Katalog

laubert deyince, iri yapılı, yarı F çıplak başlı, pala bıyıklı bir yüz gelir hatıra. Üne ulaşamamış Flaubert’in yüzüdür o. Jean d’Ormesson onu Fransız edebiyatının “Viking”i olarak tanımlamıştır. Oscar Wilde ise “Flaubert benim ustamdır”, demiştir. Bir seferinde de şunları söylemiştir: “Flaubert, Fransız düzyazını yazmadı; yazdığı, rastlantı sonucu Fransız olarak doğan büyük bir sanatçının düz yazısıydı.” (Çev. S. Rıfat, E. Gökteke). Grafik: RAGNI URIBVA GUSTAVE FLAUBERT 200 YAŞINDA (1821-1880) Mutlak biçemin ve güzelin üstadıydı! Tanrı’yı örnek aldı; ( ) yarattı ve sustu ! Turgenev’i, Georges Sand’ı, metresi Lo- leme yeteneklerini geliştirmesinde çok eski bir öğrencisi Dr. Delamare’ın karı- ZEYNEL KIRAN uise Collet’yi görmeye gidiyordu. yardımcı olmuştur. sının gazetedeki intihar haberidir. Böy- Tahsin Yücel’in anısına Honoré de Balzac’ı çok severdi. Ed- Kimi özellikleri ile Madame lece, Madame Bovary’nin esin kaynağı mond Goncourt’a yazdığı bir mektupta, Bovary’de okuyucunun karşısına çıkar. belli olmuştur. Émile Zola, Guy de Maupassant, Gon- “Balzac’tan önce Fransız edebiyatı yok- Fırtınalı birliktelikleri on yıl sürse de Aynı dönemde Flaubert, du Campe ile court kardeşlerle olan dostluğuna karşın tu”, deyip çıkar. Kendini biçem ve sanat Elisa Schélinger, Flaubert’e vefalı bir Mısır, Lübnan, Filistin ve Türkiye’yi de Flaubert’i “gerçekçiler” ya da “doğal- anlayışı açısından hiç tanışmadığı Stéphane dert ortağı olmaya devam edecektir. içine alan bir Doğu yolculuğuna çıkarlar. cılar” arasına yerleştirmek zordur. Mallarmé’ye yakın hissediyordu. Yazar dönüşte Croisset’deki evine kapa- O, bütün isimlendirmelere karşıydı. Flaubert, 12 Aralık 1881’de Rouen’da YAŞAMINDA ARKADAŞLIĞIN narak beş yıl geceli gündüzlü bir çalış- Katı bireyselci olarak yazınsal ekoller- dünyaya geldi ve 1880’de, elli dokuz ya- YERİ ÇOK ÖNEMLİYDİ! mayla Madame Bovary’i (Çev. Tahsin den uzak duruyordu. Kendi estetik an- şında beyin kanamasından öldü. Yazla- Flaubert’in yaşamında arkadaşlığın Yücel, Can Yay.) bitirir. layışına göre, “gerçekçilik” yazdığı ro- rı ailece daha çok varlıklı insanların tatil yeri çok önemlidir. Ernest Chevalier, Bu roman, yazarının anlatısından kay- manlar için bir atlama tahtasından başka yaptıkları küçük bir balıkçı kasabası olan Alfred Le Poittevin, Louis Bouilhet ve bolduğu nesnel bir romandır. Yapıt bi- bir şey değildi. Trouville’e giderlerdi. Maxime du Camp yakın arkadaşlarından rinci tekil kişi “ben” ile değil de birinci Yüzünü bilerek ve isteyerek klasisiz- bazılarıdır. Örneğin Madame Bovary’i çoğul kişi “biz” ile başlar, bir başka an- me dönen Flaubert aslında utangaç bir ‘BİR DELİKANLININ ROMANI: Louis Bouilhet’ye ithaf etmiştir. latımla dış öyküsel anlatıcı “biz” diye- romantikti. André Gide’in deyişi ile “ev- GÖNÜL EĞİTİMİ’ Arkadaşlarından Alfred Le Poittevin’i rek olayları anlatmaya başlar. Flaubert, cilleştirilmiş” bir romantikti. Bir yaz, henüz on beş yaşındayken bir 1848’de kaybeder; oysa birlikte Aziz An- “Yaratan sanatçı Tanrıyı örnek almalı- Flaubert çok genç yaşta dünyayı fethet- müzik editörünün karısı Elisa Schélinger toine ve Şeytan başlıklı bir kitap yaz- dır: Yapmalı ve susmalıdır,” der. menin yazmaktan geçtiğini fark etti. Aynı ile karşılaşır. Yirmi yıl sonra bu rastlantı ma tasarıları vardı. Flaubert bir İtal- dönemde sara hastalığı da ortaya çıkınca ona belki de romanlarının en güzeli Bir ya yolcuğu sırasında, Cenova’da Pieter GERÇEKLİĞİN ÖTESİNE yaşamdan neredeyse vazgeçti, Croisset’de- Delikanlının Romanı: Gönül Eğitimi’nin Bruegel’in Aziz Antoine tablosu karşısın- GEÇEN ÖLÜMSÜZ EMMA! ki evine yerleşti. Burada kendini tamamen (Çev. Cemal Süreyya / İlke Kitap) esin da büyülenir. İtalya dönüşü bu tablodan Roman 1857’de yayımlanır, ancak ya- yazmaya vererek, sanatçı bilincinin titizli- kaynağı olacaktır. esinlenerek bu kitabı yazar, el yazma- kın çevresinden aldığı tepkiler ilginçtir. ği ve analitik zekâsı ile evrensel romanın larını da Bouillhet ve du Camp’a okur. Paris’de öğrenci olan Frédéric Moreau’nun Du Camp romanın yararsız bir sürü şey- en usta kalemlerinden biri oldu. ilk görüşte aşık olduğu Madame Arnoux, Arkadaşları kitabı hiç beğenmezler, he- le dolu olduğunu söylerken, Monseigne- Elisa Schélinger’in kendisidir. men onu yakmasını söylerler. ur Dupanloup, “tam bir başyapıt”, der. FLAUBERT: ‘BALZAC’TAN Flaubert, yine bir hava değişimi sı- Lamartine, kusurlarına karşın Emma’nın ÖNCE FRANSIZ EDEBİYATI rasında Paris’de heykeltraş James ANLATISINDA KAYBOLDUĞU ölümünü acımasız bulur. YOKTU!’ Pradier’nin evinde, kendisinden on yaş ROMANI; MADAM BOVARY! Baudelaire ise, Emma’nın yaşadığı Flaubert elbette bir keşiş değil- büyük Louise Colet ile tanışır. Colet va- “Sen bu tarih merakını ve aşarı liriz- çevrenin üstünde olduğunu söyleyerek di; hava değişimi bahanesi ile sık sık sat bir şair ama çok güzel bir kadındır. mini bir kenara bırak da güncel bir ola- bu zavallı taşralı kızın bir Lady Macbeth Paris’e, dostları Victor Hugo’yu, İvan Flaubert in düşünme, gözlem ve çözüm- yı ele al”, derler. Bu olay da babasının olduğunu belirtir. Baudelaire’in >> 4 6 Ocak 2022