Katalog

BAHRİYE ÇERİ’DEN ‘İSTANBUL EDEBİYAT HARİTASI’ ‘Bir yazarın evi, bireysel deneyimiyle ulusal ya da kültürel belleği buluşturan bir hafıza mekânıdır!’ Bahriye Çeri’nin yıllar süren araştırmalarının ürünü olan İstanbul Edebiyat denemeye, biyografiden şehir kitaplarına uzanan zengin bir Haritası, Masa Kitap etiketiyle okuyucularla buluştu. kaynaktan yararlanıyor. Nâzım Hikmet’ten Leylâ Erbil’e, Oğuz Atay’dan Tezer Özlü’ye uzanan Kitap, İstanbul’un kıyıda köşede kalmış edebi izlerine ve farklı kültürlere geniş bir yelpazede, yazarların yaşadıkları evlere, müdavimi oldukları ait anlatılara da yer ederek odağını merkezden tüm şehre yayıyor. mekânlara ve unutulmaz yapıtlarının filizlendiği adreslere ışık tutan kitap, Bulunan yüzlerce adres arasından birebir tespit edilebilen 165 nokta okuyucuyu geçmişle bugün arasında edebi bir yolculuğa çıkarıyor. haritada gösterilirken çok sayıda yazarın İstanbul’da yaşadığı yerlere İstanbul’un 39 ilçesini adım adım dolaşan harita, semtleri edebi ilişkin bilgiler ve bu mekânların edebiyatla ilişkisi İstanbul Edebiyat bağlamlarıyla yeniden değerlendirirken anıdan mektuba, günlükten Haritası’nda bir araya geliyor. daha içe dönük, gelenekle bağını koruyan SEVDAGÜL KASAP bir edebi damar hissediliyor. Bu semtlerin her biri edebiyat içinde ‘MEKÂN, YAZARI ETKİLEYEN BİRİCİK farklı ruh halleriyle, temalarla ve anla- BİR BAĞLAM SUNAR!’ tım biçimleriyle özdeşleşiyor. Bu farklı- Yazarların yaşadığı evleri, kaleme aldıkları yapıtlar- n lıklar yazarların dünyasını ve metinlerin la birlikte düşününce, edebiyatın fiziksel mekânlarla ilişki- dokusunu zenginleştiriyor. si hakkında nasıl bir sonuca varırız? Sizce bir yazarın evi, ‘KAYBOLAN MEKÂNLAR metnini ne kadar belirler? Pierre Nora’nın Hafıza Mekânları çalışmasında öne sür- EDEBİYAT HAFIZASINDA düğü gibi, bazı mekânlar sadece fiziksel varlıklarıyla değil, BİRER HAYALETİ ANDIRIYOR, kolektif hafızadaki simgesel yükleriyle de yaşar. Bir yazarın METİNLERDE YAŞAMAYA evi de bu tür bir “hafıza mekânı”dır: Hem somut bir yer hem DEVAM EDİYORLAR!’ de edebi hafızanın taşıyıcısı. Kitapta yer alan adreslerin bazı- n Bu evler, yazarın bireysel deneyimiyle ulusal ya da kültü- ları artık mevcut değil ya da tanınmaz rel belleği buluşturan noktalardır. Öte yandan yazarların ya- halde. Kaybolan bu mekânlar edebiyat şadıkları evler, çevresindeki sokaklar, semtin atmosferi, gün- hafızası açısından ne ifade ediyor? delik yaşamın sesleri ve ritmi metinlerine sızar. Kaybolan mekânlar edebiyat hafızasında birer hayaleti an- Mekân, yazarı etkileyen biricik bir bağlam sunar, zamanla dırıyor. Fiziksel olarak silinmiş olsalar bile metinlerde yaşa- karakterlere ses verir, anlatının ruhuna siner. Bu nedenle bir maya devam ediyorlar aslında. Bu da bize edebiyatın zamana yazarın evi bir metinsel iz, bir duygu tortusudur. dirençli doğasını hatırlatıyor. Örneğin Aşiyan, Tevfik Fikret’in İstanbul imgelemini anlamak Ancak bu yok oluş, bellekte bir eksilme de yaratıyor. O için bir anahtardır. Yazarın evi, metni bire bir belirlemese de evin kapısından içeri giremeyince, o pencerenin baktığı man- ona yön veren derin bir arka plan sunar. Dolayısıyla bu tür ya- zarayı göremeyince anlatının bir boyutu eksik kalıyor. Bu pılar, metinlerin oluştuğu maddi zeminden çok daha fazlasıdır. yüzden bu haritayı hazırlarken sadece var olanı değil, artık