kasılmalarıyla kılları dik duruma getirirler. Boylece bedenin ısı kaybı önlenir, insan harekete hazır duruma geçer. Soğuk, heyecan vc korku bu duıunıa yol açar. "Birden kanım çekildi" Deri damarlarının büzülmesiyle derı uçlaıına kan giımemesi, insanı sapsarı bir renge gölurür. Heyecan, korku, ofke gibi ruhsal durumlar buna yol açaı. Soğuk da ısı kaybının önlenmesi içiıı deri damarlarının büzulmesi etkisini yapar. Parmak uçlarının soğuk, heyecan gibi etkilerle soluklaşması da parmakların damarlarına kan götüren sinirlerin tepkisıyle ilgilidir. Raynaud fenomeni denilen bu hastalık, özellikle genç yaşlarda, daha çok kadınlarda görülür. Butü.T dış etkilere karşı bedenimizi koruyan ilk kalkan, derinıizdir. Sıcak, soğuk, ruzgâr, dıstan gelcn travmalaı, mikıoorganizmalar gibi buıur dı?j ctkenler, öııce bu kalkana çarparlar, çoğu da etkisiz hale gclir. Derinin koruma görevi önce mekanik biı erıgel okışturmasıyla sağlanır. üeıinin uzeıinde bir "lipid manto" vardır. Bu yağ ortusu, deıiyi kururnaktan, suyla sişmektLn, mikroplardan koıuı. Derinin üzcrindc bir de "asit manio" vardır, bu da deriyi ozellikle mikroplardan, mantarlardan koruı. "Asit manıo"nun aralandıfh yerler, mikroplara ve mantarlara karşı zayıf noktalaı oluşturur. Bedeni koruma görevi: Kıllanma, erişkinliğe geçişin önemli bir beliıtisidiı. Genç erkeklerde sakal, bıyık belirmeye başlaı. Genç erkekler ve genç kızlarda pubis kıllannıası, koltuk altı kıllanması başlar. Kıllar, ayda 18 mm. kadar U7ar. Bir kılın önırü 24 yıldır. Son ve sabit kıllanma puberteyle bırlikte başlar ve 4050 yaşlarında devamlı bir durutn alır. Saçlar erkekte olsun, kadında olsun kişisel bir sosyal önem taşır. tnsanlar saçlarına, sakal ve bıyıklarına tarih içindc değişen sosyal anlanılar yuklerleı. Saçlar sosyal hâyatın gelişmclerinc görc biçim alır, insan hayatında önemli bir rol oynar. Saç dokulmesi ve saçsızlık (dazlaklık) insanları süıekli uğraştıran bir sorun olmuştur. "Bıyıkları terlemeye başladı" Kara derililerkızıl derililerbeyazlar Isı düzenlenmesi görevi: Dtıınin beden ısısının dıızcnlcnmesindc oııemlı goıevi vardır. Beden ısısının sabit kalabılmesi için soğukta ısı kaybını önleyici, sıcakta ısı kaybını sağlayıcı bir işlev y a p a ı . Duyularla bedeni koruma: Derı sınirleriııiıı duysal işlevı, bcdcnı 7ararlı elkileıdcn korur. Lgcr bu koruma olmasaydı, bir şeye dokundugumu/u anlayamaz, sıcagı, soğuğıı duvama/, yandığımm anlayama7, ağrı veretı etkilerden uzaklaşamazdık. Salgılama görevi: Yag be/lcrı \c ıcr bezlcri derinin salgılama gorevini >crine getirirler. Böyleec, lıem derinin kunıması önlenir hem mikroplara karşı bir dırenç oluşur lıem de beden ısısının koruıınıasıyla ilgılı görev yerine getiriliı. Derinin duysal işlevi, çok yönlu etkilerle hayatımızı sürdürmemizi sağlar. Deri duyurnları, özellikle organların ııçlarında çok zengin olan duyu sinirleıiyle