Katalog

HAKAN CEM’DEN ‘PAPA SCALA’ VE ‘TENDEKİ HUY’ Yepyeni ve aynı gövdede iki kitap! Papa Scala ve Tendeki Huy biçimden, imgelerden, dizelerden (Pikaresk Yayınları), “minyatür” oluşan farklı formatta bir ikiz kitap sanatı diliyle şiir dilinin sunuyor şiirseverlere. harmanlandığı şiirler. Smyrna şiir Gel de huyun tendeki, tenin minyatürleri. huydaki çağrışımlarına, Ressam Ayla Aksoyoğlu’nun kapak düşündürttüklerine kapılıp gitme! ve desenleriyle görsel bütünlük Tendeki Huy ise Papa Scala ile kazanan Papa Scala, kadim aynı kitabı, aynı yazgıyı değil, zamanlardan kadırgaların, Fokia bambaşka bir kitap kimliğiyle eliyle Karaburun arasından geçerek paylaşan kitap. Smyrna girizgâhından başlayan ve “Sevgi/ Zaman/ Ölüm” üzerine 1800 sonları 1900 başları Kokaryalı, dizelerle örülü olan kitap, aynı Karataş, Sarıkışla, Kâtipzadelerin zamanda, soldan sağa, yukarıdan Konak’ı, Punta, Kordelya, Papa aşağıya ve “Sevgi / Zaman / Scala ve daha başka yerleri Ölüm”den birer koyu dizeyle, belleğimize anımsatan şiirlerle buluşturuyor okuyucuları. müzik sanatının kontrpuan anlayışını taşıyan şiir içinde şiirleri olan Hakan Cem, Papa Scala ve Tendeki Huy ile özgün şiirlerden, bir “kare şiir” çalışması. yor, genişliyor. Düşündürücü. “Sevgi” için, “Zaman” için ve GÜLTEKİN EMRE “Ölüm” için ne çok düşünce, imge, gönderme, izlenim üretil- miş, ne çok! “Sevgi” için birkaç örnek: MİNYATÜR DİLİYLE ŞİİR DİLİNİN İÇ İÇE “Sevgi/ çocuk sesi/ apansız fırlıyor/ yaydaki ok/ uçurtma GEÇTİĞİ ŞİİRLER! kuş ki!/çiçek bahçesi” (s. 12) Hakan Cem’den iki kitap bir arada: Papa Scala ve Tendeki Huy “Sevgi/ ana eli -/ sıçrayan kahkaha/ suları,/ ayaz izleri/ bir (Pikaresk Yayınları). Papa Scala, “Nemli Fırçada Girizgâh”la türküde gizlidir/ çiçeği kurumuş/ saklambaç” (s. 15) başlıyor Smyrna’nın tarihinde iz sürmeye şiirlere ilişkin ipuçla- “Sevgi/ uğur böceği/ yalnızı paylaşıyor/ sen gülünce/ yü- rı vererek. (Papa Scala, İzmir Karşıyaka’nın devamı olan Bos- zünde kelebekler” (s. 18) tanlı bölgesinin eski adı. Papa Scala / Papas köyü). “Sevgi/ uçurum!/ ilk yolculuk/ gülen çocuğun/ düşleri-/ gü- Hakan Cem’in şiir diliyle çizdiği minyatürlerin hayali usta- len çocuğun/ düşleri” (s. 20) sı, kahramanı “Pagur” (aslında bir Ermeni çocuğun adı) ça- “Zaman” da “sevgi” gibi düşündürücü, anımsatıcı, sezdiri- lışmaya şöyle hazırlanıyor: “aharlı kâğıdı mermere yatırdı su- ci, ufuk açıcı, yaşamın içinden imgelerle yüklü. Birkaç örnek: ya dokunur gibi yavru kedinin ensesinden incecik birkaç tüy “Zaman/ unutulmuş yorgunluk/ bir akşam üstü,/ sessizin aldı, ibrişimle bağlayıp fırçası için güvercin kanadından çı- rüzgârı/ çölde bir an” (s. 12) kardığı kaleme özenle yerleştirdi.” “Zaman/ dağılıp yere düşen/ nar taneleri-/ uçurtmanın kuy- Sanatçı, sonra “kök ve toprak boyalarını tek tek gözden” ruğunda/ savrulan-mavi alev/ uçuşan-sesler” (s. 19) geçirir, “ve yumurta sarısı yerine tutkal kullanmaya karar” “Zaman/ uzağın yakını/ gözde kalan tenha-/ taşa tutunan verir. “Çizdiklerine parlaklık versin diye yanından ayırmadığı yosun,/ çınarın/ alıp veremediği” (s. 30) saf pekmezle üzüm suyunu da göz ucuyla konrol” eder. “Ölüm” de “sevgi” ve “zaman” gibi hep kapımızın önünde, Sonra “Deniz Kulağı adlı yumuşakçanın sert parlak kabu- evimizin içinde, yolda, günlük yaşamımızda, dünyamızda, anı- ğuyla, aharlı kâğıdı mühürledikten sonra nemli fırçasını kire- larımızda, geçmişimizde, geleceğimizde, hep bizimle birlikte... mit rengi boyaya daldırıp, deniz yönünden kuş uçuşu önceden “Ölüm/ toprağın beline/ sarılmış/ çığlık-gözlerin/gitmek çizdiği ters U’yu kâğıda” çizer. adında/ yoksun” (s. 15) Sonrası da şöyle: “Bir an, kâsedeki altın tozunu eliy- “Ölüm/ göğsümde bıçak!/ sırtüstü/ babamın bavulu-/ eşik- le” ovuşturur “ve kâğıda hayran hayran” bakar. “Ona” da te gölgeler” (s. 17) “Smyrna adını” verir. “Ölüm/ nereye gidiyor/ olabiliriz?