olmayanı da görünür kılmaya çalıştım. ‘İSTANBUL’UN SEMTLERİNİN EDEBİ KİMLİKLERİ İstanbul Edebiyat Haritası sadece bir gezi rehberi de- n ARASINDA BELİRGİN FARKLAR VAR’ ğil, aynı zamanda kültürel bir bellek çalışması. Okuyucula- İstanbul Edebiyat Haritası (Masa Kitap) kitabınızda n ra nasıl bir deneyim sunmayı hayal ettiniz? yer alan yazarların adreslerini belirlemek kuşkusuz uzun Bu harita, Pierre Nora’nın önerdiği gibi, geçmişin izini ve titiz bir araştırma gerektiriyor. Bu süreçte sizi en çok he- süren ama bugünün bilinciyle yapılandırılmış bir bellek hari- yecanlandıran ya da şaşırtan keşif ne oldu? tasıdır. Bu haritayla hedefim, okuyucunun İstanbul’da adım En heyecan verici anlardan biri, Sermet Sami Uysal’ın attığı her sokakta bir edebiyat izine rastlamasını sağlamaktı. “Eşlerine Göre Ediplerimiz” başlığı altında 1954 yılında Bir mahallede, bir sokakta bir zamanlar bir yazarın cümle yaptığı bir dizi röportajda, yazarların evlerini ayrıntılarıyla kurduğunu, bir apartman kapısından geçerken içeride bir ro- anlattığını fark etmem ve bu evleri araştırdığımda bazılarının manın doğduğunu hissettirmek... hâlâ ayakta durduğunu görmem oldu. heyecanlandım. Okuyucuya İstanbul’un sadece taşlardan ve yollardan iba- Ahmet Kutsi Tecer’in Moda Sakız Sokağı’ndaki Seber İstanbul’un farklı semtleri edebiyatla nasıl ilişkileni- n ret olmadığını, aynı zamanda anlatılarla örülmüş bir hafı- Apartmanı ve Hüseyin Siret Özsever’in Bomonti Sağdıç So- yor, edebi kimlikleri arasında sizce belirgin farklar var mı? za kenti olduğunu göstermek istedim. İstanbul Edebiyat Ha- kağı’ndaki evi bunlardan sadece ikisi. Kesinlikle var. Beyoğlu, çok dilli ve kozmopolit yapısıy- ritası böylece hem bir keşif rotası hem de geçmişe açılan bir Yine Refik Halit Karay’ın defalarca okuduğum Bir Ömür la daha çok modernleşmenin, Batılılaşmanın, dönüşümün edebiyat kapısı oldu. n Boyunca kitabında daha önce hiç dikkatimi çekmemiş bir pa- mekânı olarak karşımıza çıkıyor. ragrafında, Nâzım Hikmet’in çocukluğunda yaşadığı Mete Kadıköy ise hem bir çocukluk ve gençlik belleği hem de Cum- İstanbul Edebiyat Haritası / Bahriye Çeri / Caddesi’ndeki Süren Apartmanı bilgisini fark edince de çok huriyet dönemi edebiyatının güçlü bir sahnesi. Üsküdar’da ise Masa Kitap / 304 s. / 2025. INGRID THOBOIS’TEN ‘YOLCULUĞUN SONU’ “Ben? ‘Büyük Gezgin’. Haydi kelimelerle oynamayı bırakalım. Hiç ngrid Thobois, Yolculuğun Sonu’nda (Çeviren: Gürkan Çimen, Kaf- kimse bu ifadeyi odamda ya da yolun bir köşesinde hareketsiz, dura- ka Kitap), dünyanın birçok yerini arşınlamış, şimdi çocuklarıyla ğan halde yaptığım zihinsel bir yolculuk olarak algılamadı. I İstanbul’u deneyimleyen bir yazar olarak okuyucuyu şehirden şehre bir yolculuğa çıkarıyor. Çocukluğundan, dünyayı keşfinden ve Nicolas Herkesin aklına anında kilometreler, yolculuklar, mesafeler, zaman Bouvier’e olan tutkusundan izler taşıyan kitap, gezgin olma sıfatıyla il- farkları, sırt çantaları geldi ve hareket etmenin hayatımın büyük bir kısmını oluşturduğunu düşündü. Bu metni bu fikre karşı yazıyorum: gili bir itirafı da satır aralarına saklıyor. n Olanı inkâr etmek istemiyorum, tamam ama burada o kadar gösterişli Yolculuğun Sonu / İngrid Thobois / Çeviren: Gürkan Çimen / olmasa da bir hakikat biçimini yeniden kurmak istiyorum.” Kitaptan... Kafka Kitap / 67 s. / 2025. 8 31 Temmuz 2025