Katalog

Keşfedilmemiş cennet: Patara KEREM ÇALIŞKAN ıırıırsunuz, yurudııkçe kızgın bır r vol kunıu avaklarmızı dağla Yurursunuz, yurüdükçe denı/ yavaş^a u/aklaşır sankı Sonra sııak dayanılmaz olıır ve "l>ı kı çolde degdıın" sevmuyle sızı ı,a ğıran buğulu mavılığe koşarsınu Ancak su dızleı ıııı/e t,ıkını.d farkedeısını/ denı/de yüru üu$uııu/u ve ataısınız kendınızı Akdenız'ın ılık kollarına E\cl, Patara'dasmız l vet, cveı o Pal ıra Hanı >u Bodrum'un su yunu vıkardıktin sonra "îjımdı kaldık halkana"ııa dıyeıek ka:> ve Kalkan'a koşan eııtıl akıııulann ksaııtos u 'Xarıthos) get,tıkten 8 km kadar sonıa yolun safında san levhayı go ıup saptıklaıı yeı Hanı şu "mantısı ve ajak lurı v.ıkıın kummla meşhur Patara". Ba/uı ınsdtı antık kent yıki'itılarını ge/u ken bırden gcvlcrımn ömınde geçmış çağlaı bııtıın gorkemıyle belırıverır Belkı bırkaç sa nıvt, bclkı daha a/ Yıkık anıtlar dıkılır sııtıın sulun fcskı vağlaıın lîlsanlaı ı bıı an gorunup kaybolur sutunlaun arasında, gövdenızderı bı luınıedık bıı tlektrık yüku geçer, tuylerınız ıııpuır Bıı Sıdt'de, deııız kıyısındakı Apollon lapmağında >aşadını bu duyguyu, bır dc Pa larada kıınıl ırla ortıılu tıyalronun lepesınden Metiıus Modestusıın keınerlerıne bakarkcn Acaba LOğralyacı Strabon un sozıınu ettığı o unlü Apollon tapmam neresınde Pdldra'nın' Guney'dckı ^u tcpenın ü/erınde olamdz mı 9 Mtrakınızı cıtelcmck zorundasınız Çunku sız dntık dtğerlere ör.em \ermcyen bır ulusun çocuğusunu/ Lült'n kı/mdyın Işte Idrn bıı durduğunuz yerden Patara'dan 1840 yılınd ı laşıyıp göturdıı İ ıgılız Charles Fellow, Ksaıı tos'un ünlu "Nereıdlerve Harpıler Anılı"ııı ve dahd niLCİcnn1 Fellow, sonra yazdığı kıtapta u/un ıı/un arlatlı, ksantos'u nasıl "keşfeitığını", çeşıtlı yazıt vt kabaıtmaları, heykellerı nasıl sokup taşıttıgını ve Pdtara avıklarına ya naşan Ingiıi/ sava> gemısıne yukleyıp nasıl ka ı,ırdığını fluyuk Brıtanya topraklarına Bu anıtlar ^mc'ı Brııısh Museunı'da Y Fethiye üstünden Kaş'a giderseniz sakın Patara'ya uğramadan geçmeyin. Orada sizi Akdeniz'in el değmemiş vahşi bir kumsalı ve kumların örttüğü görkemli bir tarih karşılayacak. Anadolulu olmanın coşkusunu, hüznünü ve kıvancını bir kez daha yaşayacaksınız... ze sunan Halıkarnas Balıkçısı, Sabahattın byuboğlu, Azrd Erhat'ların "mavıcıler" ku^dğının uydrı seslerıne ne kadar kulak verdık Mavı yolculukları nıodern bır "n,\u âlemı"ne donuşturen, Balıkı,ı'nın Bodrum'unu pop arabesk bır ortamda lanınma/ bır hale getıren bı/ım 9 kuşağımı/ değıl mı Anadolu'nun en eskı uygarlıklarından bırı olan I ıkya'nın tarıhını, büyük öl<,ude yabaııcı kaynaklaıdan öğrcnebılıyoru? hâlâ Br elın parmaklarıyla sdyılabıletek sayıdakı Turk ar Anadolu'nun en öksüz uygarlığı: Likya ıkya batıda Fethiye, doğuda Antalya arasında kalan Teke Yarım ada sı nın bulunduğu bölgenın antık çağ lardakı adı Lıkyalılar Anadolu nun en eskı halklarından bırısı Denızcı ve sa* vaşçı bır halk olan Lıkyalıların ataları Luvvilerın Hıtltler Anadolu ya gelmeden dnce M O 3000 yılla rında bu bolgede yaşadıkları ve anaerkıl bır duzene sahıp oldukları sanılıyor indo germen dıl ailesınden olan Luvvılerin dılı ıle Lıkyalıların dılı arasında buyuk benzerlıkler olduğu göruluyor Lıkçe hâla gızemmı koruyan ender dıllerden bırısı Ksantos takı un lu yazıt ve Kas ın sımgesı hahne gelen "Kral Mezarı kıtabelerı de henuz tam anlamıyla okunamadı Yurdumuzda bu yazıyı okumak ıçın çalışma surduren bılim adamı yok Fran sa Federal Almanya ve ingıltere deki unıver sıtelerde Lıkya uzerıne çalışma yuruten eu sayıdakı uzmanın Letton da bulunan 3 dıldekı kıtabenm de yardımıyla Lıkçeyı deşifre etmesı beklenıyor raştırma ve degerlendırme açısından Lıkya Anadolu nun en öksuz uygarlığı Mısır kaynakları ve Hıtıt klta belerınde Lıkyalılardan Lukka ola rak söz edılıyor Mısırlılarla Hıtıtler arasında Imzalanan kadeş Antlaşması nda Hı tıtlerln yandaşı olarak Lukkaların da adı ge çıyor Homeros Truva