Katalog

STENDHAL (23 OCAK 1783 - 23 MART 1842) Yaşadı, sevdi, yazdı! tendhal kendini / yazın gerçeğini, yaşamın maskeli balosunda maskeli insanların insafına bırakmadı. Yeteneğini onaylatmak S için de ünlülerin kapısını çalmadı. Balzac’ın, döneminin en önemli romanı olarak gördüğünü ifade ettiği Parma Manastırı (Çev. Bertan Onaran / Türkiye İş Bankası Yay.) adlı yapıtına ilişkin haklı övgüsü bile ayaklarını yerden kesmedi. Yazmak, kendini doğru ifade etmek için başvurduğu bir eylemdi. Aşkın soylulaştırdığı ruhunun huzura ereceğini bilerek 23 Mart 1842’de aramızdan ayrılacak olan yazar şu notla açıklamıştı vasiyetini: “Mezar taşıma ‘yaşadı, sevdi, yazdı’ yazın gerçek adımla.” olarak bölüştürmüştür SAVAŞIN GERÇEKLİĞİNİ BEDRİYE KORKANKORKMAZ Stendhal. TÖRENSİZ SADELİKTE YAZDI! Bu üç adam da delikan- Napolyon hayranı Facrice de Stendhal gi- SİSTEMİN BASKISINI lıların aksine yaşam se- bi soylu bir aşk adamıdır. Lucien Leuwen de KALDIRMAYA MODELLİK ETTİ! vinçlerini, coşkularını yi- kendisi gibi (zengin) bir bankerin oğludur. 23 Ocak 1783’te, Grenoble’da dünyaya tirmiş bir halde dünyayı Kahramanlarının üçü de birbirinin devamı- gelen, gerçek adı Marie Henri Beyle olan yönetirler - Kont Mosca dır, üçünün de kafası / kalbi karmakarışıktır. Fransız yazar, kullandığı çeşitli takma ad- bir prensliği, banker Leu- Üçü de kendisi gibi aşka susamışlardır ama lardan sonra Stendhal’da karar kılıyor. Ger- wen borsayı ve Kont de la duygularını kadınlara açmakta zorlanırlar. çek adını kendi gerçeği olarak algıladığı Mole diplomasiyi -. Üçü de Napolyon’a, kahramanlığa, bü- için kullanmıyor. Kendileri gibi kukla ol- yüklüğe, ille de Stendhal gibi özgürlükleri- Kişiliğinin ona verdiği yanılma / yalan söy- mayan çevrelerindeki in- ne tutkundurlar. leme özgürlüğü kendisini rahat hissetmesini sanları küçümserler. Bir Gençlik romantizminin öncülük ettiği sağlıyor. Gerçeğini yalanlarda değil, kendini zamanlar tutkuyla bağ- bu üç romanının kahramanı da tutkularını, saklamasındaki ustalığında arıyorum ve bi- lı oldukları güzellik ve aşklarını inkâr ederek yaşayabileceklerini, liyorum ki çelişkiler her zaman en ciddi, en kahramanlığa şimdi sa- para kazanacaklarını ve burjuvalar tarafın- tehlikeli gerçekleri gün ışığına çıkarır. dece değer verirler. dan sevileceklerini anlarlar. Stendhal cesareti / yaşadıkları ve yazdıkla- En acınası da gençlik- Anladıkları bir diğer konu ise topluma sa- rıyla sistemin sosyal yaşam üzerindeki baskı- lerinde şikâyetçi oldukla- dece varlıklarını değil, isteklerini de bir bü- sını kaldırmasına modellik ediyor. Sınırları- rı hayalci, coşkulu, bece- tün halinde kabul ettirebilmeleri için yalancı, nı aşarak bize de içimizdeki bekçiyi sustur- riksiz hallerine dönmeyi dalavereci, mantıklı, soğukkanlı insanlar ol- ma cesareti veriyor. her şeyden çok arzular- mak gerektiğidir. Toplum gerçekleriyle uzla- Kendini sınırlamadığı gibi sınırlarımızı aş- lar. O yıllara, o duygula- şırlar ve su gibi girdikleri kabın şeklini alırlar. mamız için bizi de cesaretlendiriyor, yaşama ra dönmek salt arzularda Stendhal, romanlarını orta yaşın üzerinde yaşam sevincini, bizlere de yaşadıklarından olanaklıdır çünkü üçü de yazdığı için okuyucu ruhunun geçirdiği her aldığı hazzı / acıyı miras bırakıyor. sistemin bir parçası olmak evreye tanıklık ediyor. Dehası savaşın acı Roman, deneme, biyografi, otobiyogra- için ruhlarını satmıştır. gerçekçiliğini zafer çığlıklarının atılmadığı fi, gezi gibi yazının birçok alanında eser- törensiz bir sadelikte yazmasında yatar. ler vermesine karşın ülkemizde de en çok ÜRPERTİCİ romanları dikkat çekiyor. GERÇEKÇİLİK! YAŞAMINI ALTI KAHRAMANINA Kırmızı ve Siyah’ı (Çev. Bertan Onaran / Stendhal yazdıklarını EŞİT BÖLÜŞTÜRDÜ! Türkiye İş Bankası Yay.), Lucien Leuwen’i yeniden yaşadığı için his- Yaşanmışlıkların insan ruhundaki olumlu / (Multilingual Yabancı Dil Yayınları) ve settiği biçimde yansıtır olumsuz yanlarını anlatır bu üç romanında da. Parma Manastırı’nı (Çev. Bertan Onaran / duygularını. Ruh coşkusunun akılcı dünya- tek tek dondurarak verir. Doğaçlama yaz- Yaşamı olduğu gibi anlatmak istediği ka- Türkiye İş Bankası Yay.) kendini tüketmek nın sığ gerçekleri karşısında uğradığı bozgu- dığı için usta yazarlar gibi karakterlerini dar yeniden üretmeyi önemsediğini de her için yazıyor. teknik ve mekanik özelliklere boğmaz. nu ürpertici bir gerçekçilikle anlatmak amaç- satırda hissettirir. Gençliği içinde kanayan Sözünü ettiğim üç roman da gençlik yılla- ları arasında en kutsal olanıdır. Yaratıcılığın ülkesinde bir turist gibi do- bir yaradır. Üç yapıtında ruhlarını avucun- rının eşit olarak üçe bölünmüş halidir. Bir ba- laşır. Bu üç yapıtındaki yenilikleri inceli- Bu üç yapıtında duygularını belli etmeme- da tuttuğu bu üç delikanlı aslında birbiri- kıma tek bir konu, tek bir serüvendir. ye özen gösterir. Zekâsı sayesinde tutkuları- ğe dönüştürmesinde doğaçlama yazmasının nin ruh üçüzüdür. Rakipleri olan üç adam Yakışıklı Julien, Stendhal gibi hor görü- nın gizine erer, duyguları sayesinde de kal- rolü büyüktür. Güzel ve kalıcı olana tutku- lerek büyümüş asil ve zengin olmayan hırslı da onlar gibi birbirinin ruh üçüzüdür: Kont bini keşfeder. Hissettiklerini anlamayı / an- sundan, kalıcılığın küçük olguların bünye- Mosca, banker Leuwen ve Kont de la Mole. bir taşra çocuğu olarak dönemin karakterini lamlandırmayı / sorgulamayı sever. sinde gizlenen şeylerin toplamı olduğunu Toplamda altı karakter de kendisinden ve de temsil ediyor. Tutkusu hırsı ve gururuyla ve hiçbir payenin gerçeği görmek ve içten Yaşamını, duygularının / tepkilerinin Julien’in zenginleri, aristokratları nasıl geç- gerçeğinden başkası değildir. Ömrünü ve sahte mi gerçek mi olduğunu anlamaya olmakla boy ölçüşemeyeceğini öğrenir. yaşanmışlıklarını altı karakter arasında eşit tiğini gösteriyor. adadığı için romanlarına düşünce- yi, dolayısıyla da bilinci yerleştirir. YALNIZLIĞIN ŞÖVALYESİYDİ! Kahramanlarının, en ateşli duygula- Öğrendiği bir diğer gerçek ise duygu / düşünce titreşimini kavramanın bir evreni rını ifade edecekleri ya da sevgilile- riyle birlikte olacakları anda soğuk- keşfetmek kadar önemli olduğudur. Kendi- kanlılıklarını yitirmeden ne istedik- sini romanlarına, günlüğüne ve mektupla- lerini, kendi ve sevdiğinin duygu- rına hapseden bir yalnızlığın şövalyesidir! sunun sahte mi gerçek mi olduğunu Kalbini hissetmek, duygularını anlamak sorgulamalarının nedeni budur. ve düşüncelerini ifade etmek için sıfatlara Bilinçli bir şekilde tutkuları ro- gerek olmadığını, edebiyatın, insanı içten manlarında bir bütün halinde de- içe tüketen kederlerin dünyası olduğunu ya- ğil, parçalara bölerek vermeye özen şadıklarından öğrenir. Notlarını Gernoble gösterir Stendhal. Konular ara- Kütüphanesi’ne bırakır yeğeni. sı akışı bölerek vermek Stendhal’a Aşkın soylulaştırdığı ruhunun bir gün özgü bir yenilik. Okuyucunun gö- huzura ereceğini bilerek 23 Mart 1842’de zünden kaçanı aklıyla, aklını teğet aramızdan ayrılacak olan Stendhal bir notla geçeni duyularıyla kavraması için vasiyetini şöyle açıklar: “Mezar taşıma ‘ya- sözcükleri tıpkı film kareleri gibi şadı, sevdi, yazdı’ yazın gerçek adımla.” n 10 24 Mart 2022