Katalog

CUMHURtYBT DIŞPOÜTİKA Yananistan 'ın tsrail ve FKÖ ile ilişldler konusuıi^akî tntı Tflrkiye'den ileri. Yunanistan faraü ile diplomatik ilişkisi bulanmayan tekNATO ülkesİ "Bâgecteki geıgînliUerin temel nedeni petrol ve sennaye. E^erbölge ülkeleri işbirli^i ile kaHanmalaniıı gerçekleştiririerse bOlge geıginfikleıden anndınlabilir.' mln kurulmaaı, CENTO'nun dafiılmaaı, Mısırlsrall anlaşması, buna tepkl olarak yapılan Bafidat konleranaı ve tutucu olarak blllnen Suudfi Arablatan glbl Arap 01kelerfnln de Mısır ile diplomatik flişkllerlnl keamelerl, KuzeyGOney Yemen çatışması. Suudl AraMatan'ın Sovyeller Blrilfll île yeniden dlyalog kurması, Paklatan'da Butto'nun asılması, Afganlstan Pakistan Iran hattında aynlıkçı hareketlerln başgOslermesl, Iran'da Humeyni İle Talaganl arasında çıkan sOrtOfmet Q0ney LQbnan* da Falanjlsllerin bafiımaızlık llân etmelerl. Awaca pro|esinin Suudl Arablstan'da başlatılmaaı, va... brail'le ilişkikr ölübir döncmoml glriyor ISAN aymın ortasında AnfcanVda yapılan 24. dOncm TOrklyoAET Karma Parlamento Komı* yonu toplantıeı TOıktye lle topluluk araflindakl lllakllerfn gafeoaOt 0016111dan Onemll Mr dönemecln aalOlne geUndlfllnl vuıgutodı. Dıalşlarfl Bafcanı ftrof. GOndOz OkçOn"On toptantria yeptıfiı ve INfMlerin getocefll açıamdan TOrk hokometlnin eMdl kamılanm •etktadıOı konuşmaaı yalnnce AntanT da tieOII, topiutuk Içlnda de yankılanm buluyor, dejgialk yorumlam yol açryordu. 'ORKİYE, Eurovlalon flnallarinden çekilme karannı açıkladığında birçok gözlemcl, bu davranışın TOıklye'nln yanl Ortadoflu polltlkasının llk işaretl olduflunu lahmln edemedl. Bu çerçevede 19 T Devlel Başkanı Enver Sedat İle Israil Baçbakanı Menahem Begln ve Başkan Carter tarafından inuatandığında TOrklye'nin ölllnen dengecl tutumunu ylneleyeceğl beklenmekteydf. Ancak, Tflrk hukOmetinin esnek blr dllle olsa Wle anlaşmanınbarış getlrmeyece&lnl açıklaması ve ilk kez Flllatln konuaunda larall'l sert blr dllle Katı tutum" Içlnde olmakla suçlaması TOrkiye* nln Ortadoflu pollllkaaında artık eskl kavramlann terkedilerek yenl yönell9ler içlna glrildlfllnl haber veımektaydl. Ottauoğu yef aanııntılan geçlrmekte. DOnyanın Onemll gerillm bulgelerinden blrl durumuna gelen Ortadoflu'daki bu hareketllli0ln önOmOzdekl dönamde de aurmesl beklenlyor: lranfda Şah'ın devrillp Humaynrnln OnderllOlnde yenl bir yonetl "Banf anlaımaaı VVashington'da Mıaır TBridyebolgeyeoktif birfutmlagîriyor ButOn bu tıareketllliAln ortasmda yakın Mr zamana kadar olduftu glM "Olaylan yakmdan UadlOlnT bellrtmekle yetinmeyen OrtadoSu polltikası yer yer yapısal dafiişlmler göateren ve ekonomlk alanda bOlgeye aktll olarak glran bir Turkiye... Ûstelik budedîşîklikleri NATO'nun bölgedakl yenl savunma atratejlal belll olmadan ve batının hoş karşıiamayacağını bllerek geıçekieştlran blr TOrfclye... Ankara, blr aOıedir Ortadoflu polltlkaaında yenl yOnellçler Içlnde. Buyenl polltlkanın Omeklerl Mart ayından bu yana aomul aonuçları ile yaşanmakta. N TOrtı Anartlarlnln llk bölOmo oOmıtttc blrfldlndm doflan yOkOmlOIOMttrin bea yılhk blr dOnam lcln artotaımaalna HlfkJndl. TOık OnarilariM karaı an ohımlıı tutumu topkıluk bu boromda OOatariyor va baDıaıklık laiamKnl lltaa olaıak kabul adlyoıdu. Sanayl atanmda laa TOık hOkOmaH katma pnrtokotun hOkOmlarina uyularak başta lakatll olmak Osara Tork aa Aakora'wnçıkifi. madıAı yolundakl ı meklete*.; dlyerak ımsında flMarak aert önerllerinl kaaln M r „ blr anlamda •J^Sfi ^HaUeflmMa talndc fi rtn bU pefc Bmltt U ır Oalup vMfcbr Mr •'•»tJıfyoıdu. drici lalundığı olumsuz tuiuım karn da sert Mr 6'kıt ymıyer, Mrboat dobşı. mın taf yıihk yenl Mr aOra Içtn donjuruhnası yolundakl Mr g f l i l ! H M P l " . f f * ? i l KeİMHnı konusun. hfc lUfUlaılııan uıı h Bİ yonkı. AETytfUUoııbytfi dnvafadfyor. AET' nin tutumu karşısında Ankara' nın kaygıları artıyor Dışişleri Bakanı Prof. ökçün, 9Nisan konuşmasıyla Türkiye'nin * tntumunu ve net Mr biçimde sergiledi. nayl OtDnlari dıv alımına knıtlamalar gatlrllmaslnbi ylnalanrnamaal konuaunda topluluktan kaain gOvmoa laftamaklayd r Ancak Aialllkla lnQlHarevnln Q l l tbpluluk bunu kabubllk b kb tutumu nadonlyla TOrklya lla topkıhık aıaaında blr dlOar Onamll antaımaslık konuau olaıak onaya çıkan tanm OdOnlari İle Uglli TOrk OnarHari laa Oantla uouncu Olkatore rarilan OdOnlarln TOfklya'ya da l*nmması. TOifc OıOnlarina tanâhll Odon maıiı tanmmaaı va tarile dışı tlcaret kısıflamalann blr takvlm çerçwealnde kaldınlmaaını kapaamaktaydı. Yanıl okarak topluluk. baAı^ıklik dOneml sonunda yÖrOrlOto glrtcek ve yalnızca tarile engellerinln fcudinlmaaım saQlayaeak uxun zamana yayıtı blr takvlm alateml OnoOnnekteydl. Aynca llarlde uyoulama bufabHeeek Içerifll belll olmayan bu vaad kanMlıOında, TOrfclye* dan katma protokolun 35. maddealnde OngOrOlen mevcut tanm Odün ıa|bntnln pertyodHc olarak lylVeftlrllmaal ttakkından vazgecmcsl latenmekteydl. Ankam>a pOre, bu yanıl İle "AET oeıtye doOnı Nr 0MI9I öngArmektaydl^ IrakvtSıriyeile Üifkiergeltşiyor Mıaır Israil anlaşmasına Arap ulkeierfnden gelecek olası tepkllerl heaaplayarak larain karşısına alan TOrklye'nln bu lutumu genel olarak Arap dflnyasında olumlu kar^ılanıyoıdu. Irak ve Suriye'nln Ankara BuyOkelçlHklerf birer açıklama yaparak bu davranışı "Şakıanla" karşıladtklannı blldiriyorfardı. Surlye Devlel Başkanı Hafız Esad. Cumhurb^kanı KorutOrk'e bir mesaj göndererek lllşkllerdekl gelişmelerden duyduftu momnunlyetl bellrtıyoıdu. Hemenardından Surîye, Magosa* dan kalkan TOrk gemllerine Lazklye limanını açıyor, Irak lae Mayıs ayının sonuna kadar TOrfciye'ye kredili peırol vereceğlnl Ankara'ya blldSrlyordu. Ankarafya gelen Suudi Arablsian Mallye Bakanı İle de 250 milyon dolar tujarında bir kredl anlaşması Emzalanıyordu. Alnanya'm tatvmu TOrfclyrtiln ezalllkle Fedeıai Almanya'nın uzlafmaz tutumuyla kaı^ılavtıOı blr dlAer alan da aoayal konulardaki önerllerle llgillydi. TOık önerllerlne göre. M tertwt oolaaıma lllfkin ortaklık konaayl karan lylleffttrilmell, aynca topluluk Olkelerinden aynlan TttA hanâıMn yaflıhk primlariıun 19veran MeMfll primlarie Uriikta TOtUye'ye tnuaferi aatlanmakydı." Bu bölOmde Almanya, mevcut durumun konmmaaı blr yana aeıbeat dolaşım>n bef yıl aoreyle donduıulmaaınf, baoka Mr deylfle dolaşımın 1086 yerlne 1001 yılı aonunda ba«latılmaaını latemekteydl. Mmlertn tıanaferl konuaunda da Almanya eanek blr yakla^ım Içlne glrmlyordu. I M HttinefNn yoUofimı Türkiye'nin yeni Odadoflu polltlkaaının blrincl OzelllOI "Aktlllik" ögealydl. Başbakan Ecevîre göre. "OrtadoAu'dakl getğlntiklerin temel nedeni dOnyanm an zengln petrol yataklanna ve aeımayetine sahlp olmatı" Idl. O zaman u B « g * Olkelerf aıalannda yapacaktan IIMrilftl İle kaynaklanm Mıtoftlrank kalktnmatannı kentfl baelanna gmçMaşHıaMllıler. Mylece bdlge gefginllklecden anndınlaMUıdl." SoMtft toıtoç beklenmiyor Karhia pariamento komlayonu tpplantıaı genel