Katalog

Olgunun kurmacadaki yolculuğu... Kişi, birebir yaşadığı halde iç dünyasındaki karmaşık duyguları, hissettiklerini aktaramazken yaşamda olup biteni anlatmaya kalktığında gerçeklikten daha da uzaklaşıp, bunu yeniden kurgulayacaktır kaçınılmaz biçimde. Yazar Javier Marías şöyle söylüyor: Anlatıcı, yaşananları “bozup, çarpıtır”, çünkü hiçbir zaman “söz, olayları aynen üretemez.” nsan, temel dürtülerin tetiklemesi, sunu da sürekli araya katarak iç içe hal- nıyor. Sürekli tıkırdayan daktilo sesi, ro- yaşamsal güdülerin yönlendirme- kalar, aralara yerleştirdiği çelişki, çatış- manın yazılmakta olduğu “küçük ev”den İ sinde doğada seçen, seçilen, so- kı aracılığıyla kurup geliştirdiği işlemey- yayılırken, okur, yazım sürecinde olgu- ÖYKÜDENLİK… nuçta bu yolla elenen, dönüşen varlık. le öne çıkıyor. sal yaşamdan anlatıya taşınan kurgusal Ama bütün bunları anlatabilme hüneri İlk romanıyla, yakaladı- gerçeklikle değil, olgusal ya- Segâh Gümüş: de sergiliyor insan. ğı büyük başarının ardın- şam içinde yazarın bu roma- Mitolojiden dinlere, menkıbeden, dan kimi olumsuzluklar nı kaleme almaya dönük ya- masala, hikâyeye her anlatı, dinleyen- yaşamış ünlü yazar, okur şadığı tutku olgusuyla hava- ‘Dört Mevsim de yeniden kurulmak üzere müzik- karşısına çıkmayı hedef- landırılıyor. Gazozu’ le, hareketle, dansla, elbette sözle ki- lerken tutkuyla yeni yapı- Bahar, romanda okuru, şu şiden kişiye yeniden yaratılıyor. “An- tına hazırlanmaktadır. soruyla yüzleştiriyor da de- egâh Gümüş, ilk öykü kitabı latı”, bu nedenle her dinleyende yeni- Karısı, ondan habersiz, nebilir: “Bu kitabı her şey- Dört Mevsim Gazozu’nda den kurulan kişisel bir eylem artık. işinde yerini sağlamlaştır- den önemli yapan nedir? S kitaba da adını veren, anne Demek, olanın olduğu gibi anlatılabil- ma kaygısıyla boğuşan bir Başarı, bir insanın gözünü baba ayrılığına dayalı küçük bir kı- mesi bunun yeniden kurgulanmasıyla ola- gazeteciyle bağlantı kurar bu derece kör edebilir mi?” zın yaşadığı vuruğu işlediği yakıcı naklı. Bu çerçevede Bahar Yaka’nın Bu röportaj için. Sonrasında (87) Yazma eylemi sürerken bir öyküyle giriyor yapıta. Kitabın Yazarı Öldü (Edebiyatist, 2021), olaylar, okuru kuşatan bo- başta sevgi olmak üzere yi- Sonrasında kadınlara yaşatılan Javier Marías’ın Zamanın Karanlık Yüzü yutta sürprizlerle sürecektir. tirilen öteki değerler hiç mi yalnızlıklarla sürdürüyor hep öykü- (Çev. Neyyire Gül Işık, YKY, 2021) adlı Her bölümde, adları anıl- önem taşımaz? lerini. Ancak an içine yerleştirdiği romanları, Segâh Gümüş’ün Dört Mev- mayan farklı roman kişile- Özdeyiş halinde “yaşama örtük bir eylemlilik, potansiyel ar- sim Gazozu (Hece, 2021) başlıklı öykü riyle karışık düzlemde sıç- sanatı”na vurgu yapılır ya ha- talan dokusu yansıtıyor bunlarda. ramalı anlatımla dinamik bir ni, yazar da, okuru anlatıda- kitabı bu yönde ilginç örnekler. Öyküler özellikle bu nitelik- yapı kuruyor Bahar. Bakıyorsunuz anla- ki kurgulama yerine doğrudan yaşamın sel yanıyla öne çıkıyor da denebi- tıcı, anlatılan kişiye, anlatılan da anlatı- kendisine, yaşanabilirlik temelinde bunu BAHAR YAKA: lir. Böylelikle “zamanın orta yerin- cıya dönüşebiliyor bir çabuk. kurgulamanın erdemine getiriyor sözü. ‘BU