Katalog

‘Erhan Karaesmen’den Seçmeler’ TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Çankaya Şubesi yayını Erhan Karaesmen’den Seçmeler kitabı, çok yönlü Cumhuriyet aydını Karaesmen’in Cumhuriyet gazetesinde, Bilim ve Teknoloji dergisinde, Hürriyet’in Gösteri dergisinde ve diğer yayın organlarında yayımlanmış politika, spor, edebiyat, sanat ve mesleki yazılarından oluşuyor. 1972 ile 2021 yılları arasındaki onlarca yayının taranmasıyla bir araya getirilen Erhan Karaesmen’den Seçmeler yetkin bir kültür seçkisi ve başucu kitabı niteliğinde. bir konuyu ya da yaşanan güncel bir olayı kültür birikiminin ERDAL ATABEK prizmasından geçirir, okuyana, dinleyene sunarlardı. Erhan Hoca tanıdığı insanlardan söz ederken de bir biyografi yazar- rhan Karaesmen, çok yönlü, seçkin bir Cumhuriyet lığının incelikleriyle tanıtmayı başarıyor. Biyografi, bir insa- aydını. İTÜ İnşaat Mühendisliğini bitirip mühendislik nı yaşamının içinde, yetiştiği kültürün kodlarıyla anlamak, E yaşamına atılıyor. Ancak mühendislik alanında ilerle- onu bir süreç olarak tanıyıp anlatmak ustalık isteyen bir iş. yip alanının bir hocası olurken bilimin, sanatın her alanında Biyografi yazarlığı dendiği zaman hep aklıma Stefan Zwe- yetkin bir donanımla gezinen bir yaşam ustası. ig gelir. Onun biyografileri aynı zamanda birer tarih anlatı- Seçmeler kitabı, Cumhuriyet gazetesinde, Bilim ve Tekno- mıdır. Erhan Karaesmen’de de bu özellik var. Onu okurken, loji dergisinde, Hürriyet’in Gösteri dergisinde ve diğer yayın “Keşke bazı kişilerin tam biyografisini onun gözünden oku- organlarında yayımlanmış yazıların derlemesi. saydık” diye düşündüm. Eğer var da gözümden kaçmışsa bu Kitap, özetlenemeyecek kadar önemli bir kültür seçki- eksikliği tamamlamaya hazırım. si. Müzikle ilgili yazılardan öteki sayfalara geçemiyorum. Türkiye Cumhuriyeti işte bu aydınları yetiştirdi. Musta- Stravinski’nin Bahar Ayini’ni yazıyor. Kompozitörler, sen- fa Kemal Atatürk’ün kurduğu yeni devlette görmek istediği foniler, konserler, solistler bir müzik galerisinde geçiyorlar. toplum kültürü, Aydınlanma felsefesine dayanıyordu. İşte bu nica’sını da, Goya’nın “Şallı Kadın”ını da. Yalnız klasik müzik değil elbette. Joan Baez’in İstanbul’a açık düşünceli, zengin kültürlü, toplum için yarar olmayı ya- Herkes dünya müzelerini gezer, resimleri seyreder, hey- gelişinde ona sorduğu U2 sorusu, ayrı bir önem kazanıyor. şamlarının anlamı sayan aydınlar kuşağı genç Cumhuriyet’in kellerin önünde durur, kimi zaman kısa, kimi zaman uzun Tülay German ve Burçak Tarlası yeniden sesleniyor. Kendi amacını gerçekleştiriyordu. sürelerle izlenimler edinir. Ancak iş bu gezileri değerlen- kültürümüzün müziğini de dinliyoruz. Elbette politika. Erhan Karaesmen bir sırça köşk akade- dirmeye gelince gördüklerini, izlenimlerini anlatmak kolay Orkestra şefliği yeniden gündeme geliyor. Benim de misyeni değil. Toplumun içinde, toplum olaylarını oluştu- değildir. Çünkü bu yapıtlar birer kültür üzerinde dururlar, hayran olduğum orkestra olgusu, çeşitli çalgıların ayrı ses- ran koşulları, politikaları çok iyi biliyor, izliyor ve değer- anlamak ve anlatmak için o kültürü bilmek, özümsemiş ol- lerinin birleşmesi, orkestra şefinin koreografisi... Hayranlık lendiriyor. Kitaptaki yazıların önemli bir bölümü ülkenin mak gerekir. İşte Erhan Karaesmen’in özelliği burada. duyduğum şeflerin orkestrayı yönetmeleri... politik çalkantılarını yansıtıyor. Yorumları bu yapıtların arkasındaki kültürü de okuyana Daniel Barenboim, Wilhelm Furtwaengler Herbert von Ülke insanının durumunu, eğilimlerini, yaklaşımlarını bir anlatıyor. Barselona’da Gaudi o kültürün bir parçası. Mimar Karajan gibi şefleri izlerken duyduğumuz heyecan... Dos- toplumbilimci gözlemiyle görüyor ve yansıtıyor. Burada Sinan’ın Selimiye’si de o dönem kültürünün yapıtı. Süleymani- tum Rengim Gökmen yönetiminde Cumhurbaşkanlığı Senfoni hem toplumu hem bu toplumun insanının politikasını hem ye, Osmanlı İmparatorluğu’nun payitahtını yansıtan bir yapıt. Orkestrası, Doğuş Çocuk Senfoni Orkestrası serüvenimiz... de bu politikanın yarattığı insanı görüyorsunuz. Karaesmen’i