sağlanır. BebeUlik vc vocukluk döneminin hayat deneyleriyle neyin ağrı vcrdiği, neyin yakıeı olduğu, neyin sıcak, neyin soğuk, neyin yararlı, neyin zararlı olduğu öğrenilir. Derimizin duyarlı noktaları, cinsel lıayatımi7 için çok önemlidir. Deri duyarlılığmın bilinmesi, onem verilmesi, erkeğin ve kadının cinsel uyarılması için çok etkili bir alandır. Bu noktanın bilinmesi, eşlerin cinsel zevke, cinsel doyuma ulaşmasını sağlar. Bu alanın bilinmemesi, önem verilmemesi ise, birbırine aslında uygun olan eşlerin bile einsel mutsuzluklarına yol açabilir. "Parmak uçlarını ensemde gezdirdi" Derinin rengi buyuk sosyal sorunlar yaratabilen önemli bir konudur. Amerika'nın buyük sorunu olan karaderililerbeya/lar ayrımı, deri renginin yol açtığı sanılan büyük bir sosyal sorundur. kuşkusıi7, sorun deri rengi sorunu değildir, ama orada simgeleşmiştir. Ispanağın 100 grammın (çiğ olarak) değerleri şöyle: Kalorisi düşük, 30. Protein 3.2 g., yağ 0.3 mg., yağ eser miktarda. Zengin mineral listesi şöyle: Sodyum 54 mg., potasyum 470 mg., kalsiyum 93 mg., fosfor 51 mg., magnezyum 58 mig., demir 3.1 mg., fluor 0.10 mg. Bütün mineral değerlerini yüksek olarak görüyoruz. Vitamin değerleri de yüksektlr A vltamini 816 Ü., E vltamini 1.8 mg., B, vitamlnl 0.10 mg., B2 vitamini 0.20 mg., Niasin 0.6 mg., C vitamini 51 mg. Ispanakta bütün vitaminler zengindir. Haşlanmış ıspanakta magnezyum ve fluor bulunmaz. Haşlanmış ıspanakta A vitamini değişmez, E vitamini kaybolur, diğer vitamin değerleri değişik oranlarda azalır. ister çiğ olsun, ister pişmiş ıspanağı sık sık soframıza getirelim. [ Haremağasının öyküsü de şöyle: Haremağası kara derisinden kurtulmak ister. Saray cerrahını çağırtır, derisinin içinin dışına çevrilmesini ister. Derisinin içi beyazdır ve ccrrah derisini ters yüz edince haremağası beyaz olacaktır. Cerrah düşünur, bu olanaksız isteğin çözümü için süre ister. Haremağası on giin süre verir. Ancak, bunu başaramazsa cerrahın boynu vurulacaktır, ona gore duşünsundur. Cerrah on gun sonra haremağasını ziyaret eder. Çözümü bulmuştuı, deriyi ters yuz edecektir. Ancak küçük bir sorun vardır, derisini ters yü? edince haremağasının cinsel organları alnının ortasına gelecektir. Haremağası istcğindcn vazgcçer. "Tüylerlm diken diken oldu" Heveı.un ve korku gibi ruhsal durumlarda Birçok insan aşırı terlemeden yakınmaktadır ve bu yakınmalarma çözüm bulmakta güylük çekmektedir. Işlevsel bir önenıı olan (crleme, derinin her yerine dağılmış bukınan "ter bezleri"nin salgısıdır. Terlemeyi arttıran, azaltan, durduıan "Bu terlemeyi nasıl önleyebilirim?" Derimizin önemini bilelim Derimizin en biıyük organımız olarak önemini bilelim. Bu onetni bilmek, deriyi temiz tutmak, derinin havalanmasını engellememek, derimizin mıkroplanmasına, mantar bulasmasına karsı dikkatli olmaktıı. Onun bı/ı koı uduğu gibi, bizim de onu korumak gorevımı/ vardır. L! 19