Katalog

MUSTAFA BALBAY’DAN ‘YÜREĞİ YÜZÜNDEN GÜZEL: TARIK AKAN’ ‘Tavrı olan cesur bir aydındı. Halkın sanatçısı böyle olur!’ NECATİ SAVAŞ “En yakışıklı... En sevilen... En güzel gülen... En çok aranan... En çok reklam teklifi alan... Tarık Akan bütün bunları itti, sadece şu oldu: ‘Halka en yakın olan’”. Böyle diyor 2016’da yitirdiğimiz usta sanatçı dostu, yoldaşı, “yakışıklı devrimci”, Aydınlanmacı, Cumhuriyetçi Tarık Akan için kaleme aldığı, Yüreği Yüzünden Güzeldi: Tarık Akan (Halk Kitabevi) adlı kitabında usta gazeteci ve yazar Mustafa Balbay. Atatürk, Nâzım Hikmet, İlhan Selçuk ve Cumhuriyet gazetesini yaşamı boyunca yüreğinden, beyninden ayırmadığını, haksızlığa karşı çıkışını, 12 Eylül’de tutuklandığında da yılmadığını, tavrı olan cesur bir aydın olduğunu vurguluyor. Yakın tarihimize kazınmış sanatçıların 1977’deki Ankara Yürüyüşü’nün Tarık Akan için hiç bitmediğini yazıyor sonra. “O hep yürüdü. Haksızlığın üstüne, kangrenleşen sorunların üstüne…” diyor. İbrahim Astarcıoğlu, Dr. İbrahim Öz’ün ar- lar öneriyor. Sevdiği bir kitabın kitabevin- kuruluşuna katılan Tarık Akan’ın Taş Mek- GAMZE AKDEMIR şivlerinde kışlada dahi Cumhuriyet okurken deki tüm stoklarını alıp dağıttığı oluyor. tep’ine ilişkin neler söylersiniz? Bir sanatçı olarak hep öğrenci kalıyor. fotoğraflarının olması ilginçti. Tarık Akan’ın en büyük hayali Nâzım n Yüreği Yüzünden Güzel: Tarık Akan’ı Tarık Akan haksızlığa karşı çıkan, daha Atatürk’ün en çok cehaletle mücadele- Hikmet’in filmini çekmekti. Çok istedi. Hatta (Halk Kitabevi) yazma süreci ve onunla sinden etkileniyor. Sıradan işleri arasında da önemlisi sanatının merkezine bunu otur- başlamıştı bile, olmadı. Ancak Nâzım Hikmet’i yoldaş serüveninizi anlatmanızı rica ede- tan bir kişiydi. Seçtiği arkadaşlar da bunda Anadolu okullarına kitap göndermek var. yaşatmak için her şeyi yaptı. Vakfın kurucu- rek başlayalım söyleşimize. Tarık Akan’ın Köy Enstitüleri belgeseliy- su, işçisi, para bulucusu, her şeyi oldu. etkili oldu. Yaşar Kemal, Rutkay Aziz, Vasıf Beş yıldır topluma mal olmuş aydınlarımı- Amansız hastalıkla mücadele ederken le Anadolu uygarlıklarına ilişkin belgesel- Öngören... Yaşar Kemal ona, “dört duvar ki- zın, sanatçılarımızın yaşamlarını yazmak, biz- lerinin arşivlerde kalmaması gerekir. Şişli’de vakfın bir binasının olmasına o ka- tap okuman lazım” demiş. Her karşılaşmala- den sonraki kuşaklara aktarmak üzerine ay- dar çok sevindi ki, açılışta oradaydı. Nâzım’ın rında, “Üç duvar tamam” karşılığını vermiş. rı bir çalışma temposu içindeyim. ‘12 EYLÜL’DE TUTUKLANDI’ Kuvayi Milliye Destanı adeta başucu metniydi. Bu, ben oldum dememenin, hep kendini ge- Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali, Uğur n “Sinemada halkın sesi olmanın yanı Bakırköy’de eğitim gördüğü, depo haline liştirme duygusunun söze dökümü… Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı, Âşık Veysel, sıra meydanlarda, mahkeme kapılarında, gelmiş okul binasını alıp eşsiz bir eğitim kuru- Deniz Gezmiş’in ardından Tarık Akan’ı da grev çadırlarında, hak arama yürüyüşle- ‘1977 ANKARA YÜRÜYÜŞÜ mu haline getirdi. Taş Mektep bugün de des- yazmaya karar verdim. rinde de toplumsal mücadeleye katıldığı- TARIK AKAN İÇİN HİÇ BİTMEDİ’ tan yazmaya devam ediyor. Öğretmenlere ay- Tarık Akan’ın yaşam çizgisi, tercihleri, pa- nı” imlediğiniz Akan’ın tutukluluk süreci- n 400’e yakın sanatçı ve sinema emekçi- rı önem verdi, yurtdışına gönderdikleri oldu. ranın ve şöhretin hiç değiştiremediği kişiliği ni de yazıyorsunuz. si sansürü ve sinema