Katalog

maktan uzak oldukları için dinlerini an- insanlar ondan nefret eder. Çünkü “Birkaçı dışında Şimdi gelelim, okurların “Metni hak ettiği biçim- lamaktan da çok uzak olan, bu yüzden insanların hepsi dinin dünyevi yönüyle ilgileniyor- de alımlayabilmesi” için çevirmenin okurlara ver- du. …Maddi dünya için dinden faydalanıyordu… meyi ihmal etmediği bilgiye. Bu kitabın kesinlikle mal mülk biriktiren, zevk ve şehvet- Bunlar mal mülk biriktirmek, zevk ve şehvetlerini felsefi bir kitap olduğunu söyler çevirmen, “çünkü lerini tatmin eden, öfkelerini dışa vu- tatmin etmek, öfkelerini dışa vurmak, makam elde felsefi bir gerekçeyle yazılmıştır” der. ran, makam elde etmeye çalışan, din- etmek, dindarlığını teşhir etmek” peşindeydiler. İbn Tufeyl, Hayy bin Yaksan metnini “zayıf ka- darlıklarını teşhir eden insanları öte- Yaksan da bu insanlara sözünü dinletmesinin rakterli, bilgisi yetersiz kişilerin ilgi gösterdiği söz- ki yana koyun. olanaksız olduğunu anlayınca çaresiz kendi ıssız de felsefi fikirlere karşı, insanları sorgulama ze- Aklını kullanana mı güvenirsi- adasına döner. minine çekerek yanlışa sapmalarını önlemek” için niz yoksa kullanmayanlara mı? yazmıştır. Ayrıca bir yerde de çevirmen Yaksan ile Yoksa cahillere, cahillerin fera- AKIL İLE NAKLİN YANİ FELSEFEYLE Asal’ın buluşması için “Akıl ile naklin yani felse- setine (bilgeliğine) güvendiğini VAHYİN BULUŞMASI! feyle vahyin buluşması”dır demiştir. söyleyen akıllılara mı? Neredeyse bin yıl önce yazılmış bir kitaptır ve Akıl ile naklin buluşmasıysa kimin neyi sim- İnsan, İbn Tufeyl’in bin yıl kitapta tam anlamıyla bilimsel yöntemle -sistem- gelediği de bellidir. Yaksan’ın; aklı, gözlemi, önce ve Endülüs’te yaşamış ol- li bir şekilde yapılan gözlem, deney ve akıl yü- sorgulamayı, akıl yürütmeyi, bilimsel bilgiyi masına seviniyor. Bin yıl son- rütme yoluyla- kendi kendine akli bilgilere ulaş- simgelediğine kuşku yoktur, Asal’ın vahyi sim- ra, cehalete övgülerin düzüldü- mış Hayy bin Yaksan’ın öyküsü anlatılmaktadır gelediği de çok açıktır. ğü, aklını kullananların yok edilme- ve bu öykü aynı zamanda İbn Tufeyl’in felsefesi- si gereken bir tehdit olarak görüldü- nin de özünü yansıtır. AKIL MI? CAHİLLERİN FERASETİ Mİ? ğü bir akılsızlık çağında yaşamaktan mut- İbn Tufeyl zamanında çok etkili olmuş bir filo- Şimdi ben de kitabı okuyacak olanlara bir so- lu insanların arasında yaşasaydı işi çok zordu. n zoftur, romanı Robinson Crusoe’ye örneklik et- ru soracağım: Bir yana Yaksan’ı koyun; öteki ya- tiği gibi Aydınlanma filozoflarının, görgül bilim na da Asal’ın adasında yaşayan, kendilerine vah- * Hayy bin Yaksan / Çeviren: Mehmet Hak- yanlılarının da çok işine yaramıştır. yedilmiş bir dinleri bulunan ama akıllarını kullan- kı Suçin / Kapı Yayınları / İstanbul-Eylül 2021. Yazılakalanlar 3 Yazılakalanlar 3Yazılakalanlar 3Yazılakalanlar 3Yazılakalanlar 3Yazılakalanlar 3 Yazılakalanlar 3Yazılakalanlar 3 canlı eğitimci ve yazarın yaşamöyküsünü yazarken… ERAY CANBERK n Ad honores (Lat.): Şeref için… Ad libitum (Lat.) Doğaçlama; özgürce… 1985/2 n Koyun Saati: Cep saatinden daha büyük ve n Üsküdarlı neyzen Salim beyin ölümü üze- koyunda taşınan saat (Reşat Ekrem Koçu’nun Os- rine, şair ve tarikat kurucusu Osman Şems efen- manlı Tarihi Panoraması’ndan). di “Çaldı neyzen Mîr Salim ömrünün son faslı- n Tabankeş (yaya yürüyen, taban tepen), ser- nı” demiş… keş (kafa tutan, baş kaldıran), cefakeş (cefa çe- n Safiyüddin el-Urmevî (öl. 1294): İranlı mü- ken, sıkıntıya katlanan), zebunküş (düşküne- zik kuramcısı besteci ve icracı. Kitaplarından bi- zen)… rinin adı Kitâbü’l-Edvar… “Muğnî” ve “Nüz- n Genji Monogatari (Genji’nin Hikâyesi) he” adlarını verdiği ve kanuna benzer iki çalgı 1010 yılı dolaylarında Japon saray nedimesi Mu- icat etmiş. rasaki Şikibu tarafından