Katalog

CUMHURfYVTDflRGlM AYINKONUSU ATTnın kapltaltst Olkelerinde, aletamln gereftl otvak, an buyOk sermaye ve yatınm kuruluglan olarak benkalar göeterllfr. Oeltfen bankalar, alatam îçlnde, çaş||H kuruluçlara ortak dur ya da flıtetleri aattn alır ve yatınmlara glrfelr. Oysa TOrfclye'da bu olgu tam anla» mıyla tersina l*lemektedlr. Şöyle ki. TOrklye'de 19601ar ve 1070101* hızJanan *Holdlnglefme sÛracTnin blr gere» 01 ya 6a sonucu olarak, hokUnglerln bankalara sahlp olma savaçımına glrifttlkleri ve defilftirilmek Istenon yorflrJOktekl Bankalar Yasasıiıın botlufclanndan yamrtanerak gerakalndlklerl kredlleri ham da stnıreız denebUacok Mçhndo eafitayabllmektedlrler. TOıfclye'de. özelllkte « t bOyOk Ikl holdlng araaındakl "banka aaaaşım* ar» ttk herkesln, batlril «MçOtor tçlrtda blkH01 blr konudur. BugOn; Akbank, B BANKALAR YASASIVE H0LDİN9LER banciHotdlngln.Gâranti Bankası, Koç Hokflng'ln kaaln sayılabilecek denetlmleri altındadırlar. YUrMOktekl Bankaiar vaaaaına gom Blr banka. hafclk! vo hOkml blr fahaa doftnıden doOnıya y» da dolaytı ı. ınal, kafalef ve temlnet «aklf »a hhyeünde veya haftıanol Mrçekll «a aoıutle kandl ladlye adllmlş vaya TUrftfea^ofMea tahate olunmut sonnay»» al Ba •ttlyatsfcfalariyefcOnumm % iflTundan fatla kıadl veremez, kefafetlertni kabul edemaz vaya tahvMertnl aaluı CTalne sahipao, Bankalar bu tfthakle9 a fla MmaHari» nakNyat va Ifırecat Işle» rinde kuUanılmak B n n açıKan va fIHan ba tflard» imllanıldıOı lafvlk adllen kıadllaıria bu haddln % V çtkanlme* aıcabdlr." Ancafc, efler Mr kitf, alle ya da kurulut, blr bankanın aermayoalnln % mektedMar. Ifte bu nadanladlr kl, Turidya'de hoMltıglar blıvr (ya da bofkl daha fazla) bankanın denetlmlnl ellartnda tutımk Içln aovaşım Içindedlrlar. Har na kadaralınan kradllerln, Mrfıoldlno yatklllalnln tfayiflne göre: TMtly^ntn 6aal aaklBr eHyte koianıaaauıa kaltatfa buhmacafc yatmmlaıda kuHanıttfaOı dOffl»«abUliBa da. fealHkle toitflngterin kandl Uşlaai IHgUlaıl va dı» Ukelerfe olan baBlanMan ytizOnden, afiıkofmau kıadHafln naım va naatt kul> laraMıklannm aaptanmaaı olanakava yakın aflçliikladlr.11 ' Bankalar Kanunu'nda yapılması IBtenandaOlşlklik. <smıratt kıadr olanaflım "Bankanm aannaya va IfHmktori» nln % SOTalna aablp oMuflu kunılu^. lam tüfnüna açıiabMeak kıadlyl maya va Ihllyat afcçotari toplamımn % flTilyla amırtandınnaktadır. OaMlk laaanda ana, baba, eş va çooîıklann hUiilaıinln toplamınm fak Mr Maaa aayıhnaaı" da OngOrOlmaktadlr. Bu taaan yaaala^ıraa. holdlnolara atklalnln na olabllecafll da ayn blr tartı«ma konuaudur. Bankatar konuautF dakl blr uzmantn aözlerfyla "Dayamkh Mr tflkotlm malımn (SımOln blr olo» moUln) flyabnı tOkatlcidtn pafln olank almak; buna kaışıhk malı usun Mr baklatlçlMi aoma laallm adlp, aıada gaçan afiıa Içlnda paşln alınan paıalan IVMmefc ham da aarbaal plyaaada otoşan faU onuılanyla, ya da spekftlatlf amaçlafda kullanmak, TOrklya Içln bankalaıdan aaOlamMtocafc kıadllartn çok daha 6tealnda Mr aonuıdur. S#rmayave amılı.gatlrtlan yanl.hBkflmlan kwfiiık t çtfcaffannıkonıyacalc talemleri •İmakU gaclkmayo «ftnımnyacaklır.» # Sükan: Özel bankalann sınırsız vesorumsuz kredi dağıtmaları el değiştirmelerine vesile oldu Başbakan yardımcısı banka sisteminin yarattıği kredi düzeninde kişiler sektörler ve bölgeler arasında dengesizlik bulunduğunu 8öylüyor AŞBAKAN Yardımcıaı Faruk SOkan. TOrklye'de banka alalamlnde bozukluklar bulunduflunu va bankatann kredi dDmtlnde sektörler klşller ve bOlgeler areaında bOyOk dengealzllkler bulundufiunu blldlrmektadlr. Faruk SOkan, banka alaleml lle llglll olarak aonılanmızı aöyle yanıtiamıçtır. Cunthırtyel: Sayın SOfcan, TOfkfyeVa kıedl aialamlnde bankalannroMnadlr ve bankacılık çalışmaİBiHidakl daneesMKkler neraden kaynaklanmakladır? SOkan: 118 bln klçinln çalıştıOı 44 bankatfan oluçan banka alstemlmlzln 1977 yılı aonunda toplam mavduatı 243,6 mllyar llrsya, toplam kredllerl de 231,4 mllyar llraya ulaçmıştır. Bu rakamlara Merkaz Bankaaı ve kalkınma yatınm bankalan dahll deOHdlr. Bunlar da dahll edlldlflinde gurOlecektlr kl, Olkemizln mall alatemlne kaynak ve kredi olarak banka alsteml egemendlr. ff B Banka sisteminin yarettıOı kıedl dOzenlndekl en flnamll aoıunlar lae 1977 yılı aonunda 231 mllyar llıa olan ve glderek 250 mllyar llrayı aşan banka kfedllerinln gefek klşller. geıekae bölgeler ve aektOrİer arasındakl daflıhnnında ortaya çıkan ve Olkamlzln, toplumumuzun gıkarianyla çelloan dengealzllkleıdlr. Toplumun azınlık dlye nlteleyeblleoeOlmlz blr kealml kredlleıdan aslan payı alırfcen, toplumun bOyOk keslmlnln kvedllerden aldıflı pay aon detaoe yeteralzdfr. Bunun nedenf Azef bankalann blrer alle bankası dunımuna dönuemOş olmalan, kamu bankalannın lae yaaal fonkslyonlannı gerefilnce yerfne getlr* metneleıidlr. Cumhurtyet: Bu dunımda özel ve kamu bankalanmn ayn ayn taıtışılmaaı gereOI ortaya çıkıyor. Sba göıe fizel bankalann *alle bankası" dunımuna dönOşmaslnln nadenien ve omeklen neleıolf? SOkan: Kredi dOzenlnde etklnllkler) büyOk olan özel bankalann bOyOk blr kıamının aannayelerlne blrer alle agemendlr. Meeela Akbank'ın 600 mllyon llra olan aarmayeslnln yOzdeBO.B'lne Sabancı Holdlng ve Sabancı Allesl sahlptlr. Sapmaz Holdlng lle blrllkte bu oren yOzde W ulaşmaktadır. AUYE Bakanı Zlya Bankalar Yesarfnda O öngöran kanmame nellglH gacelemtae f u açtklamada buhuunuttnr "Billndlfll glbl. bankacılık aaktAfO lle ekonomlnln tOmu arastnda blr teael baOlılık bulunmaktvlır. Bu bafllılık kufkusuz çıkanlan yaaalarla dOnnlenmektedlr. Uygulanmakta olan Bankatar Kanu nu 1968 yılında yOrtHMBe konuknuş, 1960 yılında bazı kOçOk deAI«ftiader yapılarak gonomuze deyln uyoulana» Oafanlvllr. Ancak. oeçen 20 yıllık dönamde gerek Olketnü oerekae dOnya akonomlferlnde göztenen hnlı deol* Vlmler, oluçan yenl olgular bankacılık aakiOrOnOn da dOzenlenmealnl gerokll fcılmıetır. Ozelllkle, 1966 yılı dOfOncetefi ve atonomlk yapıaı QOzOn0ne ttlınarak hazırlanıp yasalavan Bankalar Kanunu. Oerek boaluklan nedentyle genkea ekonomlmn latanen yöna yOnbndlrlk mealnde bOyOk 6lçode yeteril darnamıştır. Yatkl Kenunu'nun ganeveelnda Ban* kalar Kanunu'nda yapılan dOzenlema. genelde. banka kredllortnln kalkınma planlan va yıllık progıamlardakl