Katalog

Varsa yoksa casusluk!.. ugün iki süper devletin en büyük sorunu, ne dunya barışının nasıl sağlanacağı, ne Reagan ve Gorbaçov'un olası zirvesinde nelerin çözümlenebileceği, ne de Afrika'nın aç çocuklarına biraz yemek sağlayabilmck. ABD ve SSCB'nın bugün en büyük sorunu, bir Amerikah ile bir Sovyet vatandaşının Moskova ve New York'ta salıverilip, ülkelerine dönmeleri konusunda anlaşmaya varmak. labii bu arada da karşılıklı olarak, gizli servislere olabildiğince ağır darbeler indirebilmek... Haftalardır dunya kamuoyunu oyalayan' Sovyet fızikçi Gennadi Zakharov ile Amerikah gazeteci Nicholas Daniloff, Nevv York ve Moskova sokaklarında FBI ve KGB tarafından tutuklanıverdiler. Zakharov, elinde 1000 dolar karşıhğında aldığı Amerikan teknolojisi belgeleriyle, Daniloff da "çok gizli haritalarla" ele geçirilince, dünyanın bir numaralı konusu oluverdiler. ABD yönetimi ve Daniloffun muhabiri olduğu U. S. News and VVorld Report dergisi, DanilofPun casusluğunu kesinlikle reddettiler. Surdürülen diplomatik temaslar sonucunda, Daniloff ve Zakharov, Moskova ve Nevv York'takı şıyor. 1985 yılı haziran ayında ortaya çıkarı leer uçak gemısinde görevli oğlu Michael VValkendi elçiliklerine teslim edildi. Şimdi lan "aile casusluğu" skandalı, bunun en iyi ör ker ve emekli donanma haberleşme uzmanı GennadiNicholas çifti, yıl sonunda yapılmaneklerinden biri. Yıllarca, Amerikan ordusun Jerry Alfred Withworth'un 10 yılı aşkın bir süsı planlanan ReaganGorbaçov zirvesi için pa da görev yaptıklan sırada, Sovyetler Birliği re, Sovyetler Birliği'ne sattıkları bilgilerin dezarlık noktası durumunda. Kısacası, iki kişine bilgi transferi yapan Walker ailesiyle, aiie ğeri ve ABD askeri gUcuyle, haberalma servisnin geleceğiyle ilgili karar, tüm dünya barışıdostları Jerry Withworth'un hikâyesi, Ameri lerine ne derece zarar verdiği bugün bile bilinnın sağlanabilmesi için bir fırsat olabilecek, likan gizli servislerinin ve Pentagon'un beyin miyor. derier zirvesini engelleyebilecek kadar önemli lerinden vurulmuşa dönmesine yol açmıştı. Amerikan basınının "yüzyüın casuslugu" bugün. Emekli denizci John VValker, ağabeyi denizal başlıklarıyla verdiği olayın duruşmaları sona Süper güçler arasında "açıga çıkan casuslar" tı savaş uzmanı Arthur VValker, "Nimitz" nük crdi, VValkerlar ve Withworth, ömürlerinin yekrizi ilk kez yaşanmıyor. Günümüzde casusluk faaliyetlerinin artık II. DUnya Savaşı dönemindeki filmlerde görduğümuz ya da Jamcs Bond dizilcrinde izlediğimiz şifreleri çalmak, bazı operasyonları önceden haber alıp sabote etmek ya da tarafların askeri birliklerini nereasusluk faaliyetlerl, özellikle II. Dünya Savaşı'nın ardından, savaşın yarattılere mevziledikleri, kaç uçakları olduğu gibi ğı ilişkllerin ve sık yer değiştirmelerin de etkisiyle büyük bir artış gösterdi. "basit işlerle" ilgisi yok. 19461950 yılları arasında, Avrupa ve ABO'de casusluk davalarının sayısı, savaş yıllarından kalanlarla blrlikte oldukça yüksektl. O dönemin en büyük Casusluk, çok daha uzun dönemler için akandalı 1946 yılında Amerikah Dr. Alan Nunn May'in atom sırlarını atarken planlanan, çok daha teknik konularda yoğunyakalanmasıydı. Günümüze kadar uzanan casusluk skandallannın en çok halaşmış, uzmanlık gerektiren bir "meslek" artırlarda kalanlarını şoyle sıralayablllriz: tık. 1946da Dr. Alan Nunn May atom sırlarını satarken yakalandı. Belki, Batılı casusların daha profesyonel ol1950deDr. KlausFuchs, Ingillz Atom Arastırması Merkezl Harwell'deDaireBaşkanıymalarından, belki de Batı'nın iddia ettiği giken, atom sllahlarının ayrıntıları hakkında bllgi sağladi. bi, Doğu'da faaliyet gösteren Batılı casus sa1961'de bir öncekl tutuklamaların soruşturmaları sırasında Ingillz karşı casusluk örgütü yısının azlığından, son yıllarda ortaya çıkarıMI6 Içlnde görevli G«org* Blaka'in Sovyet casusu olduğu ortaya çıkarıldı. lan büyılk casusluk skandallarının hemen tü1963'te bir zamanlar ingillz Istihbarat örgütü'nde çok önemli görevlerde bulunmuş olan nııı, Doğu Bloku ulkeleri adına, Batı'da faaliKlm Khllby Sovyet casusu olduğunu itlraf ettikten sonra Doğu'ya sığındı. yet gösteren kişılcrin ıpliğinin pazara 1972'de Leonard Hlnchcllffe, Dışişlerl Bakanlığı belgelerini Sovyetler'e iletirken yakaçıkarılması şeklinde gelişti. Son beş yılda