Katalog

12 2 OCAK 2005 / SAYI 980 Adlan: Spam. Bilgisayarınızı ve sizi tehdit ediyorlar... Hermairiaçmayın! Zeynep Uzun Posta kutulanna her gün gelen "istenmeyen mail'ler" (spam) lOyaşına girdi. SPAM bir konserve salam markası. Bu sözcük internete, ilk istenmeyen mail gönderen adresi protesto edenlerin "Size SPAM kutuları göndereccğiz" sözleri sayesinde girdi. Geçen 10 yd içinde spam mail'ler bir "işkolu" ve uluslararası suç örgütlerinin "silahlanndan" biri haline geldi. Uzmanlar 2006 yılında günde ortalama 60 milyar mail gönderileceğini ve bunun yüzde 60'ını spam mail'lerin oluşturacağını söylüyor. Spam mail'lerin ağ şebekelerinde bıraktığı hasarm yıllık maliyeti 20 milyar doları aşıyor. Avrupa Birliği verilerine göre posta kutulartndaki bu mail'lerin temizlenmesinin Avrupalı şirketlere yıllık maliyeti 2 milyar 250 milyon Euro dolayında. Uzmanlara göre spam mail'lerin çoğu ABD ve Çin'den geliyor ve tüm posta trafiğinin üçte biri ile yarısı arasında değişiyor. ABD ve Avrupa ülkelerinde spam mail'leri önlemek için para ya da hapis cezalan uygulamaya konurken, 2005 Nisan ayında yürürlüğe girecek olana Yeni TCK'de bir düzenleme yer almıyor. ABD'de son olarak karara bağlanan bir davada spam'ciler 1 milyar dolardan fazla tazminata mahkum edildi. Ancak ABD Kongresi'nin geçen ocak ayında kabul ettiği National Anti Spam Registry (Ulusal Anti Spam Yasası), bu tür mail'lerin gönderilmesini önlemek yerine destekler bulunduğu için halk arasında "canspam" (spam gönderebilirsin) olarak anılıyor. Harcanan tüm çabaya, hükümetler tarafından çıkarılan yasalar ve cezalara karşın spam postalar hâlâ önemli bir "işkolu" olmaya devam ediyor. Kullanıcılar spam postanın çilesini çekerken, bazı belli başlı göndericiler de spam üzerinden büyük servetler elde etmeye devam ediyor. lu, TASO'nun "pek çalışmadığmı" söylüyor. Türkiye'de sorunun büyüklüğünün henüz farkına varılamadığını belirten Dayıoğlu, "Türkiye'de bu konuyla ilgilenen başka bir sivil toplum inisiyatifi yok. Sadece yılda bir kez düzenlenen Akademik Bilişim Konferansı var. Konferans şubat ayında Gaziantep'te düzenlenecek. Biz §u günlerde Türk Telekom 'la özellikle ADSL kullanıcıları için görüşmeler yapıyoruz. Çünkü buradan internet bağlantısı sağlayan insanlar çok mağdur. Sürekli spam mail alıyorlar. Ayrıca Ulaştırma Bakanlığı'nın da konuyla ilgili hiçbir çalışması yok ne yazık ki. TCK görüşmeleri sırasında hazırladığımız taslak da göz ardı edildi ve yasaya spam mail'le ilgili tek bir hüküm girmedi" diyor. DİJİTAL DÜNYA Montaj yazılımları Levent Aksu ijital video montajı yapabilmek için her şeyi topladık; fikirler, senaryo, kamera, bilgisayar. Teknik olarak son bir ihtiyacımız daha kaldı: Montaj yazılımı. Montaj yazılımlarını 3 kategoride toplamak mümkün. îlk kategoride video yakalama kardarı veya kameralar ile birlikte gelen ve birçok işinizi görebileceğiniz düşük maliyetli yazılımlar geliyor. Windows ME ve sonrasında PC'lerde ücretsiz kullanabileceğiniz Windows Movie Maker ve Ulead VideoStudio gibi programlar temel kesme yapıştırma ve basit efekder için büyük yatırım yapmadan kullanabileceğiniz yazılımlar. Maalesef pek tanımadığım için Mac dünyasına bir öneride bulunamıyorum. Bu kullanımı kolay yazılımlar ile işin rutinini öğrenmeniz ve artık yetmediği noktadan sonra daha üst düzeyli yazılımlara geçmeniz doğru bir yol olabilir. Ikinci kategoride birçok profesyonel özellik bulabileceğiniz Adobe Premiere ve Avid DV Express gibi yazılımlar bulunuyor. Hemen söylemeliyim ki bu yazılımlann basitleştirilmiş ve daha az özellik içeren, oldukça ucuz ve hatta bedava deneme sürümleri de var. ilgili web sitelerinden ücretsiz indirebilirsiniz. Bu yazılımlar, birçok profesyonel alanda kullanılan ve tercih edilen yazılımlar. Çok uç efekder ve işlemler dışında hemen her şeyi yapabilirsiniz. En üst kategoride ise hızlandmlmış, özel donanım ile birlikte satılan yüksek performanslı sistemler var ki bunlar ayrı bir uzmanlık