Katalog

MlGüz hastahkları Güz, yalnız hastalıkların mevsimi değil. Güz aylarında yeni tohumlar ekilir, hayatın yeni bölümleri başlar, sararan yaprakların arkasından yeni tomurcuklar, taze yapraklar gelir. küması yanlıştır. Gerckli özenin gösterilmemesi, virüsün başka hastalıklara yol açacak gelişmeleri, ya da bakteriyel hastalıkların eklenmesini kolaylaştırır. Grip hastalığına etkili aşı uygulanmaktadır. Bazı ilaç uygulamaları da gripte etkilidir. C u z aylarında toplum hayatı hareketlenir. Yaz izinleri bitmiştir, insanlan evden işe taşıyan araçlar daha kalabalıktır. Otobüsler, trenler, vapurlar her gün birçok insanın birbiriyle daha yakın mesafelerde durmasını gerektirecek kadar kalabalıktır. Okullar açılmıştır, öğrenciler bir arada otururlar, bulunurlar. Sinemalar daha kalabalıktır. Bütün buralarda nezle virüsünü taşıyan, grip taşıyan bir kişinin dikkatsizce öksürmesi, aksırması bu virüsleri çevreye yayar. Bu yolla birçok kişi virüsü alır. Deneyler göstermiştir ki, bu virüsleri taşıyan bir kişinin aksırık, öksürük gibi püskürtmeleri, ağzından çıkan damlacıkların bir metreye kadar gitmesine yol açar, ayrıca "asılı damlacık" nedeniyle virüsler havada daha uzun süre kalırlar. Bulaşıcı hastalıkların tek yolu solunum sisterni degil. Bir diğer bulaşma yolu da, sindirim sıstemi. !yı yıkanmamış yiyecekler, kirli suların karıştığı içme suları, ağız yo luyla sindirim sistemine ulaşan mikroplar hastalıklara yol açar. Bu yolla yayılan hastalıklar arasında çeşitli ishalli hastalıklar, bulaşıcı sarılık, tifo, paratifo, kolera gibi değişik belirtiler gösteren hastalıklar var. önümüzdeki aylarda bu hastalıkların çeşitli yerlerde küçük salgınlar yapması da beklenebilir. Bu hastahkları şimdiden dikkate almak, gerekli önlemlere özen göstermek önem taşıyor. Onceden varlığı bilinen bazı hastalıklar da güz aylarında alevlenir. Hava değişiklikleri sıcaktan soğuğa doğru değişirken, gecegündüz arasındaki ısı farkları artarken romaüzjııa geçirmiş eklemler, havadaki nemin değiştiğini haber verir. Duodenum ülserleri yeniden ağrımaya başlar. YUksek tansiyon, yeniden dengelenmek ister. Ama olsun. Hastalıklar da hayatımmn bir parçası değil mi? Flimizde olana dikkat ederiz, elimizde olmayanın çaresini buluruz. GUz, yalnız hastalıkların mevsimi değil ki. Güz aylarında yeni tohumlar ekilir, hayatın yeni bölümleri başlar, sararan yaprakların arkasından yeni tomurcuklar, taze yapraklar gelir. lnsan, her hastahktan yeni bir direnç kazanarak çıkar ve geleceğe umutla bakmanın gücünü yeniden duyar. Nasıl bulaşır? KABAKULAK.. Etkeni, kabakulak virusüdür. Damlacık yayılımı ıle ve bulaşık bir kimsenin tükrüflüne doğrudan temasla geçer. Kendimizin, ya da arkadaşlarımızın • nezle, grip gibi bulaşıcı hastaiıklarını başkalarına yaymasına hosgörüyle bakmayalım. öksürük, aksırık gibi üzerınde durmadığımız davranışlar, bu hastalıkların yayılmasının kolay yoludür. Oysa, ağız ve burnu bir mendille. bir kâğıt mendille kapatmak