Katalog

16 Buenos Aires'teki Hotel Bauen, Arjantin'dekl 196 patronsuz Işletmeden biri. İşçller patronlarının kapatıp glttlğl oteli açmışlar. Üstellk 14 ay kapısında aç ve ağlayarak bekledikten sonra... 24 TEMMUZ 2005 / SAYI 1009 Hotel Bauen: 78 işçi Nuh Köklü / Buenos Aires ıl 1978. Şili'deki askeri darbenin5., Arjantin'dekinin ise 2. yılı. Şili menşeili Solari Company, Buenos Aires'in en ışlek caddelerinden Callao'da bir otel satın alır. ABD tedrisatından geçmiş ve ekonomipolitik tarihine Şili'deki özelleştirmenin mimarlan olarak geçen Chicago Okulu mensubu bürokratların, askeri ihale peşinde koşanlann, puslu havayı seven bılumum ınsanın toplandığı otel lüks görüntüsüyle, karanlığa boğulmuş Ar)antin'le açık bir tezat oluşturuyordu. Otel o dönemler Arjantınli generallerin uğrak yeriydi, Solari Compani yetkilileri açıkça Şili, Arjantin ve Uruguay cuntalarına destek veriyordu. Y 1990'da, yani Arjantin'in demokrasiye geçişinin 7. yılında otel, ülkede uygulanan neoliberal politikaların sembolü olmaya başladı. Solari, yönetimde reforma gitti, bunun ülkede, hatta Şili'de özelleştirmeyi bekleyen kuruluşlara örnek olmasını talep etti. Bu sürecin nereye vardığı malum: Arjantin'de Carlos Menem döneminde başlayan uygulamalar, hiperenflasyon, sıcak para akışının getirdiği geçici rahatlama ve 2001 'deki çöküş. Bütün bu uygulamaların müsebbibi Hotel Bauen değilse bile, tarihsel arka planı kazıdığınızda adı bir yerlerde karşınıza çıkar. Demem o ki, Arjantin'in bütün yakın tarihindeki dalgalanmaların sembolü bu otel. 21 Aralık 2001'de, yani, Arjantin'deki ekonomik krizin ilk gününde Company'nin patronları oteli kapattıklarını açıkladılar. Işçiler 14 ay boyunca patronlann dönmesini beklediler. Söz sırası şimdi Armindo Palacio'nun: "Tam 14 ay kapının önünde bekledik, ağladık. Eve ekmek götürememenin utancını yaşadık. Sonra baktık ki Zanon'da, IMPA'da, Brukman'da işçiler fabrikaları yeniden çalıştırmak için mücadele ediyor, işlerine sahip çıkıyor, biz de yapabilir miyiz, diye düşündük ve bir toplantı organize ettik." Tam 78 kişi, çoğu için politikanın sınırı oy sandığında sona eriyor. Çoğu için patronsuz bir işletme düşünmek zor. Yavaş yavaş "mücadele eden, emeğine sahip çıkan kazanıyor" diye düşünmeye başlıyorlar. Otel'in birnevi basın sözcülüğünü üstlenen Armindo, "Bütün kararlan kurduğumuz Asamblea (meclis) tarafından aldık. Para yoktu. Sokakta birşeyler satarak para biriktirmeye başladık. Öğrenciler, diğer fabrikaların işçileri bizim için dayanışma organizasyonları düzenledi" diyor. Bütün bu çabalann sonunda, ilk günlerde polisin dayatmasına, açlığa karşı direnerek büyümüşler ve oteli yeniden düzenleyerek hizmete açmışlar. ARMİNDO, MARCELO VE DİĞERLERİ Gittiğimde Sosyalist Parti'nin ulusal toplantısı vardı, akşamlan konserler, çocuklar için kukla gösterileri, basın toplantıları, imza günleri... Otel'in kaderinin de değiştiğini anlatıyor Arminda. "Kalifiye iş yapan çalışan ayda 800 peso kazanıyor (1 dolar 2.87 peso), gençler ve daha az tecrübeliler 500. Her şeye ortak karar veriyoruz"diyor. Hotel Bauen artık işçilerin. Tıpkı Brukman, Zanon, IMPA gibi bugün sayıları 196'ya ulaşan patronsuz işletmelerden biri. 2001 yılından beri Arjantin'in gündelik hayatına giren Recuperaciön (geri alma) ve Sin Patron (Patronsuz) uygulaması hükümetin genel bir yasa çıkartmaya yanaşmadığı, ama işçilerin mücadelesi sonucu kabul etmek zorunda kaldığı fiili bir durumun ifadesi. Mesela en eski recuperaciön uygulanmasının yaşandığı ve de Otel Bauen'i sürekli destekleyen Zanon, hâlâ polis saldırısıyla karşı karşıya. Mesela en son geri alınan Maxi Paz Fabrikası'nın patronu eski işletmesi hakkında bugün de hak talep ediyor. Arjantinli işçiler patronlara "geçmis ola" demekle kalmadılar, kendileri için üretebileceklerini de bütün dünyaya gösterdiler. Armindo, "Recuperaciön çok önemli çünkü çaresiz olmadığımızı, işimizi, yaşamımızı talep ettiğimizi gösterdik" diyor Otel'in direktörü ve Asamblea'nin kurucusu Marcelo. Türkiye'deki durumu soruyor: SEKA elden gitti, Seydişehir'e saldın... Özelleştirmede Şili Başkanı Ricardo Lagos'la (caddeleri, adaları sattı) yarışan hükümetten bahsediyorum. Marcelo durumu anlayamıyor, Armindo her dilde anlaşılacağı üzere "cık cık" çekiyor. Içim daralıyor, ama hatıra fotoğrafına sığmayan diğer 78 işçinin ne kadar işine bağlı olarak çalıştığını, Arjantin'in bu kaotik günleri içerisinde geleceğe ne kadar umutla baktıklarını anlattıkça iç daralması son buluyor. Annem," Açlık insanı rezil de eder, vezir de"derdi. Bu sözün rezil kısmını anlamıştım da, vezir kısmını aklım almamıştı. Şimdi annem kadar değil, annemden belki birkaç yaş küçük olan Armindo'dan öğreniyorum bunu, "Açlık bize mücadele ederek kazanılacağını öğretti" diyor. Yani açlık onları kendi işlerinin sahibi yapmış, yani açlık, Bauen çalışanlarını vezir etmiş. Peki, sevgili okur, ben Buenos Aires'te işçiler tarafından yönetilen bir oteldeyim, ya sen nerdesin? • V Cumhuriyet DERGİ* tmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Ilhan Selçuk Genel Yayın Yönetmeni: tbrahim Yıldız Editör: Berat Günçıkan Görsel Yönetmen: Aynur Çolak Sorumlu Müdür: Mehmet Sucu Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ Baskı: îhlas Gazetecilik AŞ 29 Ekitn Cad. No: 23 Yenibosna / îstanbul îdare Merkezi: Türkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu, 34334 îstanbul. (0212) 512 05 05 Cumhuriyet Reklam (0212)25198 7475/512 48 30 *'Cumhuriyet Gazetesi'nin parasız pazar ekidir. Yerel süreli yayın. [email protected] J