Katalog

HAKKI UYAR’DAN ‘YURTTA BARIŞ - PAŞALARIN BARIŞMASI’ Paşalar nasıl barıştı? şalar ılımlıdır Uyar’a göre. Aralarında denge- barış, dünyada barış için çalışıyoruz”. PROF. DR. ŞADUMAN HALICI fren mekanizması işlemiştir Milli Mücadele Uyar’a göre “yurtta barış” vurgusu paşalarla süresince. Dengeleyen ılımlılar olur. Bu ne- barışma düşüncesinin de yansımasıdır. “Cumhuriyet kanla, irfanla kurulmuştur ama kinle kurulma- denle görünürde büyük çatışma yaşanmaz, Devrim kökleştikçe barış kapısını aralamıştır mıştır”. Yukarıdaki cümle Prof. Dr. Hakkı Uyar’a ait. küslük olmaz. Atatürk, önce Cebesoy ile ardından Refet Bele Yurtta Barış - Paşaların Barışması (Doğan Kitap) adlı kita- ile barışır. Karabekir ve Orbay ile barışma gö- bında yer alan çarpıcı analizlerden biri. İsminden de anlaşılaca- HAKKI UYAR’A GÖRE LİDER revini İnönü devralır. ğı gibi konu önce Atatürk’ün ardından İnönü’nün küskün paşa- KADRO İÇİNDE YAPILAN “İnönü, Atatürk’ün düşmanlarıyla barıştı” larla barışmalarıdır. TASFİYE KANSIZ OLDUĞU iddiasını da reddeder Hakkı Uyar. Atatürk’ün Bizim kuşak paşaların Atatürk’le kavgalarına, o kavgala- KADAR ‘GEÇİCİDİR’ DE! ömrü vefa etmediği için barışma siyaseti ya- rın altında yatan maddi ya da psikolojik nedenlere Osman Se- Sorun zaferden sonra başlar. Tam bağım- rım kalmıştır ona göre. İnönü yalnız devrimle- lim Kocahanoğlu ile tanık olmuştur. Onun yapıtlarıdır ki bizi sızlık için mücadelede uzlaşan “A Takımı”nın rine değil, insancıl mirasına da sahip çıkmış- o günlere götürmüş, sorgulama yapmamızı sağlamıştır. Sözün dört paşası, Atatürk’ün o bağımsızlığı sürdür- tır Atatürk’ün. Önce Karabekir, ardından Rauf özü “paşaların kavgası” onunla vücut bulmuştur. menin yolu olarak gördüğü çağdaşlaşma ham- Orbay, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde Barış konusunu ilk gündeme getiren ise Prof. Dr. Hakkı lesinde anlaşmazlığa düşer. böylece yer alabilmiştir. Uyar’dır. Daha 2020 Ağustos ayında, bir internet sitesinde ko- Aynı dört paşa, kendilerinin geri plana itil- nuyla ilgili ilk köşe yazısını kaleme alan odur. Biliyorum ki o İNÖNÜ: ‘TERAKKİPERVERLERE, ESKİ mesinden, İsmet ve Fevzi paşaların öne çıkma- günden beri ilmek ilmek işlemiştir barış serüvenini zihninde ve ARKADAŞLARIMIZA ÇOK İYİLİK sından rahatsızdır şimdi. Uyar, bu nedenle yol sonunda yine orijinal bir yapıtla tarih sahnesine çıkmıştır. ayrılığını iki temel nedene bağlar. YAPTIK, AMA BİLİNMEDİ!’ “İlki ülke kurtulduktan sonra ülkeyi kimlerin yöneteceği me- Uyar, yalnız dört paşaya değil İnönü-Çakmak, İnönü-Bayar ‘A TAKIMI’... ilişkisine de açıklık getirmiştir. Paşaların Barışması’nda bir so- selesi, ikincisi ise çağdaşlık ve laiklik yolunda atılacak adımlar- Amasya Genelgesi’nde imzası bulunan dört paşayı “A Takı- dır” der ve paşaların tasfiyesine giden süreci özetler. ru daha yanıt bulur. İnönü neden “Terakkiperverlere, eski arka- mı” olarak niteliyor Uyar. Kâzım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Gerek Terakkiperver Cumhuriyet Partisi gerekse İzmir Sui- daşlarımıza çok iyilik yaptık ama bilinmedi!” demiştir? Rauf Orbay ve Refet Bele, Atatürk’ün önderliğinde attıkları im- Bir tarihçi yapıtıyla bugüne ve geleceğe ışık tutmalıdır kuşku- kastı sonrası kurulan İstiklâl Mahkemelerinde yapılan yargıla- za ile yalnız emperyalizme değil “Egemenlik milletindir” diye- malarla tasfiye edilmiştir “A Takımı”nın dörtlüsü. suz. Uyar bu görevini de yerine getiriyor incelemesinde. rek yürürlükteki anayasaya karşı da ihtilal bayrağını açmıştır. Edilmiştir ama Uyar’a göre bu tasfiye “Kansız bir tasfiye- İttihat Terakki-Hürriyet İtilaf arasında başlayıp günümüze Bu beş isim Anadolu’da deyim yerindeyse kelle koltukta ba- dir” ve yine bu nedenle Türk Devrimi, Fransız Devrimi’nden kadar süregelen siyasal kutuplaşmaları / kutuplaşma konularını ğımsızlık ve iktidar mücadelesine atılmıştır 1919’da. Pek çok ba- direyi görüş alışverişi yaparak, uzlaşarak atlatmışlardır. de Sovyet Devrimi’nden de büyük ölçüde ayrışmıştır. adeta normalleştirme aracı olarak kullanan siyasilere Devrimci Atatürk, paşaların evrimci çağdaşlaşma düşüncesiyle sesleniyor. Onlara tarihimizde kavga kadar barışma olduğunu 1920 yılı başında onlara İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak katı- da hatırlatıyor. lır ve çekirdek kadro tamamlanır. Ama dörtler, nedeni ne olursa yol alınamayacağı için yol arkadaşlarını değiştirmiştir. Atatürk ve İnönü’nün küskün paşalarla barışmasını örnek olsun son ikinin sonradan gelişini, eşit roller üstlenişini bir kö- Hakkı Uyar’a göre lider kadro içerisinde yapılan tasfiye kan- şeye yazar. Milli Mücadele başarıya ulaşır 1922 Eylül’ünde. sız olduğu kadar “geçicidir” de. Atatürk , 1931 seçimleri dola- alın, sıkılı yumruklarınızı açın önerisini getiriyor. Kine değil, “Buraya kadar sorun yok” diyor Uyar. Atatürk köktenci, pa- barışa tanıklık etmek ister misiniz? yısıyla millete yayımladığı beyannamede ne demiştir? “Yurtta n 17 31 Temmuz 2025