Katalog

12 5 EYLÜL 2004 / SAYI 963 Eyvah okul başlıyor! Okullar 13 Eylül'de açılacak. îlkokula başlayacak çocuğunuz "okul olgunluğu"na sahip mi? Kendi başına hareket edebilen, kendini rahat ifade edebilen çocuklar okula kolay uyum sağlıyor... Figen Atalay O kulların açılmasına bir hafta kaldı. Okula yeni başlayacak çocukların evlerinde tath bir telaş var. Alışverişler yapılıyor, çantalar, formalar hazırlanıyor. Peki acaba bu çocukların hepsi yeterli okul olgunluğuna sahip mi?, Bedensel, zihinsel ve psikolojik olarak okula başlamaya hazır mı? Anne babalar, çocuklarının hazır olup olmadığını kolayca anlayabilirler. Bu konuda kaygıları olan ya da çocuğu okula başladığından okula uyumla ilgili sorun yaşayan anne babaların mutlâka bir uzmana başvurmaları gerekiyor. Mavi Pedagojik ve Psikolojik Danışma Merkezi'nden uzman pedagog Belgin Temur, her çocuğun, okula başlamadan önce yeterli okul olgunluğuna sahip olup olmadığının ince'X\ lenmesi gerektiğini vur guluyor. Okula hazır olmanın yalnızca bedensel ve zihinsel yetileri içermediğini, aynı zamanda çocugun psikolojik olgunluk seviyesinin de yeterince gelişmiş olmasının zorunlu olduğunu belirten Temur, psikolojik olgunlaşmanın neleri kapsadığını şöyle anlatıyor: "6 yaşında ve okula başlaması düşünülen bir çocuğun öncelikle yeterli özgüvene sahip oknası gerekir. Bunun için de çocuğun anne ile olan bağımlılık problemi çözümlenmeli. Çocuk kendi başına hareket edebilme, kendini rahat ifade edebilme, sosyal ortamlarda çıka Çocuk özgüvene sahipse okula kolay uyum sağlıyor. bilecek problemlerle baş etme ve problem çözme becerisine sahip olmalı Özellikle, okul öncesi eğitimi almamış çocuğun psikolojik gelişimi dikkatle değerlendirilmeli. Sürekli tek ilgi odağı olmaya alışmış bir çocuğun birdenbire bir sosyal grubun parçası olması başlangıçta zor olabiliyor. Okul öncesi bir kuruma devam eden, kendine güvenen ve duygularını rahat ifade edebilen bir çocuk genellikle ilkokula başlarken cıddi bir uyum sorunu yaşamıyor. Anne babadan ve aile ortamından ilk kez ayrılan çocuklarda uyum sorunu yaşama olasılığı daha yüksek." Temur'a göre, psikolojik olgunlaşmanın yanı sıra okula başlayacak bir çocuğun sosyal gelişiminin, dil becerilerinin, hareket yeteneğinin ve akademik becerilerinin de gelişmiş olması önemli. Yeterli kelime haznesine sahip olmak, düzgün cümle kurabilmek, olayları bir düzen içinde anlatabilmek ve yorum yapabilmek, el becerilerini geliştirmek, (kaleme hâkimiyet, çizgi becerileri vb.) de çocuğun okula uyumunu kolaylaştırıyor. Aynca bedenini rahat kullanabilmesi, bedensel koordinasyon yeteneğı, kavram bilgısinin (sayı, renk, şekil, yer bildiren kavramlar) gelişmiş olması ve sorumluluk alabilmesi, yaşıtlarıyla rahat sosyal ilişkiler kurabilmesi ve bu ilişkileri sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi de önemli. Sevgi ve ilgiyi paylaşabilecek olgunluğa ulaşması ise okula uyumunu pekiştiriyor. • ANNELER DE OKULA HAZIRLANMALI! Okul öncesi eğitimin çocuklara sayısız yararı var. Bunlardan biri de, ilkoğretime "yumuşakgeçiş" yapabilmeleri. Yuvaya başlama yaşı her çocuğa göre değişiyor. Kimi çocuk 4 yaşına kadar "sosyal bir grubun parçası" olmaya hazır olmuyor. Kimisi ise çok daha küçük yaşlarda "yuvaya hazır" olabiliyor. Özel Göztepe Bilfen Anaokulu Müdürü, Psikolog Şule Cingil, çocuklar arasında önemli bireysel ayrılıklar bulunduğunu ama yine de yuvaya başlamak için pek çok açıdan en uygun yaşın üç olduğunu belirtiyor. Psikolog Cingil'e göre, bir çocuğun okula hazır olup olmadığının en iyi göstergesi, anneden ayrılmada sorun yaratmaması ve kısa sürelerle de olsa evden ayrılmaya istekli olması. Psikolog Cingil, şöyle devam ediyor: "Parkta veya dışarıda oynayan çocuklara ilgi gösterme de, grup yaşantısına hazır olmanın önemli işaretlerinden biridir. Çocuk bu oyunlara katılmadan sadece izlemek istese bile bu ilgi çocuğun kendini yetişkinden koparabileceğini gösterir. Tum bunların dışında çocuğun temel öz bakım becerilerini de kazanmış olması gerekir." Annebabanın çocuğunu yuvaya vermeye hazır olup olmasının da önemli olduğunu" belirten Cingil, "Çocuğu yuvaya verdiğinız için eğer, yalnızlık, çaresizlik, suçluluk, kaygı, çocuğu kaybetme korkusu ve hatta öfke gibi duygular yaşıyorsanız onlarla yüzleşin. Enerjinizi, bu duygularla baş etmek için harcayın. Siz gözleriniz yaşarmadan çocuğu yuvaya bırakabildiğiniz zaman çocuğun da bu ayrılıkla başa çıkabildiğini göreceksiniz" diyor. ALIŞTIRMA ONERILERI • Diğer çocukların da aynı kendi gibi olduğunu vurgulayın. • Ayrılırken mutlaka "hoşça kal' deyin • tlk günler çocuğunuzun sizi aramasına fırsat vermeden erken alın. • Çocuğunuz daha önce yuvaya alışsa bile sözünüzde durun. 