Katalog

CUMHURİYET DERGl ÛRKİYE'DEKİ yerti ham petrol Oretlmlnde TPAO lle blrllkte en büyük paya SHELL şlrketl sahlp. Yurdumuzun petrol yatakları avısından gslecefie dönuk şanaı var mı? SHELL yetkllflerl bu konuda o kadar umutlu blr hava iglnde gözükmuyoriaf. Turklye'de pelrol bulunamaz da demiyorlar, hatta llglnv jeolojlk karaktere sahip bölgelerin bulundufiunu bellrtlyorlar ama ekllyorlar: "Bulunsa da rezervler küçük, araması riakll. teknik açıdan zor ve çok pahalı görOnumde". SHELL .Genel MOdur Yardımcısı ve Dış lllşkiler Müdurü Dr. Mahmel Turagla söyleşlyoruz. Turav'm anlattıklarına göre SHELL grubu. Türklye'de llk kez 1954 yılinda, büyük tepkllere yol açan, Petrol Yasasının kabOluyle aramalara başlamışiır. Ve 1976 verllerlne göre SHELLln Turklye'deki ham petrol üretlml 1.3 mllyon ton T olmuçtur. Baçka blr deylçle 10 mllyon varll. yani yakiaçık gOnde 32 bin varll. Ve bu rakam Türkiye (ıretimlmn ytızde 55'lnl göstermektedlr RHFLL yelklllleri petrol aramalarının hıziandırtlması Igln diyalog önerlyoriarveşöylediyorlar: "Blrhukumet yabanct petrol şirketferinin ülkesinde petrol aramalartnt îstersp f » sorutan yanıtlamast gerekir. * Ülkemdekl Jeolojlk verller çok umut verici mi? Yoksa petrol aramalan riskll. teknik yönden zor ve pahalı blr operasyon mu? * Arama glderlerini klm yuklenecek? * Petrol bulunduflunda, bulunan sahaların gellştirllme glderlerini kJm yuklenecek, boru hatlı lesislerint krm kuracak? Pazarlamasını klm geilşllracek? • Hükümete diyalog öneriyor ama Türkİye'nin 10 y ıllık petrol tüketimi ne olocak T YILLAR 1978 1979 1980 1961 1982 1983 1964 1985 1986 1987 ( * ) TÜKETİM (milyon ton) 17.5 19.5 22.1 24.5 27.3 29.5 31.2 32.8 35.8 38.3 Genel Enerj! Tüketimi lçindek*Payı(%) 49.5 50.4 49.8 47.8 48.9 49.2 49.5 48.5 45.6 48.4 Türklye'nln difsatııııı ile hampetrol dış almtı YILLAR 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 (X) 1963 HAM PETROL DIŞ ALIMI (İTHALATI) TÜRKİYE'NİN TOPLAM DIŞ SATIMI (İHRACAT1) 124 mllyon dolar 885 mllyon dolar 200 " " 1mllyar317 •I 693.5 " " 1 mllyar 532 •I 718 milyon dolar 1 mllyar 401 « 1 mllyar 200 " " 1 mllyar 960 •I 1 mllyarİ52 " " 1 milyar 753 ıt 1 milyar 244 " " 2 mllyar dolar • I 2 mllyar 221 • • 5 milyar 400 milyon dolar •ft Yukarıdaki tabloya göret 7970 yılında 17.5 milyon ton olan petrol tuketimU 1987'de iki kattan çok artarak 38 milyon tonunüzerin* çthacak. Ve petrol ytne genel enerfî tüketimi içindeki paymı koruyacak. Bu pay geçen yıl yuzde 49.5 ikent on yıl sonnj anoak yuzde 43.4'e dusebilecektir. Bugünkü tahmlnter bu sonucu vermekte. lacak sanayl temlalerlnde "komöme ıst elektrik üretlmi" yollarmın araştırılması ve uygun durumlaröa uygulamaya geçih mesi, * Sanayl tealslerinde baca gazlan ve eogutma auyunun sıcaklığından yararlamlarak "aıtık ıaıMnın defieriendirllmeelnlıi özendlrîlmesl, $)Bilinen enerll kaynaklart dıştnda, kulıamlubillr yenl enerjî kaynaklannın fturbat bitumlü şiat. bıyogaz, feotermai, guneş) gerçekleştlrümesi konusundaki etüd ve çahamaların unemle sürdürülmeai ve özetökle biyogaz üretlminin geliştirilmesl içln üreticilerin tema* ettikleri ytrlerde çlftlik çapında örnek biyogaz tesisleri ku* rularak biyogaz kullanımının uraticiye tamttlmash EREDEYSE gunlük petrol gerekslntml yabancı baçkent kapılarının aşındmldıflı dönemde enerjl savurganlıflma karşı ivedl önlemler alınması gerefil orta yerde duruyor. Aktlcı blr enerjl poiltlkasına yünelmenln yurdumuz İçln guncel oldufiu kadar tarlhsel de blr görev niteligi taşıdıfiı açıktır. * 1978 yılı rakamtarr kesin nltelik taşımıyor. Ancak uzmantara gOre. keain yakın miktarlar. 