Katalog

Kahramanımız İnce Memed İnce Memed, evrensel bir destan, “zalimle mazlumun” savaş destanıdır. İnce Memed içimde bir umut, zalimi korkutan bir kahramandır. RAHMİ ALİ akırdikenliğin içinde korkuya dönüş- müş zayıf bedeni, bacakları kanlar için- Ç de, durmadan koşan o çocuk bir tür- lü aklınızdan çıkmaz. Nereye gittiğini bil- meden zulümden kaçar sadece. Sığındığı Sü- leyman Emmisinin evinde şefkati, güler yü- zü tam buldum, diye sevinirken aradan çok geçmez, Zalim Abdi Ağa’nın atının önünde boynu bükük, tekrar “kaderine” doğru yürür. Oysa ölüm ve kalıtsal hastalıkların dışında insanın başına gelenler “kader” değildir. İn- sanoğlunun başına gelenler -aklı başında her- kesin bildiği gibi- adaletsizliğin, köşe başla- rını tutmuş zalimlerin, çoğu yerde “sistem” adı verilen, fakir fukarayı ezen, her kılığa gi- ren o acımasız düzen yüzündendir. Bazı kitapları daha ilk sayfasını okur okumaz bıraktığım olmuştur. Ama İnce Memed’i çeşitli aralıklarla beş kez okudu- ğumu hatırlıyorum. Bu romanı her okuyu- şumda da kendimi başka duygular, değişik çağrışımlar içinde buldum. Roman, “zalimle” “mazlumun” öteden beri süregelen kavgasıydı. Hemen her yerde ve her zaman olduğu gibi “zalim” her zaman güçlüydü ve alabildiğine acımasızdı. Zalime destek verenlerin gücü, “mazlumu” korumak isteyenleri etkisiz duruma getiriyordu. Ben bu duruma hep üzülürdüm. Yüre- ğim hep İnce Memed’den yanaydı. Me- DHA med Hatçe’yi kaçırınca da ah ne olur, ya- kalanmasalar bari diye içim acırdı durma- rına doğrultulan bir namlunun onun engelle- dan, Topal Ali’ye o yaşların heyecanıyla mesiyle hedefini şaşırdığını… demediğimi bırakmazdım. Okuduğunuz bir kitap ya da roman sizde İnsan, birilerinin ölmüş olmasına sevinir bir davranış değişikliğine neden olabilir mi; mi; ama Memed’in orada Hatçe’nin nişan- bilemem ama daha önce de bazı haksızlık- lısını öldürmesine sevindim, Abdi Ağa’nın lar karşısında “isyan” eden yüreğimin bi- yaralı olarak kurtulmuş olmasına da doğru- raz daha isyankâr olduğunu sezdim; yanıl- su yazıklandım. mış da olabilirim. Toros Dağları, uçurumlar, tipi, karanlık İnsan gençken, acemiyken ne kadar ce- mağaralar, yılanlar, çıyanlar bir yalnızlık, sur oluyor? İnce Memed romanını o kadar insanın içine yerleşen bir korkudur aslında sevmiş, o kadar beğenmiştim ki 1970’li yıl- ama tüm bunlara karşın “zalim” tarafından larda Gümülcine’de yerel bir Türkçe gaze- kovalanan “mazlum” için bir sığınaktır. tedeki köşe yazımda “İnce Memed neden Artık elinde silahı İnce Memed -bir okuyu- Nobel Edebiyat Ödülüne aday gösterilmi- cu olarak- içimde bir umut, zalimi korkutan yor?” diye yakınıp durmuşum. bir kahramandır. Öğrencilik yıllarımda Kur- İnce Memed içimdeki cesaretime cesaret talan Ekspresi ile Toros Dağlarını delip ge- katan bir kahraman oldu hep. Neden? Çün- çerken uzak tepelerde bir karaltı görsem, Ab- kü çocukluk yıllarımızda bir iç savaşın çile- di Ağa’yı öldürdükten sonra “imi timi” belli lerini yaşamıştık top ve tüfek sesleri arasında. olmayan İnce Memed’i görmüş gibi çocuk- Yakınlarımız ölmüştü, bazıları ölümden kur- ça bir duyguya kapılırdım. tulmak için Türkiye’ye kaçmıştı, boş mermi İnce Memed, ilk bakışta, “zalimle mazlu- kovanlarıyla oyunlar oynamıştık, okulumuz mun” savaştığı yerel bir destanmış gibi görünse askeri birliklerce mitralyözle taranmıştı, öğ- de -bana göre- aslında evrensel bir destandır. retmenlerimiz dershanelerden alınıp kolları Yüreklerde öyle bir yer etmiştir ki artık bağlı, askeri kışlalara götürülmüştü. Daha ön- bu kahraman içinizde bir cesarettir; o, çağ- ce bazı köyler insanlarıyla birlikte yakılmıştı, rışım olmuş yepyeni bir dünyadır. babalarımız, annelerimiz acımasız bir Bulgar Merhametli bir jandarma ya da polis gör- işgali yaşamışlardı. Yani biz de birçok “Ab- sem hemen İnce Memed’i teslim almayan di Ağalar”, “Ali Safa Beyler” görmüştük. “Asım Çavuş” gelir aklıma, küçük, koruma- İnce Memed, evrensel bir destan, “zalimle sız bir çocuğa sahip çıkan birilerinin adı geç- mazlumun” savaş destanı. Oradaki güzel in- se Süleyman Emmi’yi anarım. “Eşkıyada merhamet mi olurmuş” diyen- sanları sevdim, Süleyman Emmi’yi, Iraz kadı- lere suçsuz insanlara işkence eden çete reisi nı, Asım Çavuş’u, Cabbar’ı, Recep Çavuş’u; haksızlığa ve zulme karşı direnen bütün insan- Deli Durdu’ya başkaldıran İnce Memed’i ör- nek olarak gösteririm. Abdi Ağa’nın çocukla- ları sevdim. En başta da İnce Memed’i… n 24 Şubat 2022 9 cumhuriyet_kitap_ilan_besli_cete_liyakat_12,5x31.indd 2 17.02.2022 21:15