konusu olduğu için burada bahsetmemeyi daha uygun buluyorum. Video montaj yazılımları ile yapabileceğiniz birçok efekt olmasına rağmen sadece efekt yaratmaya yönelik bazı yazılımlar da mevcut. Video kompozisyon (compositing) yazılımları olarak anılan bu yazılımlar, video montaj (editing) yazılımlarından ayrı bir kategoride yer alıyorlar. En bilinen örneği olarak "Adobe After Effects" verilebilir. Yatırım derken sadece yazılıma yapacağınız parasal yatırımdan bahsetmiyorum. Bu yazılımları, açar açmaz kullanmaya başlayamıyorsunuz ve bir öğrenme süreci yaşamanız, bazı ayrıntıları öğrenmek için zaman ve emek harcamanız gerekiyor. Bir programı öğrenmiş ve alışmış iken bırakıp diğerine geçmek kolay olmayabiliyor. Bu konuda biraz sabırlı davranmanız ve basit, ucuz yazılımlardan başlayıp zamanla işi büyütmeniz daha doğru görünüyor. Başlangıçta her şey çok zor ve karmaşık gibi görünecektir, ancak bundan dolayı cesaretiniz kırılmasın. Her şey ınsanlar için. • dijitaldunya@leventaksu. com KORUNMA YÖNTEMLERİ ProG Bilişim Güvenliği ve Araştırma Şirketi'nden Dr. Can Acar, spam mail'lerden korunmak için öncelikle bu mesajların amacınm ve neden zararlı olduğunun anlaşılması gerektiğini söylüyor. Gönderilen mesajlann masrafının tüm internet kullanıcılarına ve internet altyapısına yüklenildiği anımsatan Acar, "Spam mesajları okusanız da okumasanız da faturasını yavaş internet hatlan ve dolu mesaj kutuları olarak ödersiniz" diyor ve kişisel olarak alınabilecek önlemleri şöyle sıralıyor: • Spam'den korunmanın en iyi yolu spam hedefi olmamaktır. Spam gönderilen elektronik posta adresleri internet üzerinden toplanıyor. Bu nedenle elektronik posta adresinizi (internette veya dışarıda) bulduğunuz her kayıt formuna yazmayın. Çok gerekiyorsa bu tip işlemler için geçici, atılabilir birkaç adres alın ve onları kullanın. • Bütün çabalannıza rağmen elektronik posta adresiniz spam veritabanlarına düştüyse, gelen spam'lere (tanımadığınız kişi veya adreslerden gelen mesajlara) cevap vermeyin, üzerlerindeki linklere tıklamayın. Göndereceğiniz cevaplar ve tıkladığınız linkler adresinizin doğrulanması amacıyla kullanılacaktır. • Spam veritabanlarından çıkmak mümkün değildir. Genelde üzerlerinde bulunan ve listeden çıkmak için yapılması gerekenleri anlatan talimadar kesinlikle işe yaramaz. Bu talimaüar spam gönderenlere adresin arkasında gönderdikleri mail'leri okuyan birisinin olduğunu söyler ve spam sayınızın artmasına yol açarlar. • Bu mesajlardan hiçbir şey satın almaym. Önerilen ürün ne kadar çekici olursa olsun, başka bir alternatif arayın ve bunu bir prensip haline getirin. Bu sayede spam'cilerin amaçlarına ulaşmalarını engellemiş olursunuz. • Bilgisayarınızın güvenliğine özen gösterin. Bir antivirüs ve kişisel güvenlik duvarı yazıhmı kullanın. Işletim sisteminizin ve antivirüs yazılımının her zaman güncel olmasını sağlayın. Bilmediğiniz programları çalıştırıp kurmak bilgisayarınızın virüsler ve Truva atları tarafından ele geçirilmesine ve üzerinden spam gönderilen bir zombiye dönüştürülmesine yol açabilir. • Elektronik posta servisi aldığmız servis sağlayıcının spam ve antivirüs filtrelemesi yaptığından emin olun. • Spam kontrolleri olan bir elektronik posta yazıhmı kullanın. Modern eposta programlarında mesajları spam olarak işaretleyebildiğiniz, bu sayede size özel filtreleme yapabilen akıllı özellikler bulunmaktadır. Netscape projesinden doğmuş olan Mozilla Thunderbird bu özelliklere sahip, ücretsiz olarak indirip kullanabileceğiniz bir elektronik posta programıdır. • D SORUNUN FARKINA VARAMADIK Türkiye'de spam'le mücadele eden yegâne sivil toplum örgütü Türkiye AntiSpam Organizasyonu (TASO). TASO üyesi ODTÜ Bilgi îşlem Servisi'nden Burak Dayıoğ Mesaj kutularınıza her gün cinsel yaşamınızı renklendirecek oyuncaklardon dozere kadar çok çeşitli üriinün reklamları mı geliyor? Bu mesajlardan kurtulmanın maliyeti sizin için birkaç dakika olabilir, ama sisteme maliyeti milyarlarca