Katalog

îyi sanat,onu alanların yetenekleri ölçüsünde vardır ŞENAY KALKAN , luslararası lstanbul Festivali'nin 14'üncüsünü de geride bırakiık. Festival başlamadan önce biı ay boyunca izleyeceğinıi/ ctkinliklcrin heyecanıyla İstaııbullulara Türkiye'deki eıı güzel festivali kazandıran istanbııl Kultür vc Sanai Vakfı Yonoliııı Kurulu Başkanı Dr. Nejat hxzacıbası'yla koııusmııstuk. Bitimindc de Eızacıbaşı'nın "İstanhul Kııllur ve Stınal Vakfı'nın dün>a ölçiılcrinde böylesine başarıya ıılaşmasıııda kuşkusuy di'iH'l Müdiir Aydın Cıiın'un çok bü>iik pa>ı vardır. Sunal alanınduki tııj>in bilj>isi ve gerçek değerlerde hiçbir bahanejle ödiin vermemesi, I ürkhemi/i kıillıir (lııınusında saygın yeriııe otıırtınusl u r " , diyerek sö/ ettiği Aydııı Gün'e kulak vermek istedik: • Sayın Aydın Gıın, İstanbul Festivalı. A vrupa jestivalleri arasında saygın bir yere geldi. Bn gelisme nasıl gerçekleştirildi? A vrupa feslivalleri arusınduki yeriru suımıt olarak soyler misiniz? Bir kıyasluına yupar mısınız? • Başlangıçta biı lıayal vc özenıi olarak yorumlanan "fstanbul'un dış ülkelerde temsil eıtiği larihscl vc küllürcl guçıen yararlanarak bütün sanaı dallarım çağdaş niıelikleri ile ıceren bir uluslararası festival" yapılması ciüşüııcesi Sayın Dr. Nejal Kc/acıbaşı'nın ısrarlı çalışma ve öııderliği ile Islanbııl Kültiir ve Sanat Vakfı'nın kıırulması ilcgcıçekleşti. Ülkemİ7İn ve çağımızın koşullarmı bütün inceliği ve derinliği ile dikkalc alarak sağlam teıne! ve ilkelerc oturtulan vakıf, ilk festivali 1973'ie cumhuriyetin 50. kurulus yılında başlatmıştı. Beşinci yılını tamanıladıkian sonra merkezi Cenevre'de bulunan "Avrupa Mü/lk Festivalleri Birligi"ne Uye olarak kabul edildi Istanbul Festivali. Biı olay, festivalimİ7İn yalnı? yurdıımuzdu dcğil, Avrupa'da da eski deyimi ile "ıuştünü ispat etmesi" demekti. 1974 yılından beri vakıf yönetimi ile şenlik faaliyetlerini yurııtme gorevini üstlenmiş bıılunuyoıunı. Bcn kendi hcsabıma bir kültiir ve sanat kurumu olan vakfımi7in yönetimini tiyatro, opera vc bale yönetmenlerinin (intendantların) yönetimlerine benzetiyorum. Sadece sanat eserlerini vc sanatçıları halka sıınan bir emprezaryo değildir sanat kurumlarındaki intendant; ılreten, katılan, yenileyen ve yenilenendir. Sanat kıııumları, yalnız "var olan"ı tekrarlayarak dcğil, düş güçlerini ve yeteneklerini dcvamlı surette /orlayarak ayakta kalabilirler. Bu sorunuza verdiğinı yanıtı bitirmeden önce, eeşitli /.aınanlarda açıkladığım bir gO7İenıimi tekrarlamak istiyorum: Ünlti düşünur ve yuzar Sarlrc, "Sanat hir haşkası için ve onun aracılıgı ile vardır" cliyor. Eğer İstanbul Festivali, söylediğiniz saygıniığa erişti ise, bunun en önemli nedenı, halkımi7in nitelikli sanatla niteliksiz sanat arasındaki farkı görup ayırt edebilmc yeteneğidir. tyi sanat ofıu alanların yetenekleri ölçüsünde vardır. Taşıyıcısı, isteyicisi ve tükcticisi olmayan bir ortanıda sanat nefcs alama7. İstanbul Festivali butiin "kasti kör'Mere ve "evcil fanalik"lere rağmen halkımi7in kolay kolay vazgeçcmeyeceği değerler arasına girmis bulunmaktadır. U İstanbul Festivali, bütün "kasti kör"lere ve "evcil fanatik"lere rağmen halkımızın kolay kolay vazgeçemeyeceği değerler arasına girmiş bulunmaktadır. Festivalin başansının en önemli nedeni de, halkımızın nitelikli sanatla niteliksiz olan arasındaki farkı görme yeteneğidir. Topluluğu'na gelince: Geleneksel sahne sanatlarımızın önemli bir parçası olan ortaoyununu (ttalyanların Comedia del'Arte'si gibi) halkımıza göstermck ve bu sanat dalının tamamıyla