1 Akşam eve dönerken o gün yaptığınız ilginç şeylerden söz etmeyin. • Yuvaya alıştıktan sonraki ayrılık gözyaşlarını ciddiye almayın. Bir yemek masalı Gözde Gündoğdu HAYVANLAR Çiftleşme güçlükleri Aylin Tunç S ahrap Soysal, Doğan Kitap tarafından yayımlanan "Bir Yemek Masalı" adlı kitabından ve Kanal D'deki televizyon programından sonra ekolay.net'in internet sitesinin kadın bölümünde de yemek tarifleri verecek. Soysal, yazılarında yemek kültürüne dair bilgiler de aktaracak. Soysal'a göre yemek kültürü, gelenek ve görenekler, türküler ve maniler gibi bir kimlik. Yabancı ahçıların değişik mutfakları tanımlamasını kendi düşünceleriyle özdeşleştirdiğini söylüyor, "Fransız mutfağı çok ulvi bir aşk, Japon mutfağı çok rafine ve sade, Amerikan mutfağı tek gecelik aşk, Alman mutfağı erkekler kadar soğuk ve sıkıcı, Hint mutfağı da mistik ve insanı dinlendiren bir mutfak" diye tanımhyor. Yemeklere karakter özellikleri yüklemeyi seven Soysal, yemek yapmayı böylece eğlenceli hale getiriyor. Yemek kitaplarının, yemek sitelerinin gün geçtikçe artmasının nedenini de yemeğin bir hobi haline gelmesine bağlıyor. D işi ve erkek köpeğin çiftleşmeleri içgüdüsel ve ve tamamen doğal davranışlardır. Ancak ev şartlarında yaşayan köpeklerde çoğu zaman çiftleşme güçlükleri yaşanır. Normalde dört aylık olan yavrularda içgüdüsel cinsel davranış değişiklikleri gözlenir. Bu davranışlar erkeklerde dişiye oranla daha belirgindir. Ergenlik yaşına ortalama sekiz aylık olduklarında ulaşırlar. Genelde evlerde izole Köpekler ergenlik yaşına 8 aylıkken ulaşıyor. SAHRAP SOYSAL YIMtK TA»lrL£»l 1 BİR YEMEK ALI yetiştirilen ve erken dönemde (68 haftalık) eve alınan, annesi, kardeşleri ile yeterince zaman geçirememiş yavrularda çiftleşme sorunları yaşanır. Bu yavrular yalnız yetiştikleri için bu davranış özelliklerini öğrenememiştir. İçgüdüsel olarak bazı davranışları olsa bile dişiyle karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiğini bilemezler. Köpeklerin ilk yetişme döneminde sosyalleşmelerine özen gösterilmelidir. Çiftleşmede dişi köpek erkeğe nazaran daha seçicidir Dişi genelde çok yumuşak huylu ve kendisine üstünlük sağlamayan erkeği kabul etmek istemez. Çevreyi koruma güdüsü erkekte daha gelişmiş olduğundan mümkünse dişi köpek erkeğin yanma götürülmelidir. Dişide ideal dönem 2. ya da 3. kanama dönemi ve kızgınlık başladıktan sonraki sekizincionikinci günlerin arasıdır. Bu dönem, tercihen dişinin davranışsal olarak erkeği kabul ettiği zamandır. Bazı köpekler sahiplerinin yanında çiftleşemezken , bazıları ise dışarıdan yardımı kabul edebilir. Genç ve deneyimsiz köpekler dişinin yanında aşın heyecanlanıp doğru davranışı gösteremeyebilir. Böyle durumlarda uzun zaman oynamalarına izin verilmelidir. Çiftleşmeden sonra erkek ve dişi kilitlenmiş olarak kalırlar ve bu süre ortalama yarım saat sürer ve kesinlikle zorla ayırmaya çalışılmamalıdır. Bazı durumlarda ise suni tohumlama yapılabilmektedir. Suni tohumlama, erkek ve dişinin deneyimsiz olması (ki en yaygın nedendir), sırt hastalıkları, arka bacak problemleri, dişinin aşın agresif olması, dişinin yabancı köpeklerden çekinmesi, erkeği beğenmemesi ve reddetmesi, doğal çiftleşme ile bulaşan hastalık etkenlerinin önlenmesi gibi durumlarda yapılır. Suni tohumlama için veteriner hekim tarafından uygun zaman tespit edilmelidir. Sperm kalitesi önemlidir ve başarı şansı doğal birleşmeye göre düşüktür. Yine suni gebelikte yavru sayısi daha düşüktür. Aslında yapılabilecek en doğru davranış, bebeklikten itibaren sosyal köpekler yetiştirmektir.