dolar... Cezalar ağırlaşıyor Türkiye'de yeni Ceza Kanunu'nda bile yer bulamayan spam mail'ler için tüm dünyada giderek ağırlaşan cezalar öngörülüyor. ABD'de birine istemediği ya da aldatıcı başlıklarla mail'ler göndermek yasadışı bir eylem olarak kabul ediliyor. Gönderenler bir yıl hapis cezası ya da internet servis sağlayıcı şirketler tarafından dava edilmekle karşı karşıya kalıyor. Ayrıca "spam suçu işleyenler" gönderilen her mail için 11 bin dolar para cezasına çarptırılabilecek. ABD'de geçen günlerde karara bağlanan bir davada spam gönderen 3 şirket, 1 milyar dolardan fazla tazminata mahkum edildi. Iowa eyaletinde görülen davada federal yargıç, merkezi Arizona'da bulunan AMP Dollar Savings şirketini 720 milyon dolar, Florida'daki Cash Link Systems şirketini 360 milyon dolar ve yine Florida'da kurulu TEI Marketing Group'u 140 bin dolar tazminat ödemeye mahkum etti. Banka hesapları Spam mail'ler sadece temizlemek için harcadığınız zaman ve paraya mal olmuyor. tnternet ortamınm güvenliği de tehdit altında. Bu mailler, bilgisayarınıza "giriş kapısı" olma niteliğine de sahip. Bunun dışında bankalardan gelen ve müşteriye kullarucı adını ve şifresini doğrulamalannı isteyen epostalar var. Bu tür mesajlar kullanıcıyı bankanın sitesine yönlendiriyor gibi görünse de aslında kullanıcı bankanın ana sitesi gibi görünen sahte bir siteye giriş yapmış oluyor. Bu arada bu elektronik postalar, girilen kullanıcı ad ve şifrelerini hacker'lara ulaştırıyor! Hayatı çeşitlendirmek Aylin Kotü Y eni yıla girerken, eğer başımızda çok büyük bir olumsuzluk yoksa, yeni yeni ümitlerin aklımıza, gönlümüze yerleşmesine izin veririz. Hatta geride bıraktığımız yıl olumsuz geçse bile iyi ki bitti, yeni yıl bize daha çok iyilikler getirsin temennisinde bulunuruz. Ben de yeni yıla girmeden önceki cumartesi ormanda koşarken 2004'ün neler getirdiğini düşündüm. Doğayla baş başa kaldığımda, bir de spor yapıyorsam sanki bir psikologla konuşuyor gibi hissederim hep kendimi. Koştuğum yol uzundu, ülkenin durumunu düşündüm önce, sonra etrafımdaki yakınlanmı, ardından oğlumu büyütürken verip veremediklerimi özeleştiri yapmaya çalışarak değerlendirdim. Sıra kendime geldiğinde kendimi yılbaşı ağacına benzettim. Oğlumla bu sene yılbaşı ağacıru süslerken ki bu onun en zevk aldığı şey aramızda ufak bir anlaşmazlık çıktı. Ben her süsten koymak istemedim. Karışık görünmesin diye. Oysa o, her renkten ve her şekilden süslerle ağacı donatmak istedi. Kendisi zaten çocuktu, ama yansıttığı da içindeki çocuktu. Işte dedim, çocuklarla aramızdaki fark. O, hepsinden ve her şeyden olsun isterken ağacın üstünde, ben baktığımda beni yormayacak, huzur duyacağım süsler hissettim. Koşmaya devam ederken hayata yılbaşı ağacını süslediğim gibi bakmak istemediğimi anladım. Hayatımı daha çok renklendirmek istedim. Öncelikle anneliği tatmış olduğum için kendimi gerçekten çok şanslı hissettim. Hayatın her anını paylaştığım ve güvendiğim bir eşim vardı. Babanın oğula güvenmediği bir devirde güven duyulan bir eşin ayrıcalığını kalbimde hissettim. Anne ve e§ olarak ruhumu beslerken, işimin olrnası, yazılar yazmam, spor yapmam, iki yıldır al dığım tarih dersleri, iyi bir sinema izleyicisi olmak gibi her şey geçti aklımdan. Hepsinden ayn tadar alıyordum, hepsi "ben" olmamı sağlıyordu. Hayatımı şekillendirdikçe ve çeşidendirdikçe oğlumun ağaca taktığı her farklı süsten aldığı zevki ben hayattan alıyordum. Nelerden mutlu olduğumu keşfetmek de beni mutlu etti. Hayatımı çeşidendirdikçe farklı pencerelerden bakıyor olabilmek beni mudu ediyordu. Ön penceremden denize bakarken, arkamdaki orman manzarasmın da ne kadar güzel olduğunu görebilmekti hayat benim için. 2005 'te hayatı sadece yaptıkları iş olarak gören arkadaşlarımı, yakınlanmı uyarmak istiyorum. Sonra da kendime yeni ve çok renkli süsler takmayı hedefliyorum. Yeni yılda hepinizin süsü çeşitli, rengi bol olsun. Işıklarıruz da hiç sönmesın.l aylinkotil.s@ethernia.gen.tr