Katalog

Çocuklar hayata başka yerden bakıyor Üç farklı “ev ortamı”na sığdırdığı üç kocaman ama uzak üç dünyaya dolayısıyla aslında zenginliğimiz olan farklılıklarımıza yeniden bakıyor Dilge Güney; yeniden ne ki önyargısız, hesapsız bakmaya ve birbirimizi anlamaya çağırıyor. Çocukların; yetişkinlerin, yasaklarla çevrili, katı kurallara boğulmuş hapishanelerinin sınırlarını nasıl aştığını, o duvarları nasıl da etkisiz, hükümsüz kıldığını görmemizi sağlıyor. nırlanmış, yasaklara, katı kurallara boğulmuş hapishane- Y. BEKİR YURDAKUL lerinin sınırlarını nasıl aştığını, o duvarları nasıl da etkisiz, hükümsüz kıldığını görmemizi sağlıyor. Ne çok çalınır kulağımıza ve ne çok yineler dururuz: “Değişmeyen tek şey değişim!” Ge- SAKİN SÖZCÜKLERİN ÇIĞLIĞI nellikle de üzerinde düşünmeyiz bile; sahi- Işıl, Aliciğim ve Gelincik’in den öyle midir? Ya da nereye, hangi veri- dünyalarına her birinde uzun ye yaslanıyor bu yargı? zamanlar geçirmişçesi- Zamanın akıp gidişi, hayata ne sızmayı başaran bakışımız, ömür denen kıymetli Güney’in sakin söz- ne ki sanıldığı denli de uzun olmayan sürecin nasıl cükleri arasın- “değer” bulacağına, anlam kazanacağına ilişkin da akıp gi - yargı ve yaklaşımlarımıza yakından bakınca “de- derken öykü- ğişmeyen” şeyin bir anda kılık değiştirdiğini görmek müz, kısaca- hiç de zor değil! sı bu her satırı- “Değişmeyen şey” aslında sürüp gidene gö- na insan sıcağı/çocuk sıcağı sinmiş nüllüce uyum sağlamak, hatta onu körü öyküyle buluşmuşken ilkin aklıma körüne savunmak. Hiç mi bir şey yok de- Ataol Behramoğlu’nun “Bebekle- ğişen derseniz var elbette: Araçlar deği- rin Ulusu Yok”¹ şiirinin o unutulmaz şiyor, yöntem ve teknikler yenileniyor, fark- dizeleri düştü (“...Bebeklerin ulusu lı/ yeni kılıklara bürünüyor insan, mekân yok/ Başlarını tutuşları aynı/ Bakar- da öyle. Ne ki ortaya çıkan fotoğraf, el- ken gözlerinde aynı merak/ Ağlarken de edilen sonuç, kısacası “çıktı” hep aynı seslerin tonu...”). Düdüklü Ten- aynı: Razı olan, itaat eden, yetinen, cere Orkestrası’nı okurken Behramoğlu’nun o soru sormayan (dahası soruları- şiirini de bulun isterim. nı bir yerlerde unutan) karşı çık- Tıpkı bebekler gibi çocuklarımız da ayrılık gay- mayan; denediğini, sınadığı, ara- rılık bilmiyor oyunda, gülümsemede, merakla- dığını söylese de belirlenen sahalarda, verili koşul- rının ardına düştüklerinde... Derken yükseliyor larda oynayan, seçilmişler arasından seçtiğini özgürce duvarlar, sertleşiyor bakışlar, katılaşıyor yürekler. seçimmiş gibi algılayan kocaman bir kalabalık... Sonra birbirinin dilini bilmeyen çocukların bir ara- ya geldiklerinde kısacık bir sürede nasıl oyunlar kurdukla- EDEBİYATIN ÇAĞRISI Desen: EFECAN SEZER rı gerçeği eşlik etti bana. Bir de “Kader’in öyküsü”nü anımsa- Ve bu fotoğrafa, sürüp gidene, alışılagelmişe, dayatılana karşı çıkan dım.² Annesinin, “Kaç kez söyledim kızım sana, kapıcı çocuklarıy- sanat ve sanatlar içinde edebiyat! Bir edebiyat yapıtı; sürüp gidenin özüne kar- la oynama!’ diye.” çıkışmasını, “Ama anne! Kader, kapıcı çocuğu olduğunu bil- şı çıktığı, seçenek üretmeye (sormaya, aramaya) çağırdığı; bunu da alabildiği- miyor ki!” diyerek karşılayan kahramanımın (benim kaleme aldığım) öyküsüydü. ne sakince yaptığı oranda başarı kazanıyor. İşte bugün yine sahnemizi böyle bir yapıt dolduruyor. HEPİMİZ O SAHNEDEYİZ Var mısınız; büyüme yolculuğumuzun önündeki engellere yeniden bakmaya? Yasaklar ve sınırlar koymaya, kendi yaptığımız birçok şeyi çocuklarımıza Var mısınız; başarıyı belirli kalıplara hapsetme hastalıklarımızla yüzleşmeye? yasaklamaya çok hevesliyiz. Cezanın iyi bir şey olduğunu düşünenlerimi- Var mısınız; hayatın her anından tat almanın yerine her şeyi belirsiz zamanla- zin sayısı azımsanmayacak denli yüksek... Ve ağız dolusu güldükleri, güle- ra ertelemekten vazgeçme cesaretini göstermeye? bildikleri, oyunlarda yitip gittikleri anların boşa harcanmış zamanlar olduğu- Var mısınız; cezanın, “ben bilirim”lerin yerine sevinçler koymaya? na inanmalarımız. Var mısınız; hayata bambaşka pencerelerden bakışlarla yan yana gelmeye? Oysa hemen hepimizin başına gelmiştir bu duvarlarla çevrilme halleri. Ve ço- Elbette varsınız, benimkisi de soru işte! Öyleyse toparlanın bakalım; Işıl’ın, ğu zaman düşünmeyiz bile neden aynı şeyleri bizden sonrakilere dayattığımızı... Aliciğim’in, Gelincik’in sahici ülkesine; “Göbecik Gezegeni”ne gidiyoruz. Düdüklü Tencere Orkestrası’nda elbet biz de varız. Dilge Güney, üç kahra- manı ve öteki karakterleriyle hepimizin hallerini taşıyor sahneye üstelik üstü- FARKLI NE Kİ YAN YANA DÜNYALAR nü örtmeden, evirip çevirmeden, söze boğmadan. Evet, mizah da ustaca, yer- Son yıllarda yayımlanan distopik yapıtlar arasında unutulmaz bir yer edinen li yerinde çoğaltıyor sahneyi. Ne var ki sahnede kendimizi gördüğümüzde yüz- “Mavi Yıldız”la 2018 Gülten Dayıoğlu Vakfı İlkgençlik Roman Ödülü’nü alan Dil- lerde donan gülümsemeleri de fark ediyoruz ister istemez. ge Güney; üç kafadarın (Işıl, Ali, Gelincik); içtenlikli, yalın, sahici, her gün yanı Dilge Güney’in hayata tuttuğu bu içtenlikli, cesur, gülümsetirken düşündüren başlarından ama çoğun farkında bile olmadan geçip gittiğimiz dünyalarını ışıl- aynayı ıskalamayın isterim. n tılı bir dille anlattığı yapıtı Düdüklü Tencere Orkestrası’yla bu kez Muzaffer İzgü Çocuk Romanı Birincilik Ödülü’nü kucakladı. ¹ Bebeklerin Ulusu Yok, Ataol Behramoğlu, Adam Yayınları, 1988. Üç farklı “ev ortamı”na sığdırdığı üç kocaman ama birbirine yakın olduğundan ² Yol Boyunca Renkler, Kolektif, Can Çocuk, Temmuz 2014, s. 198. daha fazla uzak üç dünyaya dolayısıyla aslında zenginliğimiz olan farklılıklarımı- za yeniden bakıyor Dilge Güney; yeniden ne ki ön yargısız, hesapsız bakmaya Düdüklü Tencere Orkestrası / Dilge Güney / Resimleyen: Efecan Sezer / ve birbirimizi anlamaya çağırıyor. Bununla yetinmiyor; çocukların yetişkinlerin sı- Bilgi Yayınevi / 102 s. / 9+ / 2022. 20 Ekim 2022 16