aek* »rfera yönettltmeal, SattrH Uş/t ve kuraluşlar lle banka IştMklertno yönelen kıedllerln onlenmesl, bankalann çok ortaklı blr yapıya dânOfme»!, Oz kaynak yapıiannın goçlendkUmael va Ifurak polltHcalan ozerinde yoOunteftınlmıytır. Buna ek olarak da, bankactlık alatembida ortaya çıkan bazı eonmtenn çfizOmlanmeal, tasftye aaaalanna lalerllk kazandınlmaaı, kıadllerln veriHv amacınde kullanıhp kuilanıtmadtOının denetlanmeal, para cacalanmn gonOn kofulfanna uygun Mia getMlmealdeOlfikiik amaçlan amunda yer al, maktadır. VOrOrlOktekl yaaaya gonıv banka kıedlterlnln kalkınma ptanı yıllık programlan anaındakl IH9M oldukça zayıftır. Kredllerfn Mlgeeel va Müezzinoğlu: "Yasadaki değişiklik bankacılık sistemine yeni bir işlerlik getirecek eektcroi daOılımlan lle Ihcacat ve dOvU taeandıncı alanlara yAnaltllmeal ger» 91 B W geıçekleçtlrtlememlvtir. Bunun yanı a n kredllerin Onemll blr bOIOmOnOn bankalar tarafından yaaal çarçakalınarak kendl Işllreklerlne kullandınlmaaı glbl Mr olgu da önamll aıkınctiır yaıatmı«tır. * Ozalükle, bankalann Iştlrek polltlfcalan ozertnde bazı holdlnglenln gWemk etkln dunıma gelmesl, halka açric §irkallerln geHşmemeal, servet daOılıım, taaarntf aahlplarlnln yatırdıklan ffanhnn başka gunıplann flnanamatnında kullanılmaaı olumauz elkllerdi. Öte yandan kredi tabamnın genlşletllmeal, difler Wr anlatımla kredilafden S yararlanan tabanın boyotoimaal ekonomlmlz Içln yararlar saOlayacak konulaman blri kfl. Bankalann kaynak yapılannda guzlenen olgu da, yabancı kaynanOrkaynak oranının glderek artiştdır. Oaatla, bankalar Oz kaynaklannı frzla artırmadan topladıklan yabencı kaynaklaria Iglavlarlnl aurdOmıa eOIHmlnl arttırmaktaydılar. Bu aufecl yavaçlatmak ve taralrn dAndOrmek amacı lle Bankalar Kanunu'nda yenl önlemler oetlrihnletlr. Banka kredllortnln taıtlanıhşı konuaunda yapılan blr eteçtlrl de, verilen kradllertn hangl aftanlarda kullanıldıflının aaptanamamaaı IdL Bankalar Yemlnfl Murakıplan'mn denetlemetorlnln yalnızca banka Işlemlerlnl kapaamesı, kredi mOfterlleri nezdlnde incelanıe yapamamalan bu konuda Onamll blr akalkllkti. Bu da. yenl duzenleme lle önlenmle olmaktadır. Durumlan bcmılan bankalann dQzettJlmesl Içln yasadakl OngOrOlan uyulamada Mıçok aakıncayı barebarlna B6tlnnaMet ozelllkle bankanın kurtanMnaaım amaçlayan hukOmler tam teralne Işlemekteydl. Yapılan dOzenlemede, mall yapılan zayıflamıç bankalar hakkında Ivedl va kurtancı öntemler alma tamel Ö0e olarek banlmaanmtf» tlr. Gayrfmenkul alımına yönellk lera, geçmlvte. Onemll kıaıtlamalar getk1lmT|tl. Bu uygulamaya koçut olarafc da komıt yaptmına yOnellk kredllerin loplam kredller IçbıdtfM gömll payı azalmı? ve bu glderek konut aonmunun dnemU boyutlara utaftnasına olumauz katkıda bulunmu«tu. Bankatar Kanunu'nda yapılan daO^lkllkle bankalann aoayal konut yapımına yunellk kredi varebllmelerlnl kolaylaştıran hokumlar ongörOünOftOr. Aynca, 1999 yılında konulmuş ve halen çok yeteratz duzeyde bulunan para cazatannın gOnOn koşullanna uygun dunıma getlrllmaalne de gerekalnlm duyulmıiftMf*" # Blr dlfter bOyOk banka olan Garantl Bankaaı'nın 300 