Savaşı nda Lıkyalıların Sarpedon ve Glaukos komutasında Truvalı > ların yandaşı olarak Akaltlara karşı savaştık larını anlatıyor Lıkyalılar bagımsızlıklarına çok duşkun bır kavım M Ö 545'te Persler Anadolu yu ışgal edıp Pers Kralı Harpagos Ksantos u kuşatınra ustun duşmar kar şısında yenılecekierını anlayan Lıkyalılar ka rılarını ve çocuklarını yakarak ant lcıyor vo toplucaıntıharsaldınsınagırışıyorlar I Ksan tos katlıamından sonra M Ö 380362 yılların A L da Lıkya prensı Lymıralı Perıkles ın Lıkya bırlığinı kurma çabaları kaydedılıyor M Ö Buyuk Iskender önemlı bır dıronme gdrmeden bölgeyı zaptedıp guneye doğru yoluna devam edıyor M Ö 310197 yıllarında bu kez Mısırlılar bolgeyı ışgale gelıyor M Ö 200100 yılları arasında Lıkya Bırlığı kuruluyor ve bırlığe katılan tum kentler en parlak devlrlerını yaşı yorlar M Ö 41 yılında Ksantos'ta ıkıncı kez büyuk bır yıkım yaşanıyor Roma dakı ıç çe kışmeler sırasında para ve guç toplamak ıçın Lıkya ya gelen Brutus Ksantos u kuşatıyor Lıkyalılar yıne dırenıyor kadınları ve çocuklartyla yangın ve ıntıhar hareke tlne girışıyorlar Brutus>sağ olarak ele geçen her Ksantoslu ıçın odül vaate dıyor M S 34 yuzyıllarda Lıkya boı gesı ılk Hırıstıyanların yayılma taalıyetlerıne sahneoluyor M S 700 1000 yıllan arasında Arap akınlan sonucu Lıkyalılar yavas yavaş ların sahnesınden sılınmeye başlıyor Meraklılar oiıce Ksantos'u zıyaret edıp, son ra "geçerken" Brıtısh Museum'd uğrayıp, an tık kalıntıların tablosunu "ha\allcrinde"' yerlı verıne otuıtabılırler Yağırıadan kalanlar Eskıden mııthış tepkı duyardım ulkemı/ın tarıhı vt ditık değeıleıını kd^ırıp gotuıen ya bantılara Dupcdu/ bır ">ağma" dıye du^unur ılıını Kolonılerdc uygulanan turden bıı "yagına" Şıındı daha (,ok "kendımı/e" tepkı du \ ıiNorıını Vıllardır kavırılan ka^ırıldı gcmılcrle, onlaıla Pekı kalanlara ne yaptık ' Kauranlar mu7eler< goturııp verdıler "anlık eserlen", sım dı bııtıın ınsanlığın hayranlığını uyandırarak sergılenıyorlar dış ulkelerde Pekı ya "yagmadan gerıye kalanlar?" Işte Ksantos, çaresız tek bekçısı, yarım kal mış ka7iları, etratı dıkenlı telle çevrılı tapınak ları ıle juzyıllara dırenen Lıkya'nın unlıı bas kentı Kalıramanlar beldesı, dtstan ulkc Pers Impardtoru Harpdgos'un ve Ronıalı Brulus' un kuşatmalarından "yenılgı"yı görmemek uzere kadınları çocuklarıyla bırlıkte alevlerde ölumu seçen, sonra kapıları a^ıp duşmanın uzerıne ıntıhar saldırısı yapan ozgurlük tutku nu I ıkyalıların anavatanı bugun ıhmal edılmış lığın hu/nu ivınde lstc Patara, yıldan yıla kumların son antık kalıntıları sessı/ bır ölum gıbı örttüğü beldc I ıkya BırlığTnın toplantı merke/ı Antık lıma nı, unlu denız fenerı, hâlâ bulunamayan Apol lon tapınağı ıle Koma d ö n e m ı n d t "Metropolıs" unvanını kazanan bııyulu kentı Imparatorların, Romalı valılerın dınlenmt merke/i bııgıin kumların ınsafına terk edılmış vazıyette Hanı ne yaptık Patara ıçın 9 keologların çabaları ıse çok sınırlı ve kısıtlı bır çerçevede takılıp kalıyor Patara'da nıçın kazı yapılmadığını bıraz araştırdım Trzurum Unıversıtesı Edebıyat hakultesı, Arkeolojı ve Sanat Tarıhı Bölümü Başkanı Prof. Dr Fahn Işık 6 yıldıı Patara'da ka/ı yapmdk ıçın sureklı başvurııda bulunmuş, an cak henuz hıçbır yanıt dlamamış Prof Işık'ın kum akınını kesmek n,ın belırlı yerlere okalıptus ağaçları dıkılınesı vb gıbı Mavicilerin uyarıları Kaı, arkeolog, kaı, tarıKı, kaı, araştıriLi ye tıştırdık cumhurıyetımızın şu yarım yuzyılın da, onlara ne olanaklar verdık, nasıl desteklc dık' Bırakın dcsteklemeyı, 'sürgun'u mavıye boyayıp Anadolu destanlarını derleyıp elımı PATARA GORÜNTULERİ 1) 10. km. uıunluğunda Akdenız'de benzerı olmayan Patara kumsalı vahşı doğanın son mıras parçalanndan. 2) Patara'dan Ksantos ovasına bakarken el değmemıs antık bır kentın kalıntıları gorunur. 3) Roma donemının tspasion hamammda "yuzmehavuılan"da vardı. 4) Patara ttyatrosu, kumların ınsafsızlığına terkedtlmtş durumda.