gibi basit bir önlem, bu yayılmayı f önleyebinr. m 2 Kızamık.. Arkadaşımız odaya girdi ve aksırdı. "Nezle oluyorum galiba!' "Aman, dikkat et, havalar sakat" Mendilini çıkardı aksıran arkadaşımız, burnunu sildi. Gözleri hafif kızarmaya başlamıştı. Artık birkaç gün, böyle nezleli, üzerinde bir kırıklık gelip gidecekti. önümüzdeki günler, haftalar bu görünüm, bu konuşmalar olacaktır. Bunu biliriz, biliriz de, o bir aksırıkla ne kadar nezle virüsünü çevreye saçtığımızı ya bilmeyiz, ya da düşünmeyiz. Mendili zamanında yetiştiremediğimiz bir aksırık, bir öksürük, çevreye bilemeyeceğimiz kadar çok sayıda virüs yaymaktadır. Bu da, yeni nezleli insanlar demektir. Nezleden korunmak güçtür, ama, çevremizi kendi nezlemizden korumak bir olçüde elimizdedir. Nasıl mı?. Aksırma, öksürme, tükürme, şarkı söyleme, konuşma sırasında nezleli insanın çevreye yaydığı "damlacık'Mardaki sıvı sonradan buharlaşır. Geriye küçük artıklar kalır. Bu artıklar virüsü taşımaktadır ve hafif olduklarından havada uzun süre asılı kalabilir. Bir nezlelinin püskürttüğü virüslerle başkalarına nezle bulaştırmasına "dgmlacık yayılması" diyoruz. "Damlacık yayılması" ya da "damlacık enfeksiyonu", nezleli kişinin o anda yaydığı virüslerle de olabilir, havada asılı kalan "damlacık"la sonradan da olabilir. Böylece, nezle viruslerini taşıyan kişi, gezdiği yerlerdeki aksırık, öksürük, şarkı söyleme, konuşma yoluyla oraya sonradan gelen kişileri de nezle yapabilir. Onun için de, nezle olan arkadaşınızın aksırırken, öksürürken, konuşurken ağzını kapamasına özen göstermesi gerekir. Arkadaşınız bu özeni göstermiyorsa, sizin onu uyarmanız yerinde olacaktır. Korunma yolu budur. Kuşkusuz, daha güvenli korunma yolu, bir insanın nezle olunca evinde dinlenerek nezlesini çevreye yaymamasıdır. Ancak, nezle ve grip diye kısaca geçiştirdiğimiz hastalıklar güz aylarında, kış aylarında öylesinc yaygınlaşır ki, çalışan insanların bu nedenle dinlenmeleri olanağı, bizinı ölçülerimizde yer almamıştır. Oysa, nezle ve grip, dinlenmeye gereksinim duyulan hastalıklardır. Bu hastalıkların en iyi sağaltım yolunun dinlenme olduğunu da bilmeliyiz. "Nezleyi ledavl ederseniz yedi giinde geçer, etmezseniz bir hafta sürer" sözü, bir espri olarak kabul edilir. Oysa, tıp biliminin de bundan öte yaptığı bir şey söz aramızda yoktur. "Nezleaşısı", hastalığa yol açan virüslerin çok değişik olmaları, sık değişmeleri nedeniyle beklenen yararı sağlamamıştır. Vitaminlerin, C vitamini veren meyvelerin (limon, portakal, greyfurt gibi, yazın güneş ışını almanın nezleyi önlediğine ilişkin görüşler de pek gerçekçi değildir. Yapılacak iş, sıcak ve rahaı bir ortamda bulunmak, genel kırgınhk için asprin, ya da bir ağrı kesici almak ve dinlenmektir. C vitamini veren limon, portakal, greyfrut direnç bakımından yararlı olabilir. Antibiyotikler virüsler üzerinde etkili değildir, özel bir bakteriyel hastalık karışmazsa önerilmez. Çocuklar, ateşli hastalar evde dinlenmelidir. Grip