Katalog

gitsem Bir çocuk yaptığının suç olduğunu hangi yaşta kavrayabilir? Bu sorunun yanıtı, yeni TCK üzerindeki tartışmalardan biri. Yeni yasa ceza sorumluluğunu bir yaş daha büyüterek 12'ye çıkardı. Uzmanlar ise 14 yaşta ısrarlı... Bu tartışmalar bir yana, evrensel kural, herkesin 18 yaşına kadar çocuk olduğu yönünde... Esra Açıkgöz er şeyi özlüyorum, en çok ailcmi ve akrabaJanmı. Arkadaşlarımı, çalıştığım yerleri, köyümü, dağlan, her şeyi... Hiçbiri olmadığı için kimseyle derdimi, üzüntümü veya mutluluğumu paylaşamıyorum. Buradan çıkınca ne yapacağımı bilmiyorum, insan çaresiz kalınca nc yapacağını bilemez. Buradan çıkınca geri gelcccğimi hiç düşünmüyorum. özgürlük yaşamdır. özgürlük şu kapıdan çıkıp gitmektir. Buraya yazmak anlamlı bir şeyse, dışan çıkmak istiyorum... Bunlar, Türkiye Çocuklara Yeniden özgürlük Vakfı'nın Elmadağ Çocuk Tutukevi'nde yürüttüğü "Edebiyat ve Şiir Çikıp kapıdan H Atölyesi"ne katılan çocukların sözleri. Onlar, Adalet Bakanlığı'nın 2003 yılı istatistiklerine göre özgürlükleri ellerinden ahnmış 124.620 çocuktan sadece birkaçı. Kimi hırsızlık, kimi kavga yüzunden girmiş hapse. Her 100 bin çocuktan 1197 'si sanık. Bu rakam kulağınıza hoş gelmesin, çünkü her yıl biraz daha artıyor. Adana'da "yerde kalan kanı temizlemek için" sınıf arkadaşını öldüren 12 yaşındaki K.U., Manisa'da top oynarken okulun camını kırdıkları için okul müdiresinin polise şikâyet ettiği 815 yaşlarındaki bcş çocuk, Istanbul'da "öğretmen istiyoruz" diye pankart açan 12 yaşındaki 6 çocuk... Çarpık zihniyet, ağır yasalar Türkiye'de 2003 yılı tutuklu çocuk sayısı 124.620. ya da işgüzar yetkiüler sayesinde, onlar da özgürlük özlemiyle dolu sözlerin ycni sahipleri oldular ya da olacaklar... 2003 yılında 545 çocuğun DGM'de yargılandığı Türkiye'de, Türk Ceza Kanunu'ndaki (TCK) değişikliklerde çocuklar da unutulmamış! Bu, çocuklara özgü adalet sistemi konusunda kanun tasarısı hazırlayan "Adalet Bakanlığı Çocuk Hukuku Komisyonu"nun çalışmalarını da anlamsızlaştırmış. Yasayla neler mi değişiyor? Ceza sorumluluğuyaşı, ll'den 12'yeçıkarılıyor. 31. maddeyegöre, 1215 yaş grubundaki "işlediği fiili algılama ve bu Hil ile ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinesahip" çocuklarda, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası 9 yıldan 12 yıla, müebbet hapis cezası ise 7 yıldan 9 yıla kadar hapis cezasına çevrilecek. Diğer cezaların üçte ikisi indirilecek ve 6 yıldan fazla hapis cezası verilemeyecek. 15 yaşını doldurmuş, 18 yaşını doldurmamış çocuklarda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası 14 yıldan 20 yıla, müebbet hapis cezası ise 9 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasını öngörüyor. Diğer cezaların da yarısı indirilecek ve 8 yıldan fazla hapis cezası verilemeyecek. Yeni TCK'nin çocuk hukukunda yapacağı değişiklikleri ve yapılması gerekenleri konunun uzmanlarıyla görüştük. Ceza değil, medeni hukuk Türkiye Çocuklara Yeniden özgürlük Vakfı Başkanı Avukat Güney Haş.temoğlu, yasayı bir cümle ile tanımlıyor; "Yasa yeni, ancak zihniyet eski." Haştemoğlu'na göre, yasadaki hükümler çocukları korumak için değil, cezalandırmak için düzenlenmiş. Haştemoğlu'nun bu görüşünü, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi de destekliyor. Çünkü Türkiye'nin 1995 'te iç hukuk kuralına dönüştürdüğü sözleşmeye göre, "Taraf devletler, hakkında ceza yasasını ihlal ettiği iddia edilen, bununla itham edilen ya da ihlal ettiği kabul edilen çocuklar için, yalnızca ona uygulanabilir yasalarm, usullerin, onunla ilgili makam ve kuruluşların oluşmasını teşvik etmeli." Oysa yeni yasa genel bir yasa olduğu halde, çocuklarla ilgili düzenlemeler yer alıyor. Haştemoğlu, çocukların suç işlemelerindeki ana nedenin şiddete veya ihmale uğramaları, başka bir ifadeyle hak ihlalleri yaşamaları olduğunu söylüyor, "Ceza ilkel bir toplumsal öç alma ve asla suçu önlemiyor. însanlık daha yüksek bir bilince ulaştığında günümüzün ceza anlayışını kınayacaktır." Yapılması gereken düzenlemeleri ise şöyle anlatıyor: "Ceza sorumluluğu yaşı 14'e yükseltilmeli. Ceza sorumluluğu olmayan çocuklarla ceza hukuku kapsamında değil, medeni hukuk kapsamında ilgilenilmeli, yani güvenlik tedbirleri değil, koruyucu tedbirler öngörulmeli. Ceza sorumluluğu bulunan çocuklar için ikinci bir yaş ayrımı yapılmamalı. Çocuğun