Katalog

Âdet olmuftur; bir bilglnle bilimden, bir yazarla edebıyattan, bir bankacıyla malıyeden söz edılir Ama bazen karşılıklı bir "keşıf'te bulunup fızığl bir kenara bırakarak "âşk"a şıır çevırısındekı olanaksızlıkları unutup "futbol"a, doların yukselişi "Hayvanların siyasi hayatı benibüyülüyor!" Tarihçi Marc Ferro, Le Monde muhabih Guitta Pessis Pasternak'ın "hayvanların siyasi yaşamı"na ilişkin sorulannı yanıtlıyor. lnsanoftlu oldum alası, hayvanlann hayat ve hareket tar/larını iııceden inceye go/lemlemeye pek meraklıdır. Bu merak bir de etoloji (ilmi Secâyâ*) denen bir billm dalının dogmaMna da yol avtı. Azgelişmiş kardeş,lerimi/e besledigiıni/ bu ilgi ııeredcn kaynnklanıyur dersiniz? Hayvanlann siyasi hayatı beni büyülüyor. Bu sO/ümle, hayvanların birlikte yaşayışlarının meydana çıkardığı sorunlann turleı inı kastedıyorum. Bu yüzden, hayvanlann hayatını işleyen bir televizyorı dizisi veya bir film buldum mu, hiç kaçırmam Yine de, hayvanlar ustııne atılan uzurı nutuklar, unlara insanı duygular atfedcn söylevler zaman /aman canımı sıkmıyor değıl .. Birkaç ay önce, vahşi köpekleri Guney Afrika'da yaşayan bir ttır antilop sürüsünü kovalarkcn gördüğümde hayretlere gark oldum. Tabıı, burada ilgınç olan şey, "avcılar"ın ve can havliyle kaçışan antiloplann nc tür bir stratejı uyguladıkları ıdı. Avcıların stratejısi, resınen, en kuzeydekı kurtların takip etfiği usulü andınyordıı. Vahşi köpekler sürüden bir hayvanın etrafını sardıklannda, kaçan gıiruhun geri kalanı henıen duruyoı, hıç kımıldamıyor... Sanırsınız kı, artık hıçbir tehlike kalnıamış... Aynı şekilde, vahşi köpekler de kurbanlarının ustüne çullanıyorlaı. ama artık ikıncı bir kurban aıanııyorlar. Karınları tıka basa dolu, tatmin olmus vc pck memnun görünüyorlar. Hayvanların saldırganlıgının, insanlarda olduğu Rİbi temehi/ ya da sebepsi/ degil »1c. dupedu/ havati oldugunu ve doyuma ıılaşıldık(an sonra, yasanın lekrar ycrli yerinc otıırdugunıı ve barışın egemen olduğunu mu soylcmeyc çalışıyorsunu/? Bu fıkır sık sık dıle getirilir. Denıin canlandırdığım öykıi açısından bu göruş tamamiyle doğı u Benı bu öyküde özellikle ilgilendiren şey, hareket tamnın iki ayrı yönu: ö n ce, ıkı hayvan topluluğu arasındaki ilışkı; sonra da, bu topluluklann her birinin kendi içlerındekı ilışkiler Vah^i köpeklerın kovalama stratejisini de, kaçı^an antiloplann ric'at stratejisini de bir iürübaşı düzenlıyor. Ve bir hayvan paçasını kaptınr kaptırmaz, her ikisi de işi dıırduuıyor Yanı, bırbirlerıne paralel ve "uluslararası ilişkıler"ın yönettiği ve hayret verici bir ^ekilde, tıkır tıkır işleyen iki sosyopolftik sistem söz konusu. ni es gaçlp "slnema"ya dalabllirsiniz Konuğunuzun uzmanlık alanı olmayan bu noktaiara girlldlğinde bakarsınız, soyleşı bazen bayağı ilginçleşir... Uzmanlık gıder belki, ama yasam tadı gelir İNGİLTERE'NİN BOZKURTLARI DAZLAKLAR Ortaçağ düşleri kurup modern sanayi toplumunun çarkları arasında ezildiklerini haykırıyorlar. Çareleru Şiddet. Hedefleru Kendilerinden farklı olan her şey. 'Güneş Batmayan împaratorluk' hülyasını canlandırmanm peşindeler. Vardıkları nokta: Yabancılara ve kadınlara saldırmak. RAGIP DURAN / Londra Da/laklığın sahneye vıkıv 7O'lı yıllaıın ortalanna rastlıyor Ingıltere'de ekonoınık buyumenın lyıce dııımaya basladığı donenı Işsı/lık oranı gıderek yukselıyoı Dcğcr yargılarında da buyuk bir alt ust olnıa surecı yaşanıvoı Siyasi angajman, ö/ellıklc de sol anga] man ilk firelennı veımeye başlıyor Hıppıhğın, çıçek vOLiıkluktan, esrar (,cKuklıığıına geviş aşaması Beatles kendını yenılcvemıvor Seve neksızlık bunalınıı haşlamıs (îeçimini nusıl saglıyorsun? Arada sırada göturu ı^leı yaparak Boya, badana, kuçuk tamiıat ı;,lerı fılaıı Lıse, ünıvcrsıte, yüksekokul bıtınnışlerın, meslekı ve ozel yaşanılarındakı başarı, dazlakların katlanaınadığı bir olgu insan netıetıyle başlayan tıksıntı, (oplumun tunuıne kaışı bu duşmanlığa dönuşuvor