19B3feeDördüncü Bes Ytllık Plan'ın son yılı oluyor. Plan'a göre, I983*de Türkiye 2.2 milyar dolarlık ham petrol dış aUmı yapacak. Ancak bu miktar 1978 UyaUarma göre hesaptanmısttr. Orneğin OPEC var// başına ham petrol liyahnı bu yıl yuzde U.Sarttracak. TOS/AD'ın hsııriadtğı son rapora göre Tüfkiye 1983'de ham petrol Için en az 3.3 milyar dolar harcayacak. sularında var mı ? ON yıllarda çeşltll ülkelerln denlz dibi aramalan sonucu petrol yataklan bulmaları ve işletme» ye başlamaları Turklye'nln denlzlerlnde de petrol yataklannın bulunup bulunmadıdı sorununu gündeme getlrdl. Ûç yanı denizle çevrlll Turklye'nln denlzlerlnde petrol var mı? Ege denlzlnde Yunanlstan nasıl petrol buldu ve Işletmeye baçladı Ise Türkiye de bulamaz mı7 Bu sorular çok aık sonılUyor. Ancak çeşltll olasılıklar Ozerfnde durulmasına karşm etklll blr eevap verllemlyor. Denlzlerlmlzde petrol olup olmadıOını anlamanın yolu gerçek aramalardan geçlyor. Bunun yolu lae denlz dibi sonda|ı yapmak. Ancak şlmdlye dek Turk denlzlerlnde bir tek sonda] blle yapılmamış durumda. Sondaj yapılmayışımn nedenl öncellkle çok pahalı olması ve bu çalışmayı yapacak teknolojl lle araç ve gerecln TOrklye'de bulunmaması. Iklncl nedenl, sondaj yapilac^ alanları bellrleyecek ön çalışmalann henüz yeterlnce yapılmamı? olmaai Sondaj yapmaya karar vermek Iç.n öncellkle sismlk çalıçma yapılarak denlz altında petrol bulunması mur. temel bölgelerl bellrlemek gerek. 8 u konuda blllndlği gibk bazı adımlar atıldı. Egedenlzl ve Karadenlz'de bazı slsmlk araştırmalar yapıldı. Hatta "Hora" adlı sismlk araştırma gemislnln galışmaları bırarateknlkçalısmadan fazla aiyaaal blr çalışma hallne }etdl. Ancak sismlk araştırma yapan iora ve Çandarlı gemllerlnin sağjadı)ı teknik sonuçlar konuaunda hiçblr açıklamayapılmadı. Bu sonuçların ne olduflu glzll tutuluyor. Glzllllğin blr nedeni konusunun stratejik önemi. Ama bazı uzmantara göre siamlk araştırmalardan bellrgln ve sondaj yapılmağadeğerbir sonug alınamadı. Denlzlerlmlzdekl petrol olaaılıfiı Ozerlnde clddl bir ara»t»rmaya glriçen Çekmece Nukleer Araftırma Merkezl Ise ozelllkle Karadenlz ve Marmara denfzlerinde denlz dlbl sedlmanfan konusunda Incelemeier yapıyor. Bu kuruluşun yOrOttuOO proje lle karadenlz ve Marmara'nın denlz dlbl doflal kaynaklan saptanacak ve envanteri yapılacak. • N S Petrol deyince akla OPEC gelir... ETROL deyince akla Ozelllkle 1973 sonundan itlbaren OPEC gellr. "OPEC", Petrol Ihraçeden Ülkeler örgütü'nun kıaa adıdır. Kuruluşu 1960'da Venezuella'nın glrlşlml lle gerçekleşml*tlr. Irak'tn başkentl Bafldad1da blr araya gelen Irak, Iran, Suudl Arablstan. Kuveyt ve Venezuella OPEC'l kurdular. KataM96Vde, Llbyaioea'de, Abu Dabl 1967'de. Cezaylr 1969'da, Nljerya 1971'de OPEC'e üye oldular. Ekvalor 1973'de kurulusakatıidı. Abu Dabi'nln de dahll olduflu Blrleşlk Arap Emlrilkleıi I974ade OPEC'e üyeoldu. Endonezya, Trinidad ve Tobago1nun üyesl bulundukları OPEC'ln oy hakkına sahlp olmayan bir Oyesi de Gabun'dur. ERKEZİ Vlyana'da olan OPEC'e uye ülkeierln toplam hampeırol Oretlmi 1976 yılı rekamlarına göre dünya uretimlnin yaklaşık yuzde 53'OnO oluşturmakta. Ülkelere göre daflılım ylne 1976'ya göre «Öyle: M Suudl Arablstan 429 mllyon ton jran 294 mllyon ton 'jfenezuetla 118 milyon ton «uveyf 108 milyon ton Denizde yangma karşı ÖnlemıSütama.