eyleminin hukuki anlam ve sonuçlarını kavraması kadar, içinde bulunduğu çevre ve gelişim özelliklerinin araştırılmasma dayalı bir yargılama yapılmalı. Hâkime çocuğu koruyucu tepki verme olanağı tanınmalı." Hukuk boşluğu olacak Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim Üyesi Prof. Dr. Feridun Yenisey, çocuklara ilişkin bütiin kuralların tek bir kanunda toplanmasını ileri bir adım olarak görüyor. "Ancak bu kanunun, Yeni Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girmeden önce yapılması gerekiyor. Aksi takdirde Türkiye bir çocuk suçu cenneti halini alacaktır. Ayrıca halen yürürlükte olan Çocuk Mahkemeleri Kanunu'ndaki tedbirler, yeni TCK'nin "Bu kanunun genel hükümleri, özel ceza kanunları ve ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında da uygulanır" şeklindeki 5. maddesindeki açıklık gereğince uygulanamayacak ve çocuklar için tedbir de öngörülmcdiğinden büyük bir hukuk boşluğu doğacak. Bu nedenle, çocuk kanununun bir an önce hazırlanması ve Aralık 2004 'teki pakete dahil edilmesi gerekiyor. Diğer ülkelerde, çocuk hakkında bir ceza kararı vermeksizin, basit suçların ceza adalet sistemi dışına çıkarılması fikri yerleşmiş. Gelişme çağındaki küçüklerin basit suçlar işlemelerine her yerde rastlanıyor. Dolayısıyla, kayıtlara geçirilmeksizin işlem görmeliler. Devlet şekle bağlı olmayan bir tepki göstermeli, fakat bunu yaparken hukuk devleti ilkeleri de göz önünde tutulmalı ve uygulanmalı. Ayrıca artık, 1115,1518 yaş ayrımı bırakılarak 11 18 yaş arası, çocuk hukuku kapsamında koruma altına aknmalı. 18 yaşına kadar herkes çocuk Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dalı öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Handan Yokuş Sevük, Yeni TCK'nin suç işleyen çocuklara yönelik cezayı alternatifsiz kabul ettiğini vurguluyor. "Oysa, çocuk adalet sisteminde topluma nazaran çocuğun yararı gözetilmeli, cezalandırılması değil, yeniden toplumsallaşması amaçlanmalı. Bu nedenle çocuk mahkemeleri, sadece ceza mahkemesi olarak görülmemeli. Bu mahkemeler, çocuğun yararı gerektirdiğinde özel hukuk anlamında bir velayet ve vesayet makamı olarak harekct ederek tedbire hükmedebilmeli. Diğer taraftan, Yeni TCK'nin 31. maddesi, ceza sorumluluğu olmayan ve olan çocuklar bakımından evrensel gelişmelerden uzak, klasik ceza hukuku kurallarını dikkate alan bir düzenleme getiriyor. 1215, 1518 yaş grubu ayrımı da yapılıyor. Oysa Çocuk Hakları Sözleşmesi'negöre, 18 yaşına kadar olan herkes çocuk sayılıyor. Ve bu sözleşme ile belirtilen tüm haklardan istisnasız yararlandırılması gerekiyor. Ayrıca işlediği suçtan dolayı çocuğa indiriler,ek verilen ceza ile çocuk için iyileştirmenin sağlandığı ileri sürülemez." Özgürlük herhalde iyi bir şeydir Elmadağ Çocuk Tutukevi'nde yürütülen Edebiyat ve Şiir Atölyesi çalışmasından... En çok neyin eksikliğini hissediyonunuz, neyi özlüyorsunuz? özgürlük, ailemi ve arkadaşlarımı Annemi ve memleketimi. Annemi, babamı, köpeğimi özledim. Çocuk cezaevlerinde neler değigmeli? Sayımlar kalksm, yemekler etli çıksm. Uykunun serbest olmasmı, akşam sayımınm daha geç olmasını, kapalı görüşlerin daha uzun olmasını ve açık görüşlere kardeşlerimizin de alınmasını istiyoruz. Gardiyanlar saygılı olmalı. Büyüklerin de bu cezaevinde kalmasını isterdim. Doğru düzgün ısınmak ve sıcak suyun uzun süre akmasını, bir de kızarmış yumurtalı sucuk istiyoruz. Bilgisayar kursu istiyorum. Böbrek yemek istiyorum. özgürlüğümü istiyorum. Yemek olmasa da olur, yeter ki ailemi göreyim. Cezaevinden çıktığında neler yapacaksın? Buradan çıkabüirsem, işe girip çalışacağım. Evde sabah kahvaltısını çok özledim ve iyi bir hayatım olacağını düşünüyorum. Ailem beni evlendirmeyi düşünüyor, ama ben kcndi sevdiğim kızla evleneceğim. Mutlu bir yuva kuracağım, bir iş bulup çalışacağım. Okuluma devam edıp, iş bulacağım. Evimden işime, işımden evime gideceğim, birisinin bir iğnesüıe bile dokunmayacağım. Buradan hiç çıkamayacağım için, düşünmüyorum. 54 yıl ceza aldım. Sizce 'özgürlük' nedir? İnsan hayallerini gerçekleştirdiği zaman özgürdür. Dışarıda olmak, gezmek, eğlenmek, istediğini yapmaktır. tnsanın istediği şekilde yaşamasıdır. Azer Bülbül dinlemektir. Şu kapıdan çıkmaktır. Sevdiğimi görmektir. Özgürlük herhalde iyi bir şeydir ama benim için anlamı yok. 11 yaşmdan beri cezaevindeyim. Ben burada özgürüm.