Get,ıınsı/lık, kı>ılığının en önemlı etıketı Gruhunu/da hiç kı/ yok mu? Anlamadım? Crubunuzda hiç kı/ yok mu diye sormustum? Kı/lar nc yapsın kı bı/ım g r u p t a ? Rakıp gruplarla kapışıyoru/.. P u b l a r d a kavga çıkı Dil yeıisinin, g bir saldırgunlığı ahlaksıı bir kıjıcılıga donıışturerek, helli bir ııoktaya kadar, insanı hareketlerinin «lorumlulugundan "kurtardıgı" söylenebir mi? Bu antropolojik bir akıl yürütme olabıliı Zira kımüerının "sağlıklı" dediği şey bıyolojık yönden tatmin sağlayan şeyleı; başkalarının "sağlıksı?" ya da " a h l a k s u " dedıği şey de bize insani görünebilır. Ama, tersten dtışüntırsek, hayvanların davramşlarına ilişkin hislenıııı/e ne gibı vasıflar atfedeceğız? Saldırganlığın teorısini yapanlar bu künuda pek ilgınç şeyler ya/ıyorlar. Kendi payıma, davıanışların teorısini kıırmaya hevesli değılım. Hayvanların kelimelere dayanmayan lletişim sistemlerini incelikli, elkili yunlerini lahlil cderek, insan ilişkilcrini /enginleştirebildini/ mi? Dürüstçe ıfade etmeliyim ki, hayvanlarla olan ilişkimin kendine özgü yanı ıle insaniarla olan iiişkımin doğası arasında bir bağ kurabilmış değilını. Şüphesız, bu bir hata: Hayvanlarla ıletışinı, msanlar karşısmda bir başka davranışı şart koşuyor. Hayvanların ortasmda, onların arasında yaşayan topluluklann davranışları ıle hayvanlardan uzakta yaşayan ve fiilen bambaşka hareket taı/larına sahip olan topluluklann davranış kalıplarını karşılaştırmak yeterli olur zaten. Sırf bu yüzden, önce birkaç hayvan edinıp evdc hayvan beslenıeye başlasam iyi olacak dıyc düşünüyorum! Dogayı böylesine gayri tabiileştirerek, insanoglu, ajnı zamanda, hayvanların güdıısel genctik anlamda sisI I . *âl^^ı*~M temlerini de mahvclıneyi başaracak mı? Hayvanların güdülerı daha ziyade yaşadıklan nıekâna sıkı sıkıya bağlı olduğu için, bu tahrıbatın nasıl gerçekleşebilecegıni tasavvur edcbıhrız. Kedıler ilk yaşadıklan yerden vekıhp alındıklannda, o yeri yeniden bulmalannı sağlayacak bir gudu oluştuıurlaı. Anıa, kedılerin ilk alıştıkları yerı sık sık değıştırırseni?, tum denetim sistemlerini, doğava nlıfu/ kaabıliyetlcrını kaybederler. F.vcilleştirilnıcnıış lüm hayvanlarda bu iş hep böyle oluı. Insanoğlu, böylece, sırf kendt aklı ve bılgısı adına, başkalarının gudülerıni yok ediyor. Hayvanların ııluslararası ilişkilerinden. bi/im paramparça olmıış tıtplum yapımı/ için ne gibi dersler çıkarılabilir? Işte, benim de kendıme rağmen, kendi kendime sorduğum csas soru bu. Tamamen masum bir kalple hayvanları gözlcmlemenin zevki, insan toplumlarının nasıl çalıştığını sorgulamadan bırakmıyor insani. Hayvan topluluklannm davranışlarını, insan topluluklarının davranış kalıplarıyla mukayese etmek, ıkinci bir varhğın ruyası olacak. Tann bana ömrıımu bağışîarsa... D K omunizme karşı rock" sloganı allında bırleşen dazlaklar, (,'ok siyasi olmasalar da kendılerını faşist "Milli Cephe" ıle özdeşleştıriyorlar. Sömürgecı ımparatorluğun kılıç arttıklarının hayranı olan dazlaklar, beyaz ırkın ve eıkeklerın ustünlüğunu savunuyorlar. Da/Iaklar, bir alt kulturün ucube uıunu. Lumpenlığın, marjınallığın saldırganlıkla ö/deşlesmesı Oncelıkle da/Iaklan (Skınheads) punklardan, luppılcrdcn, alternatıf yuppılerden, heavy metaltılerden ayırt etmek gerek Dazlaklaıın en belırleyıcı özellığı saldırganlık. Hedellerının başında Asyalılar (Pakıstanlılar, Bangladeşliler, bir ölçude Hıntlıler ve Uzakdoğıı lular) geliyor. Zencilere de nefretle bakıyor lar..." Saçlarını neden boyle kesiyorsun? Hippılere lepkıden. Bir de tabu, kadın larla erkeklcr arasındaki farkı açıkça ortaya koymak ıçın. MÎLLİ CEPHE YÜRÜYÜŞÜNDE DAZLAKLAR: Krallçe, imparatorluk ve bayrak sevgisinin zirvesine ulaşmış olan Dazlaklar, malul gaziler, savaş şehitleri gunleriyle fetih bayramlarında ırkçı Milli Cephe'nin düzenlediği yuruyuşlere katılıyorlar. Söyledikleri marş 'Umut ve Zafer ÛlkesV,attıklan slogan 'Oi for England' (Aslanım Ingiltere). (Foto: R.DURAN) 18