Katalog

CUMHUKlYtfTDBMâ 13 AYINKONtSU ir yılda 94 banka soygunu Alman önlemler sonucu banka soygrunlarmda beUibirazalma görüliiyor. Geçeıt yılki soygnnlarda 21 milyon 822binliraçalındı "Ulus BdM. Ulın EMM... M«tac BankMrtıa p m IMII«Mk.. GOrav yarint.. Ta"AnlafiMı, tamam..»" Ankam Emniyet MüdOrtOflO'ne bafilı Bankalar Eklpier Amlrllfll'nln talslzlert lle hemen hemen hergOn buna benzar konuşmalar yapılıyor. Ankara'da yaklaşık blr aydır herhangl blr banka soygunu meydana galmlyor. Soygun olmamasımn blr nedenl da kuçkusuz. Bankalar Blrtlfll genel sekreterllOI lle Ankam Emnlyet ModOrtO00 araaında yapılan Içblrtlfll sonucunda blr bankalar eklblnln kunılmaaıydı. Bankalar Eklpler Amlrllfll llk aşamada 200 aOKIIml? personel ve 40 areçtan oluşturuldu. Ankara'da gerçeklsştlrllsn bu eklp, flmdlllk banka soygunlanmn azafmasmda etkln rol oynuyor, ancak etklnllfilnl sordflreblimesl olası mı? Bankacılık Enstitüsi bankalar içineğitim I pragramları düzenleyecek İSTANBUL Ûnlversltesl Iktisat | Fakulte&i'ne bağlt olarak kurutan Bankacılık Enstitusu ulusat ve uluslararası duzeyde para ve bankaaiık konuiannda çahşmalannı suniOrmektedlr. Bankacılık Emtİtuad, bankactbk, kredl ve aermaye piyasası, para 1 piyasaaı ve parasal sorunlar lle llgh II araştirmalar ve yaymlar yapmakta ve soruntann çĞzOmunu seminer, konferans, kollekyum ve oturumlar duzenleyefek kamuoyuna düyurmaktadır. Enstitu kendi alanmda ulusal ve uluslararası kuruluşlaria lllşkl kuraiBk onlann Inceleme, araştırma ve danışma Istemlerint de karştlamaktadtr. Enstitu, çeşitli üniversitelerin ilglll fakulte/erf lle Devfet Ptântama Teşkiliti, T.C. Merkez Bankaaı ve bankalann yönetim kurullanndan blief temsllclalnden oluşan Danışma Kurulu'nun yardımı lle çahşmaiannı surdurmektedfr. Bankaahk Enstituau'nun pratlk yaşama dönuk etkln uygulamaaı I ise, hem özel hem de kamu bankalan Içln duzenleyeceğl eğitlm programlan olacakttr. Bu programlann hazırtartmasmda hem personet yetiştMlmesf hem de yenl blr bankaahk anlayışmın gellştlrtlmeel amaçlanmaktadır. • Kryıtaı bmkoMtygımhn 5 Ocak 1978 gunOndan 19 Şubat 1979 gunOne defiln tOm TOrklye'de toplam 94 banka aoygunu olmuş. Bu soygunlarda, 21 milyon 822 bln 989 llra çalınmıç. Ancak, 1978 yılında aylara gOre artıa gdatemn banka aoygtınlanmn 1979'un llk aylannda glttlkça azalma göstanUOI, hatta 1979'un Mart ayr aonuna de0ln 1978 ytlında 47 bankanm soyulduAu Istanbul'da hiç banka soygunu olmadıgı gözlenmektedlr. Ota yandan, son 14 ayda, Ankara'da 11 lzmlr"da 5. Adana'da laa 6 bankanın soyutduflu da adlnllen bllgllar arasındedir. bir soptonn Ûzslllkle bOyOk lllerde her gaçan yıl banka aoygunlannda artıç oranı yOksellrkanp Içlfleri Bakanlıfiı kaynaklannda Jandarma bölgasl sayılan yarlerde 19661979 yıllannı kapsayan 14 yıl sOreslnce banka soygunu oldufiuna lllfkln blr kayıt bulunmamaktadır. i960araaındakl dOnam TOrklye'de bellrll defll«Ikllklerl vurgular. Bu dOnemde Oemokıat Partl hOkOmellerlnln uygulamalan çarpık ve dışa bsAımlı blr kipltallzml9 Olkade egemen kılmıç ve bu taıpıMıfc tom esktörlenfe ya«> sımaaını göatemek 1960"lann 27 Mayıs Devriml'nl Izleyen yıllannda aflır sonınlan doflunnustur. DOnemln en belıtgln Oaslllklertnden Mrfal de kufkuauz kl, hatktan toplanan paralann aşin blr hızla fazlalaşan bankalar aracılıfliyla kullanılması ya da kullandınlmalsn eonunda ortaya çıkan yoJsuzluklanlır. 