kaybolup gitmesini önlemek uzeıe aldık programlarımıza. Yaptığımız araştırmada tek ortaoyunu topluluğunun Yeni GenAr Tiyatrosu olduğunu gördük. Diğer sanatçılara yaptığımız gibi, sözünü ettiğimiz topluluk da başarılı olamadığı takdirde programlarımıza bir daha alıntnayacaktır. Güçlüklerimiz olmadığım söyleyemem: Türk sanatçıları, ulusal sanat, eski ile yeni, kısacası kullür sorunlarımı/ hakkında. Bize göre kültür politikası, geçmişi tekrarlanıa, geçmişi ülküleştirerek geçmişte yaşamak, kısacası geçmişe tapmak denıek değildir. Her büyük sanatçı, kendinden önce tasvip ve beğeni görmüş estetiklere, bu estetiği yaratmış olanların bilgilerini de kuşanarak, iyi bir rakip üretebilen daha doğrusu yaratabilen kişidir. Her yeni sanatçı, kendinden evvel gelenleri aynen tckrarlasa idi, ne olurdu dıinyamız? Ayrıca değişime ve değiştirilmeye açık olmayan sanat, sanat olma niteliğini bile yitirir. Kendini yenilemeyen, geleceğin hazırlanmasına katılmayan sanatçıya sanatçı demek bilegüçtür. Bakın Picasso'yu anlatırken ne diyor Paul Klııard: "Bir tek resim çi/.me tar/ı vardır. Devinimdir bu, tinin ve elin devinimi. Piııtsso, belki 5Ü bin desen, 10 bin tablo, bin hcykel yaplı... Hepsi yeni, hepsi degişik. Kendini hiçbir zaınan tekrarlaına/. Ona «ore gt'rçek yaşam biVİıni olan valışma, ellerin valışnıası, bir önceki anın gölgesine hiçbir zuman katlanmadı... Gözleri ve elleri hiçbir zaman demir atmadı." # Festivalin bu saygın yerine karştn tstanbul'du hulu gerçek anlamda bir konser salonu yok. Bu sorun nasıl çözümlenebilir? Tasarılar var mı? • Zamanı gelmis olan bir düşüneeye nasıl karşı korıulamıyorsa, toplumsal gereksinimler de zamanı gelincc yerine getirilir. Istanbul'da uluslararası nitelikte bir festival yapılması • Hemiz kesinleşmemiş de olsa, tahmini rakamlarla bu yıl festivali kaç kişinin izlediğini belirtebilir misiniz? Aydın Gün: "Tüktticlsl olmayan bir ortamda sanat nefes alamaz. • Uluslararası İstanbul Fcstivali'ndeki tüm da böyle bir toplumsal gereksinim idi. İstan rını da yerinde İ7İiyoruz. Buna rağmen Paris etkinliklerin bazılan ücreıli, bazılan ücretsi?bul Festivali'ni gcıcekleştiren güe vcya güçle Ca7 Balesi'nde olduğu gibi beklenmedik so di. Bu yıl Gülhane Parkı'nda yapılan "Asıkrin tstanbul'u çağdaş ölçutlere uygun bir nuçlarla karşılaşıyorıi7. Birinci gecesini izle lar îjöleni", Hasbahçe'de gerçekleştirilen konser salonıına kavusturacağına inanıyorum. dikten sonra, ikinci gecesi icin ilk defa gösteriler ve plastik sanatlarla ilgili olaıak açıIstanbul'un, asırlarca, bütün Anadolu'nun, "Inşallah yagmur yagar da iplal ederiz lan sergiler haHcımıza ucretsiz olarak sunulBalkanlar'ın, Yakındoğu'nun killtür kaynağı ikincisini" diye du^undüm kendi kcndime. Bu muştur. Sinema Şenliği'ni izlcycn 120 bin ve anası olan bu bılyük şehrin bir konseı sa tuı acı sürprizler her festivalde olııyor. Sözu kişiyi sayma7sak, bu yıl festivali izleyen seyirci lonunun olmaması, eksiklikten de öte biı bü edilen topluluğu daha önce Paris'te seyredip sayısının 225250 bin civarma ulaşacağını tahyıik ayıptır. Istanbullular, bu utancı atacaktır hayran kalanların şaşkınlığı daha da büyük ol min ediyoruz. Bugün için şunu kcsin olarak üzerlerinden, hem de çok yakın bir gelecek du o gece. Olayın aslı sudur: Topluluktan en söyleyebiliriz: Bu yılın festival i/leyicisi geeen önemli sanatçılar bilmediğimİ7 nedenlerle ay yıla oranla %30 artmıştıı. Butçeleri İstanbul te... Festivali'ne oranla çok daha yuksek olan dı• Feslivale yurtdışından çagrılan sa rılmış. Bunların yerine