yazılmış roman. Dünyada n Eskiler karasevdaya / melankoliye “aşk-ı marazî” ilk roman olarak kabul ediliyormuş. (2000’li yıl- demişler… larda dizi film ve e-kitap olmuş…) n Mehmet Âkif Ersoy’un oğullarından biri olan n “Kâkülün aç, ruh-u pür tâbını arzet cânâ / Mehmet Emin Ersoy (1908-1967) içki ve uyuşturu- Bilelim biz de cihanda gecemiz, gündüzümüz” cu bağımlısı olarak sefalet ve perişanlık içinde öl- (Münif Mustafa Hezarî). müş… Tevfik Fikret’in oğlu Hüseyin Haluk Fikret kızı Makbule” ile karşılaştım. Kurtuluş Savaşımızın bu n Kıyafetname: Bir kimsenin dış görünüşüne (or- (1893-1972) Amerika’ya gitmiş, Hıristiyanlığı seçmiş ve kadın kahramanının yaşamöyküsünü merak ettim ve he- ganlarına) bakarak o kimsenin kişiliğini ve ahlakını üstelik papaz olmuş… Babalarla oğullarını, oğullarla ba- men okuyup öğrendim… (Yıllar sonra Zeki Sarıhan’ın tahmin etmeyi, değerlendirmeyi konu edinen eserle- balarını değerlendirmek olumlu da olumsuz da sonuçlar 2010’da Ankara’da, “Ulusal Eğitim Derneği” tarafın- re verilen ad. 1703-1780 yıllarında yaşamış olan Erzu- doğurabilir. Yanlış yargılardan kaçınmak için tarafsız ve dan Kurtuluş Savaşı Kadınları adlı kitabı yayımlanınca rumlu İbrahim Hakkı’nın Kıyafetname’si en tanınmış gerçekçi olmak, hele art niyetli hiç olmamak gerekiyor… daha nicelerini öğrendim.) olanlardan biriymiş… “İlm-i iyâfe” ise Cahiliye döne- n (Yine ansiklopedi çalışmasından) Azerbaycan 1986 mindeki Arapların kuş uçurarak, kuşların uçuşuna ve Türkçesi’nde “yadımdadır” demek “hatırımdadır” de- hayvanların ayak izlerine bakarak kehanette bulunma- n Şu sıralarda kişileri konu alan bir ansiklopedi ha- zırlığı çalışmasında madde başlarını saptarken “Gördes mekmiş… Sultan Mecid Ganîzade (1866-1937) Azerbay- larına verilen ad… n ASUMAN ARAY’DAN ‘YOLDA BİR KARANFİL’ zerinde uzun zamandır çalıştığı ki- okuduğu bir gazete haberinin ardından bir let ve istihbarat örgütleri ilişkilerinin kirli, karanlık yü- tabı Yolda Bir Karanfil (Öteki Ya- arkadaşıyla konuşup harekete katılma kara- zünü ortaya koyması açısından tanık olduğum bazı ipuç- Ü yınevi), Asuman Aray’ın yaşamın- rı alan Aray, tüm bu anları ve gelişen olay- larını da okurla paylaşmak istedim.” dan bir dönem ile ilgili yaşadıklarını, kendi- ları tutukluluk, yargılanma süreçleriyle ak- Anılarında hiçbir kişi ve düşünceyi suçlayıp yargıla- sini oraya taşıyan anılarının gölgesinde oku- tarıyor. mamaya ya da yüceltmemeye özen gösteren Asuman yucuya aktarmaya çalıştığı bir kesit. Yolda Bir Karanfil’de, o genç kızın gözleri Aray; diğer yandan o dönem birlikte “yol”a çıktığı ar- Aray birkaç çocukluk anısını aktararak ve yüreği ile anlatmak istediklerini, bugünkü kadaşlarının yürekli, bir o kadar da duygusal ve insancıl başlıyor kitabına. Ardından yetişkinliğe ge- birikimiyle masalsı bir üslupla tüm yaşama ya- yanlarını da okuyucularla paylaşıyor. çiş, o dönemin haşarılıkları, mutlulukları, yarak sonlandırmaya çabaladığını ifade ediyor. Yolda Bir Karanfil, Asuman Aray’ın yaşananlar ile il- aşkları, duygusal kırılmaları, umutlar, hü- Ülkemizde neredeyse aralıklarla her 10 yıl- gili klişeler, ajitasyon ya da teorik yorum ve çözümle- zünleriyle devam ediyor... Sonrasında genç- da bir yaşanan askeri darbelere, onların kanlı meler getirmek yerine birebir yaşadıkları, bireysel göz- lik ve lise yılları… tezgah ve karanlık hesaplarına yaşadıkları ile lem, duygu ve yaklaşımları aracılığı ile o dönemle ilgili Aynı dönemlerde dünyada ve ülkemizde biraz olsun ışık tutmak istediğini vurguluyor: önemli kesitler sunduğu yetkin bir çalışma. n yaşanan 68 olaylarını büyük bir ilgi ve hay- “Bizler bir döneme tanıklık etmiştik hep Yolda Bir Karanfil / Asuman Aray / Öteki Yayınevi ranlıkla takip eden ve etkilenen, o günlerde birlikte... Anılarımda ayrıca o dönemin dev- 8 8 Eylül 2022