1960 yılında Demokrat Partl IktMara geMIOInde tOm TortclyeVekl banka sayısı 34, bu bankalann «ube ssyılanyaa 535tir. Ancak, 1959nın bunalımJı dönemlne geilndlfilnds banka sayıeının • SB'e. «ubalar lopismınınaa, 1.71(Ta yOkseMlfll gOrOlmektedlr. Kurutan bankalann neden bu sektom çeklcl bulduklan» o gOnlerln yet* kllllertnln, verdlklerl bllgilefe göre. "Gftıflnette, halMan dOşOk falzlsde toplafian (% 2,5 He % 6 anaıntfa) pantam % IOTIMI OzsrtMMcl fafaelsfle. IşadaMlanna ya ds «ttstlefe afctanlmamtim." Ancak, bu yafnızea görunOrdekl nedandlr ve aalında bu Urlar t sanıldıOı kadar gekldllk elklal taşımamıştır. Bankalann aayıaı sOıekll olarak artınca, bankalar araaındskl rakabst da sOıekll artan raklam harcamalan. pa» halı çeklllş toıenlert ve göeterttll «ub»> lerln kavnaflı olmuştur, Bu yozden de beklenen karlar azalmış ve banka krsdilerlnln glderek spekfllatlf yatınmlar ya da hatta özel harcamalar amacıyla daOıtılmalarına yol açmıştır. "Şüphell krsdllef1 dlye tanımlanan bu tOrden kredllerln çoflu batmıç ve 1960*1 Izleyen yıllarda, bankalar taaf lye adilmsterine karvm bu parayı "mMllerkM1 ödemeyfnce de, Merkez Bankaaı aracılıflıyla para baatınlaıak halkın paraiannı 1ww de enilasyonlsi baskıdan kurtanlsmayank" geri alabllmaleri ancak uzun bekley^lerden sonra mOmkun olabllmlfftir. Tahsiltodnden umut halmayan bu rt kredllerln glzlenebllmesl lcln aorakll olarak "dlfler aktlllariakaienıinden yararlanıldıflı ve bu kapsamın % 8(rinin bu tOrden kredlVanton olu»tuflu blr geıçekUr» SOzkonusu tutar 1960'iıyıllann ortasına ıgellndlAlndeo JUMBH MMHIMT Banka soygunlanna kanjı son blr kaç yıl Içlnde çeyltli yöntemlere baçvurulduflu gOrOlmektedlr. Bu önlemlerln bafinda Ozalllkte Istanbul'da uygulanan blr yöntem, mavl barelllarln bankalann önlarlnda görsv yapmalan geimaktedlr. Banka soygunlanna karşı dOşunOlen dlfler blr yOntem, her banka şubeslnln önune blr bekçl tonulmaaının da pratlkle yararlı olmadıflı ortaya çıkmıştır. Çofiu koz OrgOtlan alınacak sllahlara kaynak bulabllmak Içln yapılan soygunlare karşı bskçllar önlem olmak yerine, adeta «oygun yapan orgOto llk allah safilame kaynaOı olmuylaıdır. Şöyle kl, banka fubalerlna bekçl konulmaaından aonra yapıKan banka aoygunlannda, soygunculann llk yapttklan İ9, göravll bakçlnln sllahını almak olmuştur. Yalnız Raybank hakkında 161yolsuzluk soraşfıınDası açıldk dlftngSiOT Banka soygunlannın artmasınm, soygunculann yakalanmayı«ının nedenlerlnln bavında, bankalann zorunlu bazı kurallam uymamaları gelmaktadlr. Ankafa'dakl blrçok banka aoygunu olayından aonra emnlyet yetkllllerinln, Soyulan bankada alann zlHnln buhınmadıti anlaşilmıı «a banka yalkllllari hakfcımta •onjşhımıaya baflanmiftır blçlmlnde konu^tuklanna tanık olunmuftur. Alarm zlllarlnln yanı sıra blr çok banka «ubeslnln banka soygunlanna karçı vldeoteyp kullanmalan OnariMIOI haldaff çok az banka fubeslnin bu önariyl yaşama • geçlrdlfll de blr gerçek olgudur. Banka soygunlanna karşı devlet dozs» ylnda yapılan çalışmalar sonucunda son anlortfa gOncelllk kazanan "Oasl gOvank Öıgfltü yasa tasansı" gerçekleftlOI