üzerindeki baskıları ayrıca çekmişti beni. Tarık Akan’ı yazdığım 12 Eylül koşullarında ülke aydınları- protesto için yürüdükleri Ankara Yürüyü- ‘SİLİVRİ’DE TUTUKLUYKEN zaman dilimi içinde hep onunla yaşıyor gi- nın, halkın sorunlarına eğilen sanatçıla- şü yaşamının yol haritasını, pusulasını na- BENİ ZİYARET ETMESİ biydim. Hâlâ da öyleyim. Sanki uzun yıllar rın kaderini Tarık Akan da paylaşıyor. Tu- sıl netleştirdi, safını nasıl sıkılaştırdı ve sa- ÖZGÜRLÜK GİBİYDİ’ birebir dostluk etmiş gibiyiz. O kadar sevdim, tuklanıyor, yurtdışına çıkışı yasaklanıyor. natsal verimine de nasıl yansıdı? n Tarık Akan’ı en çok kahreden olayla- saygı duydum, bağlandım. Yeri gelmişken, Bunların hiçbiri yıldırmıyor onu. Bir ara 1977’deki sanatçıların Ankara Yürüyüşü, rın başında kuşkusuz Silivri mahkemele- beni biyografi yazma konusunda cesaretlen- Bodrum’dan Yunan adalarına kaçmaya ni- Tarık Akan için hiç bitmedi. O hep yürüdü. ri geliyordu. Sizi de hapiste ziyaret etmişti. diren Halk Kitabevi’ne teşekkür ediyorum. Haksızlığın üstüne, kangrenleşen sorunların yetleniyor ama yapmıyor, yapamıyor. Neler hissettiniz? Yılmaz Güney’le yollarının kesişmesi de üstüne… Bu yürüyüş sırasında dostluğunu de- ‘ATATÜRK, NÂZIM HİKMET VE Tarık Akan, tavrı olan cesur bir aydındı. rinleştirdiği Yavuz Özkan’la geleceğine doğ- önemli bir dönüm noktası. O süreç “yakı- İLHAN SELÇUK’U ÖMRÜNCE Ergenekon, Balyoz gibi kumpas davaların- şıklı” Tarık’ı “komünist” Tarık’a eviriyor. ru büyük bir adım attı. Özkan, Akan’ın önü- YÜREĞİNDEN AYIRMADI’ da daha ilk günden gerçeği gördü. Onun Si- Güney’in damgasını vurduğu Yol filminde n Sanat yaşamının ilk yıllarından başla- ne bir senaryo koydu: Maden! livri yargılamalarında mahkemenin önü ba- Tarık Akan’ın emeği sadece başrol oynaması Akan kolları sıvadı, şık takım elbiseleriyle yarak Tarık Akan’daki o Aydınlanma ate- riyerlerle, etten duvar örmüş güvenlik güç- değil, filmin ham çekimlerinin gizlice yurt- şi, insan ve yurt sevgisi, devrimci insanlığı girdiği salonları terk etti, maden ocağına gir- leriyle dolu olduğu bir anda bariyerlerin di. Film çekimlerinin başlayacağı sırada orta- dışına çıkarılmasını da organize edenlerden. nasıl gelişti, olgunlaştı? üzerine yürüyüp “Utanın” diye haykırması Güney’le Maden filminden Yol’a dostlukları- Tarık Akan’ın yaşamı boyunca yüreğinden, dan kayboldu. Öğrendiler ki bir maden işçisi- hâlâ Silivri semalarında yankılanmaktadır. nı merak eden okurun kitapta okumasını öne- beyninden ayırmadığı üç insan var: Atatürk, nin evine bir hafta konuk olup oynayacağı ro- Ben böyle hissediyorum. ririm. Halkın sanatçısı böyle olur. Nâzım Hikmet ve İlhan Selçuk. İnsan bu ki- lü yaşamış. Bu filmde Arif Keskiner’in, Halil Silivri’de tutuklu iken hiç beklemediğim şileri rehber edinir de Aydınlanmacı olmaz Ergün’ün haklarını da teslim etmek gerekir. bir anda savcılıktan özel izin alıp beni ziya- ‘EN BÜYÜK HAYALİ NÂZIM mı? Elbette olur. Bu çizgiye gelmesinde Cum- n Yazıyorsunuz ki Tarık Akan sürekli ret etmesi, özgürlük gibi bir şeydi. Hapis- HİKMET’İN FİLMİNİ ÇEKMEKTİ’ huriyet gazetesinin ayrı bir payı olduğunu da okuyor, okuyor... te en tehlikeli şey insanın kendisini yalnız n Yaşamını yitirdiğinde başkanvekili oldu- vurgulamak gerekir. Örneğin 12 Eylül 1980 Öncelikle tüm klasikleri su içer gibi oku- hissetmesidir. Tarık Akan’ın desteği büyük ğu Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı’nın günlerindeki askerlik arkadaşları Prof. Dr. yor, çevresine de okunması gereken kitap- bir çoğalmaydı. n 18 17 Mart 2022