/ gölgesiz/ usulca yanaşı- “Tahta bavullar zamanına uyanıyorum; taş sokakta evler Böylece, ortaya minyatür diliyle şiir dilinin iç içe geçtiği şi- yor/ çat kapı gelen” (s. 25) bahçeli,/ kediler köpekler evin hanesine kayıtlı; ince telli üç irler yaşama gözlerini açarlar. Yani, Smyrna şiir minyatürleri. yanı tel dolap/ balkondan el ediyor, imbatla gelen karanfil ko- Bu şiirler, ressam Ayla Aksoyoğlu’nun kapak ve desenleriyle YAN YANA OKUMADA ORTAYA ÇIKAN kusu ah, bizim Smyrna!” (s. 23) görsel bütünlük kazanır: ANLAMLAR, DÜŞÜNCELER, DUYGULAR, Papa Scala’yı okumaya, desenlere bakmaya doyamadım. Şu bilgiler de önemli kentin geçmişinden günümüze doğ- İZLEKLER, ANIMSAMALAR! Ama diğer kitap, ikinci kitap, ikiz kitap, Tendeki Huy’daki şi- ru yol alınırken: Kadim zamanlardan gelen kadırgaların, Fo- Bu alt alta anlamların ve biçimin dışında bir de yan yana irleri merak ediyorum. Birbirini bütünlemeseler de farklı an- kia eliyle Karaburun arasından geçerek Smyrna girizgâhından okumada ortaya başka anlamlar, düşünceler, duygular, izlek- latım ve biçimde doğmuş olmalarına karşın, benim gözümde başlayan ve 1800 sonları 1900 başları Kokaryalı, Karataş, Sa- ler, anımsamalar çıkıyor. “Sevgi / Zaman / Ölüm” üçgeninde yapışık ikiz sayılırlar. rıkışla, Kâtipzadelerin Konak’ı, Punta, Kordelya, Papa Scala yaşamın kendisi, yüreği, geçmişi, geleceği izleği ele alınıyor. ve daha başka yerleri belleğimize anımsatan şiirler... İşte birkaç anlamlı örnek: SEVGİ/ ZAMAN/ ÖLÜM VE ‘TENDEKİ HUY’! BİR Yeni bir oluşumun minyatürler üzerinden tarihle donatılma- “Toprağın gizli suyu .... tendeki huy.... taşın ve toprağın” (s. 16) KARE ŞİİR ÇALIŞMASI... sı, üstelik bilgi satmadan sunulması ve yine üstelik yeni bir şi- “Gözleri dolunay......aynada gördüğüm.... geceye düşen Tendeki Huy, Papa Scala’yla aynı kitabı, aynı yazgıyı değil, ir dili oluşturarak okura ulaşmış Papa Scala. Zorlanmadan yaprak” (s. 22) bambaşka bir kitap kimliğiyle paylaşan kitap. “Sevgi / Zaman okunan, merak uyandıran bir anlatım. “Gözlere düşen ağrı.....kör çığlık kulağa üflenen” (s. 27) / Ölüm” üzerine dizelerle örülü olan kitap, aynı zamanda, sol- Düz bir anlatım değil. Öykü hiç değil. Yeni bir söylemin “Kuğunun yaklaşan/ gözleri..... nakışın akıp/ gittiği...karan- dan sağa, yukarıdan aşağıya ve “Sevgi / Zaman / Ölüm”den bi- güzel mi güzel örnekleri bu şiirler: “Pagur: Fırçanın dokunu- lığın renkleri” (s. 31) rer koyu dizeyle, müzik sanatının kontrpuan anlayışını taşıyan şuyla kırmızı kök bayalı çığlığı çizdi ve Çığlık! dedi.” Şair, bu Hakan Cem, özgün şiirlerden, biçimden, imgelerden, dize- şiir içinde şiirleri olan bir “kare şiir” çalışması. “Altın tozuyla parlatılmış çığlık!”tır. lerden oluşan farklı formatta bir ikiz kitap Papa Scala ve Ten- Yani “ten”in “haz”ları, huysuzlukları, heyecanları, duygu- Tarihsel sürecin aynasında adım adım semtlerin oluşumuna deki Huy sunuyor şiirseverlere. Uzun süre elimden bırakama- ları, yaşadıkları, yaşattıkları, algıladıkları, anımsattıkları, ya- tanık olur imgeler, şiirler. Yeni oluşan kentin semtlerinin olu- dığım, orasından burasından okuyup durduğum bir kitap oldu. raları, yasları, kanamaları, gözyaşları, hüzünleri, çığlıkları, Gel de huyun tendeki, tenin huydaki çağrışımlarına, düşün- şumuna gönderme yapar şair minyatürler üzerinden. serzenişleri, kırılmaları. Smyrna olarak doğan kent, ileride İzmir adını alacak, Ege dürttüklerine kapılıp gitme! kıyılarında yayılır, gelişir, genişler kültürel, mimari olarak. Hem mesafeli yan yana “Sevgi / Zaman / Ölüm” hem de (Papa Scala’nın başka bir duygulandırıcı anlamı var: Ha- bu sözcüklerin al alta algılanması. Böylece bir anlama kilitle- kan Cem, kitabı, çekirdek ailesinin son üyesi, tiyatro sanatçısı, Ortaya çok kültürlü bir kent çıkar. Kozmopolit bir kent olur tarihe damgasını kalıcı bir biçimde vuran: nip kalmıyor dizelerin dile getirmek istediği, anlamlar çoğalı- “karındaşı” ablası Işın Cem’e ithaf etmiş.) n 31 Temmuz 2025 6