takdirde, bankalar vedlöerkunımlann korunmasında jgOrav yapmakla olan polla ve askerl görevlllerln yerlerlnl Azel govenllk örgOtu personellne devrstmeal beklenmektedlr. TOm soygunlara karşı dOyOnOlen bu yasa tasanaı halen bazı bakanlık* lann görOç Uldlrmeslnl beklemektedlr. •27Mayıs'tan sonra çeşitli bankalann yöneticileri hakkında açüan soruştnrmalann hiçbirinden somut sonuç alınamadı gOnkO pan dsOertyle 3 mlîyon 600 milyon llra olarak saırtanabllmekteydl. Yalnızcfr TOrfclye Kredl Bankası adlı kunıhışun daOıttıflr baiak kıedllarln toplam deOertsrinln 53 milyon Mrayı buldufiunu ve gene tasflye edllen bankalardan Raybank hakkında tam 191 yolsuzluk doayası ve «onjçturması açıldıOmı bellrtmek durum hskkında yeterll blr fflklr vereblleceMlr. Bazılan "SaMplarinln Oasl Işleffnde kuHarolacak pamlann aefltanmaei* amacıyla; kunılan bu bankalar blr yandan paravan «Irtotler kurmakta ve halktan toplanan paralar bu «Irketler adına verllen kredllere (I) dönuçtOrulOp yenlden bankalann kasasına döndoroimekte ve Mr aOre aonra da i r i M I inss" olaylan baNOstermektedlr. Bu S arada, Ozelllkle 196rden sonrakl yıllarda, devletle lş yapan motaahhltlere verllen "Temtnat maktuplanndan^da aö2 etmek gereklr. Bu temJnat mektuplan, Demokrat Partl yönetlcllerlnln yakınlan olan bazı moteahhltlenn 1960 burtaJımından sonra peopefe Iflas etmelerlnden aonra bankalan afiır yOkOmlOIOkler altında btrakmış ve ödsyemaz dunıma dosenlertn taaflyelertnde bu olgunun etklsl çok bOyOk olmuştur. Yanısıra, halktan istahından1 % 20 faizterie toplanan paraîar, falz tutarian da eklenerak çefltll tOceartara kredl olarafc verllmlatlr. Genelllkle InscefacT bazı toccartann ragbet ettlklert bu tor kredllerln hamsn tOmO battıöından; alacaklan nomal % 10,5 kredl falzlnden kar edeoeMerlnl sanan bazı •zayır bankalanntaaflyeafde kaçınılmaz oluvermlftlr. 27 Mayıstan sonrap gentk Yassıada durufnuian sırasında bankacıhk fu»yasının ardında Demokrat Partl'nln lleri gelenlsrtnln glzisndlklsrinln saptanması, gerskse cefltll bankalarm yunetlellsrt hakkında açılan sonışturmalardan hlçMr somut sonuç almamamıyiır. Dlfier blr deylşle, kovuçturmaya uflrayanlardan hlçolrl hakkında ceza uygunndıöı OOrfirmemektedlr. 19601an aonra; Raybank, Sanayl Bankası, Eanaf Kredl Bankaaı, Doflubank. TOrklye Blrlealk Tasamıf ve Kmdl Bankası, Tutum Bankası ve Tarklye Kradl Bankası glb* kıırulu^lann geçl l r i t haklanndakl acıuffturmaıar ve tasfiyeieri T 1 f fd uankacılıl^ k i i T0ı1üye de l l kanunda \\Q Itglnç Mrer belg«dlr. 'naak, yolsuz kredller konuauıitfa. yuf jıidakl bankalann, adftan o gtinierdekl gazetalertn manşetlerindf yer aldıgı l.alde gOnumOzde kendllermuen a&it sözedllmeelnl fstemeyep yetklKisrı, o gOnler konusundakı dOfOnc^lflrl ve glmdllerde neler yapiıMarı kcr.,'C: kl soruyu hemen hemen ayn> yanıtlamaktadıriar: "Bizlerin de bazı yotoasMdar ya ds hrtalar olımış olablllr. Zamanm lküd«n Içlnde de bazı klfller bu otaytara kım«mış ve hatta bk bakan Ipe gltmlfür. Ama art* leroisrin eenundskl TOrklyeVa kradl yolsuzlifklan çok daha ganlş boyuttar> dadır. Ostellk, bu Işlere adlan fcanşan poUtflıacılar ya da yskınlan o denll bOyOfc adlacdtr kl, neden h i l i MHeıta Ozerlnde duruldufiunu uis anlayamıyonnfT" •