olarak TOık Onerflerlnl deatekleyen blr ortak blldlrl İle aona erdK TOıfcOnedlvl OMaym'tayapılacak olan Ortak Pazar Dısl^leri Bakanlan konaaylnde yenlcSen ele alınacaktı. Ancak Bakanlar Konaeylnln TOrk Onerllerlne karaı k n l n Mr tavır almaaı bu k»zde ı n k Mr olaaılık olarak göroimekteydl. Bu duıumda topluluk İle niskllerlndekl clddl kaygılannı açıkityan Ankara'nın naaıl blr davranı* İçlna glrecefll bafkenttekl alyasf çevreterde aorulmaktaydtı Tort. yetklillerinln bu tutumuna karaıitfc komlayonun eabaafcanı Hollandalı parfamenter HaffWkampt eerfnkanlıbkla TOrk Onerllerinln tumonOn topluluk tarafından kaFaılanmaaıntn aOat tonuau olamayacaAuu blldlriyoRhL Hafferfcamp, TOıklyry* "anlayifiı otanaya" davetadlyordu. Oatek Yunanlalan'm topluhıfta lam OyallAlnln kaalnleşmesl. gerakae TOık önerıTerlne karfi takınılan tutum nedenlyle komlayon toplantıaı Tutflk* Mr dönemeraaâaıkan, TOfklyeAET lllaktlarlnde aon duıtım şOyleydl: braUüeİOfkiltr fili donane gbdl TOıkiye'nln yenl Ortaoogu polltikası Ister iatemez Flllstln Kurtulu^ ÛrgOtu ve Israif lla olan lllçkiteri yeniden gondeme getirlyordu. OrtadoOu'ya açılma İle blrllkte TOrklye'nln larall İle olan lllvkileri uzunca blr sOredir içinde bulundufiu durgun asamayı da garfde bırakarak, "010" bir döneme gîriyortiu. Bu bafllamda Yunanlstan'ın tutumu halırlatılıyordu. Ega'deki komşumuz larall İle diplomatik Ulfklal olmayan tek NATO Oyesl Olke idl. Arap Olkeleri ile boyok blr tlcaret hacml genVekleştiren ve önemll projelerl ustlenen Yunanlstan, bir ÖlçOde bu ekonomlk Î9bir1lfilnln siyasi düzeydeki geraklerlnl yerlne getlrmek amacıylalsrall İle diplomatik ili&kl kumnamakta, yalnızca TefAvlv'de blr slyaal büro İle kendlainl temall etmekteydl. Uluslararası forumlarda isratrin Içgal ettlOI Arap topraklanndan çekllmeslnl isteyen Yunanistan. FKÖ*nun Atlna'da buro açmaaı konuaunda da bu örgote gOvenoa vermişti. FKO buıosunun açılmaaını kabul eden 1 ve bunu ortak blldlrlye de geçiren Turkiye nfn lae blr bOlge ulkesî olarak bu konuda daha geri bir tutum Içlnde olmaması beklenlrdi. • IkoflOfltik v e HMB Esho TophJluklaomlf kapaamfı blr (şblrI M yönalımk Istoyon TOffcly*. b M yıll* Ur dAnam Içln doOnıdM AET yardımı olarek 4.4 mllyar dolv. adl w r i m otank 1 mllyar dotor v» OECO çerçevealnde AET Olkatorinln talkısı otamk 1,5 mllyar dolar obnak umm toplam 6.9 mllyar dolar lalap atmaktöydl. Toplulufc bu latamlaı* OçOnoO Riakl protokol çaıçtvaalıida yalnız 260 mllyon AHBpllk (Avrupa Heaap Blrtml: 1 İ S dolar) Mr IşblriK&l fonu lla yanrt varmaktftydl. Buna ak olaıak topluhık Içlnda 100 mllyon dolartık blr acll yaı^ OHHttearlndaoe ania^maya vanlmiftı. ^ y f t Ankara bu yanıtı t tff c yalaıalc Mr kalc l l M kl W olarak gönnaktovdl. TİıUya Mttntksh degil Bu olumauzluklara karçın Dıalalerl Bakanı pmf. G0nd0x Okcon, u t f e b ı * etlroenMdMr ve lllşkllenn dunımunu "aeık ve nar blr bfçlmde deOertendlrdlgl 0 nlaan konuvmaaında gözlerden kaçan Mr geıçeOI de vuıgulamıvtı. TOrklye'nln 1078 yılında AET Olkelerlne olan toplam dış aatımı 1077 yılı lakamları İle karyılafftınldıOında yalnızca yOzde 26 ocanında blr artif göetermleII. Buna kaışılık aynı dönem Içlnde ortadoflu Olkelerlne yapılan dış aatımda aaOtonan aıtif yftede 54. aoayallat Olkelarlnklnde lae yOzde 86 Idl. Ankara topluluk İle llfekllerlnde "ne latedtfllnl Mlen Mr çlzgrde olduftunu göaterirkan, TOrklye*nln aeçenekalz oTmadtfiını da vurgulamaktaydı. toyana&mıyarau.