Katalog

MERHABA İki usta yazarımız Mina Urgan ve Suat Der- viş kapağımızda. Mina Urgan... “Çağımıza uymak zorunda- yız palavrasına da hiç mi hiç inanmıyorum. Eğer yaşadığım çağın en yüce ideali köşe- yi dönmekse; eğer yaşadığım çağ toplumsal adaletsizlik üstüne kuruluysa; eğer yaşadığım çağ inandığım her şeyi yadsıyorsa; eğer ya- Öykünün ‘küçük insan’ı… şadığım çağa bayağılık ve çirkinlik egemense ben böyle bir çağa neden ayak uydurmak zo- Öykümüze yerleşen “küçük insan” özellikle Sait Faik’in sıcak, içten dokunuşları, gıllıgışsız yaklaşımıyla runda kalayım? Tam tersine başkaldırırım, di- renirim böyle bir çağa karşı. Bu yüzden dino- alanda öylesine yaygınlık kazandı ki, ardılı sayabileceğimiz kalemler de bu küçük insana dönük yeni ama zorlukla suçlanmam davız gelir bana.” sarsıcı, yakıcı hikâyeler eşliğinde okuru derinden etkilemeyi sürdürdü, sürdürüyor. İnsan soyuna ve mutlu yarınlara inancıyla, kendisiyle barışık yaşamıyla, incelemeleriyle, anılarıyla, çevirileriyle, kültür yaşamımıza bü- ykü sanatına, genelde Türk öykü ede- yük katkıları olan, birçok insanın yaşama ba- biyatına bütünsel bakabilmeyi, bu- kışını değiştiren, Cumhuriyet değerleriyle ye- Ö na dönük görüşler kaleme getirmeyi, tişen, bilim ve sanat sevdalısı aydın, yazar ve 1965’ten bu yana alanla kurduğum sıcak ilişki- çevirmen Mina Urgan’ı (1 Mayıs 1915 / 15 Hazi- lenişle geliştirip bugünlere taşıdığımı söyleme- ran 2000) öğrencisi Ayşegül Yüksel’in sözle- liyim. Diyeceğim, işlediğim yüzlerce yazardan riyle saygıyla anıyoruz: yüzlerce öykü kitabı, buna dayalı bir yaşamın “Tek büyük şansı ‘sevdiği işi yapmak’, en süzgecinden geçiyor “Kitaplar Adası”nda. büyük silahı da özgürce düşünüp düşündük- ÖYKÜDE BAŞROL: ‘KÜÇÜK İNSAN’ lerini özgürce dile getirmek olan, ‘ilkeli’, ‘ça- Bireyin toplumdaki gerçekliği kavramasında lışkan’, ‘sevecen’, ‘özverili’, ‘ödünsüz’ bir va- sanatın, edebiyatın ön açtığını biliyoruz. roluşun çekiciliğini her türlü başka çekiciliğe Romandan öğrenilenler yanında öykümüz de yeğ tutmuş, kendine ve herkese saygılı bir in- bu açıdan çok etkili. Nitekim ülkenin tarihi, top- san.” Öner Yağcı’nın yazısı... lumsal yaşam örüntüleri Sait Faik’in izleri üze- Suat Derviş (1905 / 23 Temmuz 1972)... rinden “küçük insan”ın başrolündeki anlatılar Çocukluk arkadaşı Nâzım Hikmet’in kendi- yoluyla da algılanabiliyor. farklı bir anlatım düzeniyle kuruyor öykülerini yazar. sinden habersiz gönderdiği bir şiiri Yusuf Zi- Nitekim günümüz öyküsünde “birey insan”, “birey kadın” Önce içinden geçenleri alabildiğine uzak bakışa dayalı ya Ortaç tarafından “Türk edebiyatının gökle- olanca ağırlığıyla yer bulsa da küçük insanın öyküdeki yeri süzüyor, derken bunu adeta duygudan arındırıp yeniden rine doğan yeni bir yıldız” denilerek Alemdar sarsılmış değil. İşte size üç öykücü… anlatmaya girişiyor. gazetesinde yayımlandı (1918). İkdam gaze- Yanıtı belirsiz de olsa hep arayışlarla yekiniyor öykü kişileri. DERYA SÖNMEZ: ‘ÖTEKİ HAYVANLAR’ tesinde ilk “kadın