Katalog

MAAZA MENGISTE’TEN ‘GÖLGE KRAL’ MART 2022 Kadın askerlerin destanı! Gölge Kral (Çeviren: Esma Fethiye Güçlü / Timaş Yayınları), 1974’te bir tren istasyonunda başlayıp bitiyor ama 1935-1937 yılları arasında yaşanan ve Etiyopyalıların İtalyan işgaline son vermesiyle sonuçlanan İkinci İtalya-Etiyopya Savaşı zamanına odaklanıyor (Birinci İtalya-Etiyopya Savaşı, 1887-1889). Gölge Kral, gerek Etiyopya’nın Mussolini tarafından işgali gerekse İkinci Dünya Savaşı’na dair kayıtlarda yer almayan kadın askerlerin öyküsünü anlatıyor. Aslına bakılırsa Mengiste kadınların dilinden bir destan yazıyor. da sesi duyuluyor. Ordu fotoğrafçısı Na- ADALET ÇAVDAR varra, ölüp uçurumdan atılan askerlerin fo- toğraflarını çekiyor. Arada koronun sesleri ÇOK SESLİ, RİTMİK BİR yükseliyor. Hirut hem tek başına hem bir- SAVAŞ DESTANI! Vedat Milor’dan den fazla kişi, taşıdığı yükü koronun sesle- “Kutuda dirilmeye can atan bir yığın ölü riyle hem sakinleştirmeye hem de öfkesini vardı.” “ekonomik planlama”yı inceleyen, beslemeye çalışıyor. Romandan... Koro ona yüksek sesle ne yapması ge- rektiğini söylüyor. Romanın ritmik destan- tiyopya’da 1974 yılında dünya- temel bir kaynak... sı yapısının korodan çıkan sesler bir hayli ya gelen ve ailesi o dört yaşınday- yükseltiyor. Hirut ile Navarra’nın son bir E ken Etiyopya Devrimi’nden kaçarak kez karşı karşıya gelmesiyle birlikte bütün Nijerya’ya yerleşen Maaza Mengiste, ya- Vedat Milor, “planlama” konusunu ve planlamanın ekono- sesler birbirine karışıyor. Beddualar, dua- şamının sonraki yıllarını Kenya, İtalya ve mik kalkınmadaki yerini Fransa ve Türkiye örneklerini kar- lar ve af dilemeler. New York’ta sürdürmüş. Daha çok göç, Etiyopya Devrimi ve göç- şılaştırarak ele alıyor: Milor’un 1990’da Amerikan Sosyoloji SAVAŞÇI BİR AİLENİN KIZI menler hakkında kurgu dışı eserler veren Derneği’nin verdiği “en iyi tez ödülü”nü kazandığı doktora Gölge Kral, bir yanıyla Mengiste’nin ai- yazar pek çok prestijli ödülün de sahibi. le hikâyesinden besleniyor. Ona savaşa tezinden kitaplaştırılan Devleti Geri Getirmek egemen sı- Gölge Kral (Çeviren: Esma Fethiye Güçlü ilişkin hikâyeleri anlatan büyükbabası da / Timaş Yayınları) romanıyla da 2020’de nı? arın yapılanışını, güç/iktidar blokları arasında kurulan Avrupa ordusuna karşı mücadele edenler- Booker Edebiyat Ödülü finalistleri arasın- ve dağılan i ifakları, ülkelerinin kalkınması için uğraşan den. Çok sonraları büyük büyük annesinin da yer aldı. Yönetmen Kasi Lemmons’ın de önce savaşa katılmak, sonra da ülkesini da romanı sinemaya uyarlayacağına ilişkin planlamacıların tüm bu ilişkiler içinde nasıl konumlandık- Mussolini’nin faşist ordusundan kurtarmak bir açıklaması var. larını, çıkar çatışmalarının ekonomik kararlar üzerindeki için mücadele ettiğini öğreniyor. Gölge Kral, ana kahramanı, yetim bir etkisini ustalıkla sergiliyor. Planlamanın getirilerini, uy- hizmetçi olan, öfkeli ve yaşama sıkı sı- Bu roman, onun “Etipopya’nın tari- hinden tümüyle silinmeye direnen, onla- kı bağlı Hirut’un yolculuğuyla başlıyor. gulamada karşılaşılan zorlukları, bu iki ülkedeki anlayış rı ararken ayağa kalkıp kendilerini tanıtan Hirut’un geçmişi elinde tuttuğu bir kutuda farklılıklarını kapsamlı bir sosyolojik ve iktisadi literatür saklıdır. O kutu Hirut’a nereden geldiğini bütün kadınlarına ve kızlarına” teşekkürü. ve kim olduğunu anımsatır. Onlara görüldüklerini, hep hatırda kalacak- çerçevesinde değerlendiren Milor, bu alanda yapılmış en iyi larını söylüyor. Hirut, Kidane ve Aster çiftiyle yaşar. Ço- çalışmalardan birine imza atıyor. cuğunu kaybeden Aster yasını tutmaktadır. Maaza Mengiste’nin tüm bu savaşı büyük Kidane’nin Hirut’a olan ilgisini kıskanır. Kida- ve hamasi cümleler yerine, sıradan insanlar Çin modelinin başarısıyla Avrupa’da ve Amerika’da yeniden için ne anlama geldiğine odaklanarak anlat- ne ülkesini savunmak için küçük bir ordu top- lar, Aster ve Hirut orduya katılmak ve savaş- ma becerisi okuru romana bağlıyor. gündeme gelen “ekonomik planlama”yı inceleyen, bilhassa mak ister. Eline silah alan Hirut, Kidane’nin Büyük bir trajediyi süslü cümlelerin ar- Türkiye’nin 1960’lı yıllardan sonraki kalkınma rotasına istismarına maruz kalır. Hirut, savaşın her yer- kasına saklamayı reddediyor Mengis- te. Metnin bizim dilimizde okuru sarma- de olduğunu fark eder. Merhamet dilenmeyi daha yakından bakmak isteyenler için önemli bir kitap. reddeder, kaçışın olmadığı anlar. sının bir nedeni de tabii ki Esma Fethiye Romanın bölümleri arasında İtalyanların Güçlü’nin çevirideki başarısı. n www.iletisim.com.tr [email protected] vimeo.com/iletisim facebook.com/iletisimyayin twi er.com/iletisimyayin instagram.com/iletisimyayin 14 KITAP 17 Mart 2022 Çeviren: Feza Aygen, Araştırma İnceleme, 387 Sayfa