okurken gözümün önüne Doğan Kuban ve Erhan Karaesmen, müzik gibi, spor gibi resimle de heykel Bu kitabı edinmenizi, okumanızı kesinlikle öneriyorum. ile de bir uzman yetkinliğiyle ilgileniyor. Resimle anlatılan Bozkurt Güvenç geldi. Bu iki Cumhuriyet aydını da o çok Güçlenecek, bilgilenecek, daha önce okumamış olmanızı dünya bizim ressamlarımız da kapsıyor, Picasso’nun Guer- yönlü, hümanist kültürün insanlarıydı. Her olayı, tarihteki eksiklik sayacaksınız. Teşekkürler Erhan Karaesmen... n ‘İlhan Durusel’den Denemeler’ Edebiyatımızın yetkin kalemlerinden İlhan Durusel’in kitaplarında şiirin önemi büyüktür. Öykü ve denemeleri de şiirden çeşitli izler taşır. Bu birlikteliğin en güzel örneklerinden birini de Otlar Çağırıyor adlı deneme kitabında görürüz. İlk olarak 2014’te Aylak Adam Yayınları’nca yayımlanan Otlar Çağırıyor, beş yeni denemeyle birlikte İthaki Yayınları tarafından okuyucularla buluşturuldu. tarihsel olaylar / kişiler büyük yer tutar. “Bir Mühendislik OKAN ÇİL Ağıdı: Erenköy Hastanesi İçin Bulaşıcı Bir Aşı”da Florence Nightingale’den, “Kuşbakışı Kuzey Amerika Kuşları”nda ürk Dili ve Edebiyatı okuyup bir süre öğretmen- John James Audubon’dan, “Amerikan Şiiri’nin Bitki Örtü- lik yaptıktan sonra yerleştiği Pennsylvania’da Le- sü: Çimen Yaprakları”ndaysa Walt Whitman’dan bahseder. T high Üniversitesi Kütüphanesi’nde arşiv ve nadir ğünde annesinin tabağı temizlemek için sildiğini, İlhan Tarihsel bazı kişi ve olaylar üzerinden günümüze uza- kitaplar bölümünde görev alan, öykü, şiir ve deneme ala- Berk’in çizdiği resimle attığı imzasının silindiğini öğre- nan bir yol, bir an, bir duygu izciliği yapan bu gibi dene- nında adından söz ettiren edebiyatımızın yetkin kalemle- nir. Üzülür üzülmesine, ama ses etmez, oturup o tabak- melerin dışında Durusel’in kitaplarla kurduğu ilişki de rinden İlhan Durusel’in Otlar Çağırıyor adlı kitabı yirmi tan yemek yer. Sonra da, “‘Tabak’ şiirsel bir sözcük de- denemelerinde çokça yer tutar. dört kısa denemeden oluşuyor. Bazıları Kitap-lık, Mese- ğildir belki ama böylece, tek başına bir sözcük olarak Yine aynı röportajda, “Günlük çalışma içinde 4000 le gibi dergilerde yayımlanmış olan bu denemeler tema- şiirdir benim için” diye yazar. yıllık Sümer tabletlerinden Darwin’in, tik bir bütünlük arz etmese de onları “kitap” Sessiz sakin, görmüş geçirmiş bir dili var Durusel’in. Newton’un elyazmalarına, Dickens, ve “insan” şeklinde iki bölüme ayırabiliriz. ABD Kongre Kütüphanesi’nde geçirdiği günleri anla- Shakespeare’in ilk baskılarına, ortaçağ yaz- İlk deneme olan “Bir Eski Kitap Delisinin tırken de Hulki Aktunç’un Son İki Eylül’ünün On İki malarına birçok yapıtı elime alma, onlar Bir Günü”nde kendine dışarıdan bakarak iliş- Eylül’e, Kurtarılmış Haziran’ın Kurtarılmış Hazine’ye hakkında konuşma şansım oluyor” diyen ki kurduğu köpeği, ağacı, sokakları konu edi- dönüştüğü bir başka kütüphane anısından bahsederken Durusel, kitapların insan hayatındaki yerini nir Durusel. Bu kısa yolculuğun ardındansa de aynı tavrı korur; şiirsel, muzip ve cana yakındır. imlediği Otlar Çağırıyor’da bazen kitapların bir başkasını anlatır. Thomas Gaskell Allen Öykü ve şiir için de bunu söyleyenler olacaktır, ancak gelip okuru bulduğundan da bahsediyor. Ne ve William Lewis Sachtleben’in 1890’da baş- denemenin havası nedense hep bir farklıdır, ancak oku- var ki en dikkatimi çeken “Bir Tabak İlhan” layıp yaklaşık üç yıl boyunca bir rekora imza maya başlayınca kendini size hissettirir. attıkları gezilerinde başlarına gelen ilgi çeki- başlıklı anıdır. Otlar Çağırıyor’un da Durusel’le henüz tanışmamış ci kimi olaylardan bahseder. İki İlhan’ın tanışmasını konu edinen bu başlıkta İlhan Berk’ten aldığı iki imzadan olanlar için iyi bir basamak olduğu söylenebilir. Bunların bir kısmının şu an ülkemiz sınırla- rında bulunan Osmanlı topraklarında geçme- bahseder Durusel. Biri kitaba, diğeri bir ta- Ayrıca kendisinin Parşömen Fanzin’de yazmayı sürdür- si de ilgi çekicidir. Durusel’in denemelerinde bağa. Ne var ki günün birinde eve döndü- düğü Düzgünlükler serisine bakmanızı da tavsiye ederim. n 10 16 Haziran 2022