mllyon llm olan aermayealnin yuzde 64.6*1 Koç Holdlng, yOzde 24,4*0 ylne Sabancı Holdlng ve yOzde O^al de Sapmaz Holdlng taraf ından tenv all edllmektedlr. Uygulama gflatermlftlr kl Ozel benkalann sermaye ve Iradelerlne egemen olan bu allefer, halkın tasarruflanndan oluçan kaynaklannı esas olarek ylne kondllerfne alt olan şlricetlere kredi olarak kullandırmaktadırtar. Bu kullanımda özel bankalann kullandıkları yaaal dayanak ta bankalar kanunudur. Bankalar sermayelerlnln yOzde 25vlnden fazlasma sahlp olduklan çlrketleıe kayıtlamasız kredi açabllmektedlr1er. Oysa dlfler klşllere açılacak kredller bankalann secmayelerlnln yOzde 10'u veya yozde 291 Kle sınırlıdır. Bazı özel bankalann sınıraız ve sorumsuz kredi daflıtmalan, bu bankalann sermaye ve yönetlm bakımından el defllçtlrmetefine vesile olmuçtur. Cumhurfyel: Devlet bankalannda ortaya çdun eomnlar nadlr? SOkan. Devlet bankalan da hepslnln özel fonkalyonu bulunmasına raömen, özel bankalannklne benzer blr kredi polltlkası uygulamaktadır. Kanunlarla kunılmuç bu bankalann özel kanunlannda beIlrtllmlş amaçlar unutularak belll tlcarl şlrketler. bOyOk tutaıdakl kredllerle ve çoOu zaman kanunlara aykırı blr blçlmde flnanae edllmlçtlr. Bankalann, mevzuat boşluklanndan Istlfade ederek, dlledlklerl klmselera, dlledlklerl konularda, dlledlklerl kadar kredi vermeleri, mllll ekonomlde sapmalara ve dengeslzllkleıe yol açmıçtır. Bu konudakl somut ömekler yapılan Incelemdorde teeblt edllen yolauzluklar, uaulaOzlOkler son dereceflazladır.Uygulama gÖBtermlçtlr kl gerek özel bankalar ve gerekse devlet bankalan, kredllerin belll blr kaç klşl Ozerlnde toplanmaaını safllayan koçullar Içlnde faallyetlnl sOrdOrmektedlr. Mevcut kredi dOzenlndekl kredllerin daOılımındakl bozukluklar ancak Özel bankalann sermaye ve kredi dunımuna llfşkln yasa defllçtlrilerek, devlet bankalan da sadece aeıl fonkslyonlan Içln ufiraşan mall kuruluşlar dunımuna dönOçturOlerek dozeltllebllecektlr. Cumhuriyet: Kredllerin bOlgeael daOılamndsU dDzenalzlİR konuaunda na dufOnOyonutnuz? Sukan: 1977 yılı sonundakl dunıma göre, kalkınma ve yatınm bankalan dahll banka kredllarinln yalnızca yOzde 3a0» mlktar olarak 8 mllyar llrası doflu ve gOneydoOu anadolu bölgelerlnde kullandınlmıştır. Kredllerin yOzde 34*0 yanl 111.8 mllyar llraar Orta Anadofu, yOzde 31,8*1 yanl 104,4 mllyar llrası Marmara, yOzde 11,6*81 yanl 36 mllyar llrası Akdenlz bölgealnde kullanılmıştır. Ege bölgesl kredllerin yOzde iO,2"slnl yanl 33,4 mllyar llra, yozde 9.4'ü yanl 30,9 mllyar llmaı da Karadenlz beîjgelerinde kullanılmıştır. Aynı yıl sonunda doOu ve Güneydoflu Anadolu bölgelerinln banka sistemine saflladıklan mevduat Ise toplam mevduatın yOzde 6'sıdır. Yanl bu bölgeler ulkemlzln en az gellçmlç yöraleri olmaaınaraOmen,dlfler bölgelere yozde 3 oranında kaynak aktarmaktadırlar. Aynı dengeslzllOin blr başka blçlml de sektörler arasında gözlenmektedlr. 1970 yilından sonra kredllerin gellşlml defierlendlrildlfllnde. tanm ve sanayll ssktörierinin toplam kredllar Içlndekl paylannın azaldıflı. tlcanst aektörOnOn payımn Işe arttıflı görOlmektedlr.