Katalog

mtnın aslında bir casus olduğu haberini uçuruverir. CIA yöneticileri, Tolkachev'in yakalanmasının KGB'nin başarısı mı, yoksa bir CIA görevlisinin Sovyetler'e ihbar etmcsinden mi kaynaklandığmı düşündükleri bir sırada, olaylar iyice çatallaşmaya başladı. Casus romanlan yazarı John Le Carrfın "Soguklan Gelen Casus" romanının adı değişmiş, "Soguklan Kaçan Casus" olmuşçasına, Doğu'da, Batı hesabına çalışan ne kadar ajan varsa, CIA'ya birtakım huzursuzluklardan söz etmeye başladılar. KGB'nin nefesini ensesinde hissetmeye başladığını söyleyen Hindistandaki Sovyet Büyükelçiliği görevlilerinden biri, Mart 1985'te artık CIA ile birlikte çalışmayacağı haberini yolluyordu. Mayıs ayında Yunanistan'ın askeri gelişimini yakından izlemekle görevli olarak KGB hesabına Atina'da bulunan, aslında CIA'ya Moskova'nın Yunanistan kanalıyla aldığı askeri ve teknolojik araçlarla, yine Moskova'nın desteklediği bazı terörist eylemler konusunda bilgi uçuran Sovyet görevlisi Sergei Bokhan, Aıina'daki ABD Büyükelçiliği'ne sığındı. KGB'nin kendisıni izlediğini söyleyen Bokhan, eşini ve 7 yaşındaki kızını geride bırakıyordu. Ve son olarak Londra'daki Sovyet Büyükel çiliği'nde görevli KGB ajanı Oleg Antonovich, bu görevi sırasında Ingiliz hükümetine aktardığı bilgilerin karşılığında siyasal sığınma hakkı istiyordu. Yıllarca lngilizlere hizmet etmesinin karşılığında KGB'den kurtuldu; ama karısını geride bıraktı. CIA, KGB'nin bu giderek artan başarısını tedirginlik, kuşku ve hatta korkuyla izlerken, Yurtchenko sahneye çıkıverdi. Üstelik bu kez "diişman" değil, dosttu. "Yardım" öneriyordu... "Walker casus ailesi" olayının utancını ve Tolkachev'in açığa çıkartılmış olmasının telaşını yaşayan CIA'ya, aslında "eski dosl" sayılabilecek Yurtchenko'nun yardım teklifi tam anlamıyla ilaç gibi gelmişti. 197580 yılları arasında ABD'de \Vashington Büyükelçiliği'nde baş güvcnlik sorumlusu olarak görev yapan Yurtchenko, daha sonra başka bir görevle Moskova'ya atanırken, CIA, çoğu Sovyet görevlisine yaptığı teklifi tekrarlamış ve Amerika için çahşmasını istemişti. Ancak Yurtchenko teklifi reddetmiş ve beş yıl boyunca da CIA, ondan hiç haber alamamıştı. Oysa şimdi Tolkachev'in KGB'nin eline düstüğü bir dönemde or asusfuk romanlarının yazarları birkaç istisna dışında, eskl gazetecl, dlplomat ya da tüm "sırlan" ezbere bilen, eski gizli servia elemanları arasından çıkar. SommrMrt Maugham, Graham Greene ve geçmiş! hakkında pek az şey bllinen, casusluk romanlarının ustası John Le Carre bu tanıma uyan yazariar arasında sayılabilirler. Dlllmize "Son Casus" adı ile çevrilen "A Perfect Spy" isimli son romanı, yakında ulkemizde de yayımlanacak olan Le Carre aslında Davld Cormrall adlı bir Ingiliz vatandaşı. 55 yaşındaki yazar, 196O'lı yıllarda "John Le Carre" takma adını alarak tngiliz casusluk dünyasına ışık tutan romanlarını yazmaya basladı. Philby, Burgess, MacLean ve Blunt gibi ünlü casuslar, Le Carre'nin "KÖstebek", "SoÜuktan Gelen Casus", "Küçük Trampetçi Kız", "Bir öğrenci Gibi" "Srnlley'in DönüşCT adlı romanlan, gizli aervis dosyalarından çıkmışcasına, bu gerçekçlligin havasını taşıyorlar. John Le Carre, son romanı "Son Casus"ta, casus olmaktan başka amaç taşımayan "saf, gerçek bir casusun" yaşamını konu alıyor. Bu casus işine o kadar tutkun kl, mesleğin tehlikelerini ve zevkini iki katına çıkarmak İçin cift taraflı casus olmayı seçiyor. "Son Casus"ta Le Carre'nin maskesl düşüyor ve gerçek yuzü ortaya çıkıyor; Le Carre takma adlı David Cornvvell aslında dâhi bir edebiyatçt. Ortaltğın karıştığı zamanlarda birer kahraman, soğuk savaş dönemlerinde de gizli bir ordu olan casuslar, sahte kimlikleri, sahte geçmişleri, şifreli mesajları ve profesyonel yalanları iie bu dâhinln romanlarının zemlnini oluşturuyorlar. Edebiyatın 'son casus'u John Le Carre C neceğim. Ve eğer dönmezsem dostum, bu senin hatan olmayacak..!' Yurtchenko geri gelmedi ve öğleden sonra saat dörde kadar da kimse onun nerede olduğunu tahmin cdemedi. AP'ye gelen telefon, olayın tüm dünya kamuoyunda duyulmasını sağlıyor ve basın görevlilerini, 90 dakika sonra Sovyet Elçiliği'nde yapılacak basın toplantısına davet ediyordu. Basın toplantısındaki açıklamalar oldukça ilginçti. Yurtchenko, CIA'nın kendisini Roma'da