Katalog

1 AĞUSTOS 2008 CUMA Vergi Canavarı Yoksulun Sırtında Turhan ÇAKAR Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı VERGİ İNCELEME SONUÇLARI DENETİM BİRİMLERİ YILI İNCELEME SAYISI İNCELENEN MATRAH BULUNAN MATRAH FARKI(YTL) Teftiş Kur. Bşk. ..............................2005 ..............................47 ..........................3.630.946................................4.640.211 Hesap.uz.kur.Bşk........................2005 ..........................3.078....................8.513.856.830 ........................5.592.837.186 Gelirler Kontr. ................................2005 ..........................3.943....................9.748.973.841 ......................30.233.862.613 Vergi Denetmenleri ....................2005 ........................50.700 ................13.557.005.952 ........................2.724.562.900 Vergi Dairesi Müd ........................2005 ........................46.810 ......................724.999.648............................159.451.255 Toplam ........................................................................104.578 ................32.548.467.217 ......................38.715.354.165 Teftiş Kur. Bşk. ..............................2006 ..............................90 ........................33.578.690..............................41.712.434 Hesap.uz.kur.Bşk........................2006 ..........................5.265 ................12.367.971.680 ........................5.753.270.900 Gelirler Kontr. ................................2006 ..........................3.414 ................19.747.548.207 ......................37.200.280.934 Vergi Denetmenleri ....................2006 ........................67.282 ................13.635.736.589 ........................4.212.648.670 Vergi Dairesi Müd ........................2006 ........................34.391....................1.011.803.514............................211.570.475 Toplam ........................................................................110.442 ................46.796.638.680 ......................47.419.483.413 Teftiş Kur. Bşk. ..............................2007 ............................208 ......................657.770.993............................132.557.590 Hesap.uz.kur.Bşk........................2007 ..........................3.133 ................23.687.190.962 ......................11.876.653.673 Gelirler Kontr. ................................2007 ..........................3.467....................4.173.400.835 ......................12.463.608.975 Vergi Denetmenleri ....................2007 ........................73.283 ................33.317.190.047 ........................5.356.979.718 Vergi Dairesi Müd ........................2007 ........................55.756....................1.573.520.598............................621.180.194 Toplam ........................................................................135.847 ................63.409.073.436 ......................30.450.980.150 Ü lkemiz, vergi dağılımı yönünden dünyanın en adaletsiz ülkelerinin başında gelmektedir. Kuşkusuz vergi, devletlerin en sağlıklı ve en önemli geliridir. Ancak, vergideki adaletsizlik, az kazanandan az, çok kazanandan çok almak yerine yoksulun, işsizin, emekçinin, küçük esnafın sırtına binilmesi her çeşit sosyal sorunun ve kaosun nedenidir. Diğer taraftan, bir ülkenin, toplumun zayıflamasının ve çöküntüye uğramasının en önemli nedenlerinden birisi de vergi de sosyal adaletin olmayışıdır. Bu bakımdan ülkemizde vergideki adaletin sağlanması, vergi kaçağının önlenmesi yaşamsal bir konudur. Ancak, ne yazık ki ülkemizde vergi yükünün, adaletsizliğinin ve kaçağının giderek artması, vergi gelirlerinin neredeyse yarıya yakınının iç ve dış borçlara ayrılması siyasi bir tercih ve vergi politikası olmakla birlikte, bu anlamda bir kısır döngü oluşmuştur. TÜRKİYE VERGİ KAÇAĞI CENNETİ Yandaki 2005, 2006 ve 2007 yıllarına ilişkin vergi inceleme sonuçlarını gösteren tablo, ülkemizdeki vergi kaçağının ne boyutta olduğunu ortaya koymaktadır. Tabloda görüldüğü gibi, 2005 yılı ile 2006 yıllarında incelenen vergi matrahlarından daha çok kaçırılan ya da gizlenen vergi matrahları (bulunan matrah farkı) belirlenmiştir. Kaldı ki bu yıllardaki vergi denetim ve incelemeleri vergi mükelleflerinin yalnızca yüzde 2’si kadar bir kesimini içermektedir. Yani vergi mükelleflerinin yüzde 98’i dolayındaki kesimi ise hiç denetlenmemektedir. Bu inceleme sonuçları ile kayıt dışı ekonomiden kaynaklanan vergi kaçağı da dikkate alınırsa vergi uzmanlarının görüşüne göre, en iyimser tahminle 2007 yılındaki toplam vergi kaçağının en az 100 milyar YTL olduğu söylenebilir. Dolaylı vergi değil, dolaylı soygun Aşağıda, yıllar itibariyle Türkiye’de vergi dağılımı ile gelir vergisinin toplam vergiler içindeki yıllara göre payını gösteren iki tablo bulunmaktadır. YILLAR İTİBARİYLE VERGİ DAĞILIMI YILLAR DOLAYLI DOLAYSIZ VERGİLER % VERGİLER % 1980 ....................................37..............................................63 1990 ....................................48..............................................52 1999 ....................................55..............................................45 