de, mevsimin önemli bir hastalığı. Bu da bir virüs hastalığı. Grip, gene aynı yolla, damlacık yayılmasıyla bulaşır. Titreme, üşüme, ateş olur. Ateş, 3939.5 dereceye yükselir. Kırgınhk, sırt ağrıları, bacak ağrıları başağrısı olağandır. Grip, evde dinlenme gerektiren bir hastalık. Ateşin duşmesinden iki gün sonra normal calışmaya dönülebilir. Gribe gündelik bir hastalık gözüyle baEtkeni, kızamık virüsüdür. Damlacık yayılımı ile ve bulaşık kimselerın burun, boğaz salgılarına doğrudan temas ile, bu salgıların yeni bulaştığı eşya ile geçer. 3 Kızamıkçık.. Etkeni kızamıkçık virüsüdür. Yayılma yolları kızamık gibidir. Günlük ısı farklarının artması bizi ya• nıltabillr. Giysilerimizi buna göre duzenleyelim. Artık, yanımıza bir ceket, hırka, kazak almanın zamanı geldl. Günün sıcak saatlerlne aldanmayalım. Ruzgârlı yerlerde otururken sırtımıza bir şey alalırn. Terli terli ruzgârda kalmak, hastalığa davetiye çıkarmaktır. 4 5 Su çiçeği.. Etkeni, suçiçeğizoster virüsüdür Damlacık yayılması, kışiden kışiye doğrudan temas, solunum aygıtı salgılarının havaya karışmasıyla, salgılar ya da kabarcık salgılarıyla yeni kirlenen eşyayla geçer. Nezle, grip, ya da başka bir bulaşıcı hastalığı olan kişiyle el sıkışma, öpüşme g^oı davranışlarımızdan vazgeçelım. Bunu kendimiz düşünelim. Arkadaşımız düşünemlyorsa onu uyarmak ayıp değildir. Çocuğumuzun hasta arkadaşını zlya• rete gitmesi doğru değil. Çocuk hastalıklarının bazılarının, bulaşık esyalarla, oyuncaklarla yayıldığını da aklımızda tutalım. Bulaşıcı sarılık (Akut viral hepatlt).. Etken, hepatıt A virüsüdür. Hastaların dışkıstyla bulaşmış su ve yiyeceklerle geçer. Çiğ, iyi plşmemiş, iyi yıkanmamış yiyecek ve içeceklerle bulaşır. 6 Büyüklerin çocukları öperek sevms • huyunun da pek sağlıklı bir davranış olmadığını bilelim. Toplumsal davranışlarımızın, sevgı gösterme yollarının gereğinden fazla yakın, gereğinden fazla sıcak olduğunu, hiç değilse sağlık açısından düşünelim. ' Ağız yoluyla bulaşan, kirlenen su ve • yiyeceklerle yayılan hastalıkların günlük hayatımızda sandığımızdan daha çok yer tuttuğunu unutmayalım, Açıkta satılan yiyeceklenn çeşitli yollarla bulaşabıleceğini düşünelim. Kendimiz yemeyelım Çocuğumuza da bu yiyecekleri yememek alışkanlığını kazandıralım. 7 Kolera.. Etkeni, kolera vibriyonudur. Hastaların, ya da hastalık taşıyıcılarının dışkıları, kusmukları ıle kirlenen suların içilmesı, yıyeceklerin yenmesi ıle geçer. Karasineklerde besınlere vibriyonu taşıyabilir. I Çocuklarımızın aşılarını eksiksiz yap• tıralım. Aşılar, çocuğumuzun en iyi koruyucularıdır Tip billminin yüzyıllar boyunca sağladığı birikımı çocuğumuzun sağlığı için kullanaltm. Ne yapalım?.. 8 Kuşkulu suları, çevrede yayılma oldu• ğu zaman içeceğimiz suları kaynatalım. Kaynattığımız suya güvenebiliriz. 9 Çığ yıyeceğımız sebzelen, salataları, • meyvelerı bol ve akar suyla yıkayaiım Bol ve akar suyla yıkayacağımız yiyecekleri mutlaka haşlayarak, pısirerek yıyelım U 27