birlandı. birıne eklenen olayların çoğundaki görünüm, 1983 yılında NATO'ya ait gizli belgeler, Almanya'da bir çöp toplama merkezinde oynaSovyetler Birliği'nin ABD yönetimi ve ordusu yan iki çocuk tarafından bulundu, olay aydınlığa kavuşturulamadı. içinde görevli kilit adamları kendi yanına çek1985te Walker alleai'nin 10 yılı aşkın süredir Sovyetler'e bılgi sızdırdıkları bir Ihbarın değerlendirilmesl sonucu ortaya çıkarıldı. tiğini ve Batı'ya gorevle yolladığı kişilerin as1985te Sovyet casusu Yurçonko ABD'ye iltica talebinde bulundu ancak, sonra ülkesilında birer ca;>us olduğunu gösteriyordu. ne geri döndü. Amcrıkalıların iddıasına göre, oldukça sık 1986'da Amerikah gazeteci Nlcholas Oanlloff ve Sovyet fizikçi Zakharov casusluk suçlarıyla tutuklandılar. açık vermesıne rağmen, Şovyetler Birliği'nin özellikle gelişnıiş teknoloji casusluğu iyi çah Ne dünya banşı, ne liderier zirvesi "Ailecek" casusluktan tutun da çift taraflı casusluğa kadar, Walker ailesinden Yurtchenko'ya, 1985 tam bir "casuslar yılı" idi. Ama bu yıl işler daha da kızıştı; Daniloff ve Zakharov olaylarıyla casusluk, "zirve"leri sarsmaya başladı. Son 40 yılın ünlü casusları C teceğinden çok daha fazla, 150 yıl ile 359 yıl arasındaki sürelerle hapse mahkum edildiler Amerikan mahkemeleri tarafından. Aile casusluğu Amerika'da ilginç yorumlara da yol açtı. Bir uzman, olayın duyulmasından sonra yaptığı açıklamada, "Sovyetler'e yapılabilecek en büyük kotüluk, 19 milyon 600 bin gizli belgeyi tupluca onların casuslanna vermektir. Buyük kısmı işe yaramayacak olan bu belgeleri sınıflandırmak yıllar surer" diyordu. Bu olayın ABD guvenliğine ne derece zarar verdiği hâlâ araştırılıyor. Bazı uzmanlar, casusların Sovyetler'e "çok kısa siirede bayatlayacak belgeler" vermiş olmaları olasıhğının yüksekliğinden söz ederken, bir araştırmacı, James Townscnd şöyle diyordu: "Bilgi toplama alanında çalışırken hangi bilginin en önemli olduğunu belirlemek /ordur. Sadece çok degerII bilgi ve ele geçmesi halinde sınırlı zarar yaratabilecek bilgi olarak iki sınıfa ayırmak mumkündur. In degerli bilgi ise, Sovyet askeri sisteminin işleyişi hakkında ABD'nin bilgi almasını sağlayan kişilerin adlarıdır." VValkerlar olayı, gerçekten Sovyet istihbara' tının zaferi. Dönemin Amerikan Gizli Haber Alma Servisi (CIA) Başkanı William Casey, yıllardır süren bir ıstihbarat ağından habersiz kalan ve böyle bir skandalı, ancak bir ihbarla ortaya çıkarabilen örgütünün başarısızlığını, şu sözlerle adeta itiraf ediyordu: "Bu olay, KGB açısından çok buyuk bir basandır, bize pahalıya mal olmasından korkuyorum. Casusluk faaliyetlerin, sonuçlannı tahmin etmek zor, ancak VValkerler Sovyetler'den kesinlikle saklamak istediğimiz ve onlar için yararlı olabilecek çok sayıda bilgiyi saklayabllecek durumdaydılar." Amerikan gizli servislerinin VValker olayındaki hayal kırıklığını biraz olsun hafifletecek bir kozları vardı tüm bu olaylar gelişirken, Sovyet Gizli Haber Alma Servisi KGB'nin, üstten beşinci adamı Vitaly Sergeyevich Yurtchenko, VValker soruşturmasının sürdüğü dönemlerde, bir gün CIA'yı aramış ve "görüşmek" istediğini söylemişti. CIA ile Yurtchenko arasında kurulan ilişki, CIA açısından ıdeal bir zamana denk gelmişti, bu nedenle de istek fazla incelenmeden memnuniyetle kabul edildi. Yüzyılın en ilginç ve henüz anlaşılamamış casusluk olaylanndan biri olan Yurtchenko davasının hikâyesi şöyle: 1985 yılı ortalannda CIA adına Moskova1 da calışan Sovyet uzmanı Tolkachev, Uç yıllık "basanlı" faaliyetlerinin sonunda KGB tarafından tuzağa duşürüldu. Askeri havacılık ve uzay keşif sistemleri üzerinde uzman olan Tolkachev, Amerikan denizalttıları ve uçakları hakkında Sovyetler'in yaptığı araştırmalann ne olduğunu CIA'ya aktarıyor, böylece CIA, Moskova'nın kendileri hakkında neleri bilip, neleri bilmediğini denetleyebiliyordu. Tolkachev'in faaliyetlerinin ortaya çıkarılması, CIA içinde panik yarattı. Gizli servisin üst düzey yöneticilerinin, Tolkachev'in nasıl olup da üç yıl sonra ele geçtiğini düşünmekten geceleri uykuları kaçıyordu. Bir casusu açığa çıkarmanın bilinen iki yolu vardır. Ya yapılan bir hata fark edilir ve ülke gizli servisinin olağan faaliyetleri sonucu birtakım ipuçları değerlendirilcrek kımliğı arılaşılır ya da ıçerden bırı karşı tarafa, kendi ada 18