alelacele birta'kım yeteneksiz kisiler alınarak İstanbul'a gelinmiş. ğer sanat kurumlanmızla kıyaslandığında, fesnatçılar, lopluluklar nasıl belirlenitivalin bu yönden de ne kadar başarılı olduğu yor? fzlenerek mı, yoksa... Örneğin Butuıı bunlar bizim bilgimizin dışında idi. kolayca anlaşılıı. Konuyu biraz araştırmak yeParis Caz Balesi çok ağır eleşluiler ul• Feslivale yurtiçinden katüacak terlidir bu gerçeğin ortaya çıkarılmasına. dı. Bu durumu nasıl değerlendirıyorsanatçı ve lopluluklar nasıl belirlenıÇok büyük sayılara çıkmanın en kestirme suntız? yor? Nejal Eczaabaşı, Festival bay lamadan once yaplığımız görüsmede yolu televizyondur kuşkusuz. Fakat araç, ge• Programların olusturulmasında keyfi ve "belirlı bir duzeye gelen sanatçılar, reç ve personel yetersizliği ile muli koşullaı, indi tercihlere değil, ilkc niteliği tasıyan kritopluluklar, festivalinıizde yer alacak bu hayali gerçekleştirmemizi engelliyor. ()yterlere dayanılmaktadır. Programa alınacak tır. alıyorda" derniiti. Bu "belırlidiı sa bİ7 nitelikten ödün verrjıeden nc kadar çok sanatcı, orneğin bir vıyolonist ise, gftrduğıl eğizey"i nasıl ifade edebilirsiniz? insana seslenirsek, kcndimizi o derecede ba* tim, çalıstığı hocalar, beraber nni7İk yaptığı örneğin I'ürkiye 'den bir Leyla Gen şarılı sayıyorıi7. orkestralar ve şefier, katıklığı feslivalleı, cacer gibi uluslararası Une sahip sanatlıştığı plak şirketleri, kazandığı ödüller, aldı• Gelecek yıl 15. festivale ulu^ıyuçının yanı sıra Yeni GenAr gibi hiç ğı eleştitiler, onun kalitcsini açıklayan ruz. On beşinci yılda tstanbullıılaru duyulmamii bir lupluluktayer alabiölcullerdir; örneğin bir viyolonist Ivan Galaneler sunacuksınız? liyor. Bu durumu bize gerekçeleriyle mian, Htnryk S/erin^, Uavid Oislraclı, Yehu• Evet, 1987 yılı Uluslararası İstanbul I esbir/ikte anlatabilir misiniz? di Menuhin, İsak Stern, Joscf (iin^old vs. gibi tivali'nin 15. yılı oluyor. Bunu dikkate alan • Daha once yabancı sanatçılaria ilgıli so vakfırnız, 15. yılı bir kutlama yılı olarak dcbuyuk bir usta ile çalibmış ısc, Deutsche Gramrunuza verdiğinı cevaptaki ölçütler, yerli.sa ğerlendirmeye kararlıdır. Bu koııuda yapılan mophon, RCA, Dccca, Philips gibi buyuk şir ketlerle plak doldurmuş ise; Karajan, Solli, nateılaıımmn hepsi için uygulanama/ tabii. çalışmalarımızın sonucunu en geç ekim ayı Ozawa gibi buyuk seflerle konserlcr vermis ise, Ancak bunların arasında uluslararası yan>ma içinde bir ön program olarak açıklayabileceSalzburg, Viyana, Berlin, Paris, Prag, Edin lara katılmıs, şimdiden ödüller vc iyi eleştiri ğimizi umuyorıi7. burg gibi önemli festivallere katılmışsa; Paga ler almıs, ünlü firmalarla plaklar doldurmuş, 1987 yılının en önemli ycniliği, bugüne kanini, Çaykovski, Münih, Cleveland, Paris, adlarına kitaplar yazılmış sanatçılarımız var dar tstanbul Festivali içinde değerlendirilen kuşkusu/. Ancak sayıları çok azdır. Bu nedenLondra vc Brüksel yarışmalarında öduller kaplastik sanatiar ile ilgili etkinliklerin festival zanmış ise; önemli eleştirmenlerden olumlu le gelecek vaat cden genç sanatçılarımıza tarihleri dışına alınması ve çok kapsamlı bir eleştiriler almış ise, o sanatçıda bir kalite var ölçüyü kaçırmadan imkân tanıyoıu/. Başa çerçevede gerçekleştirilmesi olacaktır. Çok yademektir. Seçilen sanatcıların özgeçmişlerin rılı olmayanlar tekrar alırımıyor programlarıSorunuzun içindeki GenAr kın bir tarihte, bu konuda yapılan ve yapılade hep bunları arıyoruz tabii olarak. Bazıla mıza. cak olan çalışmalarımızı da açıklayacağız. D \ ". X, 12