sayfası”nı düzenledi. Önceki öykü kitabında da bu yönde etkimeler yok değildi, Derya Sönmez (d. 1980), Öteki Hayvanlar (Sel, 2024) adlı bu Son Posta, Vatan, Cumhuriyet gazetelerin- ancak bu kez öykülerde metinle anlatı arasında birebir ikinci kitabında, kendisinden beklenen düzeye denk bir verim de röportajları yayımlandı. Uluslararası Mont- örtüşürlük gözlüyoruz. sergiliyor. Öykülerinde türün dili, mantığıyla çakışık anlatı ku- rö Konferansı ile Lozan Konferansı’nı izledi. Zeynep’in bu kez verimlerinde kavramsal açıdan enikonu rup bunu bütünsel bir yapılanma nüvesiyle buluşturuyor. 1920’lerden itibaren çoğu gazetelerde tefrika bir düşünce öykülemesinin önünü açmaya koyulduğunu da Bu arada her öykünün, kendi içinde gereksindiği boşlu- edilen (ancak son yıllarda kitaplaşan) sayısı söyleyebiliriz aynı zamanda. ğu eksiksiz ölçülemeyle anlatısına yerleştirirken nereyi bu tür 50’ye ulaşan roman, 4 öykü kitabı yazdı. Zaten bu nedenle durmadan düşünerek, duygululuk ta- bir sessizlikle aşıp doldurması gerektiğini biliyor. Eksilti ya Tüm yazdıklarında kadın özgürlüğünü şiddet- şırmaktan uzak kalmaya çalışıp bunun yerine duygudaşlığın da sıçrama değil bu, yer açılması gereken sessiz boşluk salt. le savundu. Özgürlüğünü her şeyden daha de- önünü açarak yol alıyor Zeynep. Kaldı ki buna ustalıklı göndermeleri eşlik ediyor Derya’nın. ğerli saydı, kültür, özgürlük ve insanlaşma sa- Konumlarıyla barışıklık yaşamaktan uzak kendilerine yer vaşımımızın hep parlayan yıldızıydı. Mücadele- GÜLŞEN FUNDA: ‘FELGU’ bulamayan, başkalarıyla ilişkileri bozuk, sürekli sorunlarla de- ci, cesur, öncü gazeteci ve yazar Suat Derviş’i Gülşen Funda (d. 1998), dil sarnıcında biriktirdiği bütün belenen, uyumsuz, takıntılı, kendilerini dışlanmış duyumsayan saygıyla anıyoruz. Öner Yağcı’nın yazısı... sesleri, imgeleri, imleri, masalları, hikâyeleri, oyunları, düşü, kişilerin gezindiği öykü evrenleri getiriyor Derya. gerçeği bir büyüyle sarmalayıp Felgu’daki (Ketebe, 2020) öy- - M. Sadık Aslankara (“Öykünün ‘küçük Bunlara derin pişmanlıklar, vicdani sızılar, ağır mı ağır suç- küleriyle okur üzerine boca ediveriyor bir anda. insan’ı” / Derya Sönmez, Öteki Hayvanlar, Sel luluk duyguları vb. eklendiğini de düşünün ayrıca. Çıkılası dağlar tepesine bağdaş kurup gökle yeri buluştu- / Zeynep Eşin, Böyle Uğuldar Ağaç, Alakarga Hepsi “Yaz Biter” öyküsündeki anlatıcının büyükanne için ran bir şamanın ya da masal anasının söylensel edayla yaşa- / Gülşen Funda, Felgu, Ketebe), yakıştırdığına benzer biçimde, “küçük dokunuşlarla yepyeni mı yorumlayışı, ötesine geçerek adeta ana kültüyle örtüşen - Can Yayınları Miras Dizisi - Atatürk hikâyeler” (15) halinde karşımıza çıkıyor sürekli. sezdirmeler eşliğinde düzen getirmeye çabalayışıyla, bunları Kitapları Serisi’nden iki yeni kitap (Yorulsanız Ama “Öldürme Biçimleri”nde gözlendiğince öyküyü sorgu- o şamana yükleyip ama kendine özgü anlatı diliyle farklı, tap- Bile / Mütarekeden Zafere), latan örnekler de yok