2000 ....................................60..............................................40 2002 ....................................66..............................................31 2003 ....................................67..............................................33 2004 ....................................71..............................................29 2005 ....................................73..............................................27 2006 ....................................70..............................................30 2007 ..................................66.1 ..........................................33.9 GELİR VERGİSİNİN TOPLAM VERGİLER İÇİNDEKİ YILLARA GÖRE DAĞILIMI YILLAR GELİR VERGİSİ İÇİNDEKİ PAYI % İÇİNDEKİ PAYI % 1980 ..........................................51.7 ........................................1993 ................................................40.4 1981 ..........................................48.2 ........................................1994 ................................................30.9 1982 ..........................................54.2 ........................................1995 ................................................30.4 1983 ..........................................45.5 ........................................1996 ................................................30.1 1984 ..........................................45.1 ........................................1997 ................................................31.6 1985 ..........................................34.6 ........................................1998 ................................................37.7 1986 ..........................................35.2 ........................................1999 ................................................33.3 1987 ..........................................34.2 ........................................2000 ................................................23.4 1988 ..........................................33.7 ........................................2001 ................................................29.1 1989 ..........................................38.6 ........................................2002 ................................................23.0 1990 ..........................................40.9 ........................................2003 ................................................20.2 1991 ..........................................42.4 ........................................2004 ................................................19.8 1992 ..........................................42.4 ........................................2005 ................................................17.8 2007 ..................................................19 YILLAR GELİR VERGİSİ Tablolardan görüleceği gibi dolaylı vergiler yani tüketicilerden alınan vergiler (KDV , ÖTV gibi) 1980 yılında yüzde 37 iken 2007 yılında yüzde 70’e çıkmıştır. Fakat vergi mükelleflerinin vermeleri gereken gelir vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payı ise azalarak 1980’de yüzde 52 iken 2007’de yüzde 19’a gerilemiştir. Bunun da yüzde 80’i stopaj yoluyla çalışanların ücretlerinden kesilen vergilerdir. Kısaca ülkemizde yoksul ve dar gelirli tüketicilerden alınan ve toplanan vergilerin çok büyük bir oranını oluşturan, dolaylı soygun niteliğindeki dolaylı vergilerdir. Oysa, dolaylı vergilerin oranı AB ve OECD ülkelerinde yüzde 35’i geçmemektedir. Denetim, vergi ve danışmanlık şirketlerinden KPMG tarafından 92 ül ke için yapılan ve Türkiye’nin de içinde yer aldığı yıllık vergi oranları araştırmasına göre, Türkiye dolaylı vergilerin toplam gelir vergileri içindeki payı en yüksek olan iki ülkeden birisidir. Türkiye’yi yüzde 50 oranında aldığı dolaylı vergiyle Meksika takip etmektedir. Diğer taraftan Türkiye’de şirketlerin ödediği kurumlar vergisi ise son 10 yılda yüzde 44’ten yüzde 20’ye düşmüştür. 2004 yılında 600 bin dolayındaki kurumlar vergisi mükellefinin 590 binine yakını asgari ücretten daha az vergi matrahı beyan etmiştir. Geri kalan 5 bin kurumlar vergisi mükellefi ise toplam kurumlar vergisinin yüzde 87’sini ödemiştir. Ancak buna karşın Türkiye vergi yükü en hızlı artan ülke konumundadır. Son 40 yılda, AB ülkelerinde vergi yükü yüz de 50 civarında artarken, Türkiye’de yüzde 240 artmıştır. Son 20 yılda ise AB ülkelerinde vergi yükü yüzde 4 artarken Türkiye’de yüzde 100’ün üzerinde artış olmuştur. Bu artan vergi yükü, çalışan emekçilerin, işsizlerin, emeklilerin oluşturduğu yoksul ve dar gelirli tüketicilerin sırtına bindirilmiştir. Bunun içindir ki milli geliri de dikkate aldığımızda dünyanın en pahalı akar yakıtı, en pahalı elektriği ve doğalgazı, en pahalı iletişimi, en pahalı ulaşımı gibi mal ve hizmetleri tüketen ülke konumundayız. Asgari ücretlilerin tamamı, emeklilerin ise çok büyük bir kısmı açlık sınırının altında yaşamını sürdürmeye çalışmaktadır. Çözüm adil bir vergi reformunun yapılması ve etkin bir denetim sisteminin oluşturulmasıyla sağlanabilir. Tüketici Hakları Derneği / Tel: 425 15 29 417 93 34 419 37 74 / [email protected] www.tuketicihaklari.org.tr 9