kaçırdığını, ılaç verildiğini ve üç ay boyunca hapis tutulduğunu anlattı. Kısa bir silre sonra da kendisini Moskova'ya götürecek uçağa binerken, geçirenlere el sallayıp, ülkesine uçtu. Moskova'da öldürüldüğü şeklindeki haberlerin Batı basınında yer almasından sonra düzenlenen basın toplantısında, bu kez Moskova'dan dünyaya seslenen Yurtchenko, hem ölmediğini ispatlıyor, hem de CIA'nın ilgi gösterdiği alanlan saptamak, sorgulama tekniklerini öğrenmek için bu olayın iyi bir fırsat olduğu, iltica isteğinin kaçırıldıktan sonra aklına gelen ve CIA'yı yanıltmak için uyguladığı bir taktik olduğu şeklindeki hikâyesini anlatıyordu. CIA tarihinin en büyuk hezimeti olan Yurtchenko olayı, bugün hâlâ bir bilmece. CIA, olayın Yurtchenko'nun iddia ettiği gibi kaçırılma olmadığında çok ısrarlı. Kendi ifadesiyle, Amerika'dan iltica hakkı isteyen bir Sovyet ajanının neden geri dönmek isteyeceği ya da döndükten sonra nasıl olup da cezalandırılmadığı ise başka bir soru işareti. Zakharov, Daniloff, VValkerlar, ya da Yurtchenko, DoğuBatı arasında son derece kısır olan bilgi alışverişi nedeniyle tarafların koşulları kendi çıkarlarına göre değiştirme isteklerinin yarattığı kişiler. Kimilerine göre birer kahraman, kimilerine göre de birer hain. Yakıştırılan sıfatlar ve yaşanan hayat nc kadar kötü olursa olsun, casusluk mesleği kısa vadede sona ereceğe benzemiyor. Son gelişmelerden sonra tarafların aldıkları taze bilgilerin değerlendirilmesi de kısa surede yapılacak. Sonra yeni skandallar, yeni heyecanlar ve yeni avlar başlayacak. D DIŞ HABERLER SERVİSİ "Ailecasusluğu" kahramanlarından, ABD' lidenizaltı uzmam Arthur Waiker (solda). Amerikalı gazfiteci Nicholas Daniloff, eşi Ruth ile birlikte, Moskova'daki ABD Buyukelçillği'nin önunde. taya çıkıyor, CIA'ya hızla yukseldiği, Dzerzhinsky'deki KGB üssünc atandığı yolunda ha berler yolluyordu. KGB hiyerarşısinde böyle önemli mevkide bulunan birinin CIA'ya bilgi vermesi, en azından KGB hesabına CIA içinde çalışan kişilerin belirlenmesi açısından büyük bir fırsattı. Sonunda bu hesaplar içindeki CIA, Roma'da Yurtchenko ile görüşmeyi kararlaştırdı. Ve şenlik başladı. Roma'da bir evde yapılan görüşmede, Yurtchenko, CIA yetkililerine, kendi servisinin CIA içinde adamı olmadığını söylüyor, dolayısıyla Tolkachev'in ihbar edilmiş olması olasılığını arttırarak CIA'nın daha da endişelenmesine yol açıyordu. Görüşme sonunda Yurtchenko'dan gelen "iltica istegl" ise tam bir sürpriz oldu. Bu "onemli adam", hemen ABD'nin Roma Buyükelçılıği'ne, oradan da Amerika'ya götürüldü. CIA yetkilileri, üst üste gelen hezimetlerin ardından Yurtchenko'yu kendi saflarına almanın sevincini yaşarken, verdiği biriki önemsiz istihbaratı da gereksiz yere abarttılar. Örneğin, Yurtchenko'nun "Robert" kot adıyla tanıdığını belirttiği eski bir CIA çalışanı Kdward Lee Howard'ın, Moskova'da Tolkachev'in deşilre olmasıyla ilgili olduğu konusunda Yurtchenko1 nun sunduğu delilleri, çok zayıf olduklannı bi le fark etmeden, kabul ettiler. Pek güvenilmeyen bir adam olan Hoyyard, zaten CIA'dan kovulmuştu ve Sovyetler hesabına çalışmaya kalkışması da pek doğal geldı Amcrikalılara. CIA yetkılilerinin kendilerine bu denli "önemli" bilgiler veren, iltica etmeye kalkıp Moskova'nın tüm nefretini üzcrindc toplayan bir adama güvenleri tamdı artık... Ust düzey CIA yetkılilerinin Yurtchenko1 ya duyduğu guven, onu korumakla görevli alt düzeydeki bir CIA "body guard"ına kadar uzanmış olacak ki, "dost Yurtchenko", bir gun öğle yemeği yediği lokantadan elini kolunu sallayıp çıktığında, üstelik korumacısına bir şeyler ima eden biriki söz sarfettiğinde bile sarsılmadı bu güven. CIA ve FBI, üç saat süreyle Yurtchenko'yu ararken, Moskova Büyükelçiliği'nden Associated Press Ajansı'na açılan bir telefon, herkesi şaşırtıyordu. Yurtchenko, Sovyetler'e sığınmıştı... Daha sonra sorguya çekilen koruma görevlisı, Yurtchenko ile aralannda şöyle bir sohbet geçtiğini anlatıyordu. Yurtcbenko: "Ben şimdi kapıdan çıkıp gitsem, ne yaparsın? Beni vurur musun?" Ajan: "Hayır, biz ınsanlara böyle davranmayız!' Yurtchenko: "Ben 1520 dakika sonra dö Sovyet flzikçisl Zakharov (sağda) FBI tara/ından tutuklandığı giin. Sovyet casusu Yurçenko, Moskova televizyonunda, "ABD maceralanm" anlatıyor. 19