değil bu arada. Çünkü yazarın öykü ki- taze hava taşıyan Gülşen, okuru aslında görece bir şaman tö- - Gültekin Emre (Betül Tarıman, Bir Rüyâ şisine getirdiği zorlama sezilebiliyor kimi satırlarda. renine, bir hikâye ritüeline çağırıyor diyebiliriz pekâlâ. İçin Gerekli Şeyler, Ayrıntı), Öykü türü muhkem yapıya sahipse de Derya, baştan bu Ne ki bunu modern söylen havasında sunsa da yepyeni - Y. Bekir Yurdakul (Alberto Casiraghy, yana öykülerinde bir fay hareketliliği getiriyor, ancak bunları mitler aranıyormuş havasında bir öykülemle anlatı kurarak ba- Doğa Her Şeyi Bilir, Çeviren: Filiz Özdem, sağlam zeminde kurup alabildiğine geliştiriyor, böylece öykü şarıyor bana göre. YKY Doğan Kardeş Kitaplığı / Anooshirvan her an parlayabilecek bir kav barındırıyor. Nitekim bir büyük şamandan dinliyoruz öyküleri zaten, tefi Miandji, Bir Çınar Bir Çocuk, Bilgi, / Şahsene ziliyle. Geleneksel hikâyedeki anlatan-dinleyen birer öykü for- ZEYNEP EŞİN: ‘BÖYLE UĞULDAR AĞAÇ’ Camız, Bir Ağaç Gibi, Cumhuriyet Kitapları), munda somutlansa da metin, kat kat yükselerek modern öy- Zeynep Eşin (d. 1981), Böyle Uğuldar Ağaç (Alakarga, 2025) - Serhan Aytekin ( Alain Frerejean, Stalin küyle kol kola girebiliyor çünkü. adlı yapıtında şaşırtıcı öykü evrenleri getiriyor, adeta Faulkner Troçki’ye Karşı, Çev. Şehsuvar Aktaş, Yapı Kredi), Öykücülüğümüz, masal, hikâye vb. geleneksel anlatı sa- ya da Calvino öykülerinden girilmişçesine farklı bir etkinin ka- natlarımızın bilincinde, bu ruhu arkasına alarak ama bu ara- - Tarık K. Sezer (Anne Michaels, Bölük Pörçük pısı açılıp kıskıvrak bir büyüye buyur ediliyor okur. da salt anlatılana bağlı kalmaktan enikonu kurtulup, anlatısal Yaşamlar, Çev. Kemal Atakay, Timaş), Anlatı evrenlerinin neredeyse hiçbirinde bizden iz yok bel- hikâye tutsağı olmaktan çıkarken öykünmeci tutumla da bağı- - Remzi Kal (Feyzi Açıkalın, Kötülüğün ki ama fantastik anlatıda gözlendiğince hiç mi hiç bizimle ilgi nı kopararak kendi özgür iradesiyle yol alıyor artık. Yolları Nasıl Döşendi, Ege), kurulamayacağı da söylenemez. Büyük bir başarı bu! İleriki haftaların birinde Gülşen’in ikinci - Doğa Taşlardan (Metin Özbek, Yakaladığı hikâye ucundan kalkarak metni geliştirip öykünün öykü kitabı Yol Deriz Ona (Ketebe, 2023) üzerinde ayrıca Sapiens’ten Önce İnsan Vardı, İmge), gereklerini yerine getiren öykülem hüneriyle Zeynep, çok farklı duracağım. n - Vitrindekiler, kısa tanıtımlar ve Mustafa bir yurt-öykü gerçekliği örtüşmesi örneği veriyor bana göre. Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de düşün Morg fotoğrafçısının anlattığı hikâye örneklenebilir burada, www.sadikaslankara.com, her perşembe öykü-roman, trafiği sürüyor! ilginçliği vurgulamak adına. Farklı dizilişte bir sözdizimi değil, tiyatro, belgesel alanlarında güncellenerek sürüyor. İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Serhan Eren l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KItap Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.