KİTABIN YAZARI ÖLDÜ’ de solgun (.) titreyiş” (29) halinde Öykücülüğüyle bilinen Bahar Yaka’yı, Kişiler çok değil: Yazar, karısı, gazeteci, Bahar, diyelim yaşama sanatını kur- kalakalan kadınları okura yeniden yazarla kadının küçük oğlu, kimi işçiler. gulamış görünsün, anlatı sanatının iç çizimlerini de yaptığı kısa romanı Bu Anlatıda, okurun ilgisi, sürprizlerle bir- kurgusunu da deneysel roman kalıbı- kurdurabilmeyi de başarıyor. Kitabın Yazarı Öldü’yle tanıdım diyebi- Yer yer küçük çentiklerle birbiri- lirim. Yazar, ilk romanını, sürpriz olgu- birine giren üçgenler aracılığıyla sağla- na dayalı olarak Javier Marías yapıyor. ne eklemlenen, ayrıca tümüyle gö- rece bağlamlılık yansıtan, hayat- sini yazmak, ardından kurguya geçip ca serüveni çerçevesinde görmekten, la aralarına adeta kalın bir duvar DÜNYA DAMLASI yalanını yani kurgusunu kaleme al- bunları tartışmaktan geri durmuyor. O örülmüş küçük kadınları anlattığı mak gerekir, “kim bilir.” (10) anlatıcı ki yazarın kendisidir, ama an- bir öyküleme getiriyor Segâh. Javier, örtük ama yer yer açık bir Bor- latıcı olarak kendisi de anlatıdaki kur- Nasıl bir anlatım bu? Okur önü- Javier Marıas: ges metni döşüyor adeta; cama tutul- gu kişisidir enikonu, “anlatıcı(n)ın (ya- ne çıkarılırken hem artalan sıkılığı- muş da birbirine kaymış iki görüntü zarın) yeri(n)de bulunduğu gibi.” (31) na dayalı soyutlayım, dönüştürüm ‘Zamanın Karanlık benzeri anımsayış dizisi çağrıştırıyor Özdeşleştirirken ayrıştıran, ayrıştırır- bağlamında dikkati çekiyor anlatı Yüzü’ zihnimizde. Borges okunurken yaşa- ken özdeşleştiren bu olgusal-kurgusal hem de içkinleştirilen özle bunlar- nan çekim türbülansına Marías’ı okur- düzlem dizilişi çarpıcı bir anlatı çıkarı- avier Marías, önceki romanlarını dan yayılan, giderek kalıcılık yan- ken de kapılıyor insan. Do- yor ortaya. da harmanlayıp anlatıcısı üzerin- sıtan kavramsallaştırma tortusuyla ğulu bir masalın batılı yüzü Yazar, anlatı kişileri- J den her düğümün olgusal, kur- üstesinden geliniyor bu güç işin. havasında, farkı kendisin- nin olgusal “sahici”leriyle gusal yapılandırmaya yaslandırıldı- Segâh’ın bu yanları, çiçeği bur- ğı farklı bir çatılama getiriyor heyecan de anlatı bağlamında da alı- “kurgusal”larını farklı, üs- nunda ilk öykü kitabında bunla- nabilir bu nedenle Zamanın telik ayırıcı yanlarıyla ak- verici yapıtında. rı başaran bir enerjiyle ortaya çık- Özneyle olgusal akışın yer yer birbi- Karanlık Yüzü. tarıyor. Böylelikle olgusal- ması, öykümüz için de sevinç kay- Olgusal kişilerin, tipik la kurgusal olan kurma- rinin tersi, yer yer de birbirinin çakışı- nağı kuşkusuz. mı bağlamında âna bırakılmış bu kur- maskesi ama karakteristik cadaki yerleştirimle apa- Öykücülüğümüzün yeni bir ad- gusal edada kendisi-gölgesi yürüyü- nitelikleriyle görünürleşip çık ortaya çıkıyor. la buluştuğu söylenebilir o halde: şüne dönüşen bir metin: “Ve uydur- kurgusal kişiliklere dönüş- Yazınsal tatlar salan ben- Segâh Gümüş. duğumuz anlatılar, (…) böylece bizi mesi olağan bir yazınsal zersiz bir deneme ya da ders kurguya dönüştürecekler.” tutum bağlamında alına- niteliğinde kuram kitabı ola- www.sadikaslankara.com, Şunu söylemek bile olası görünü- bilir belki ama Javier, dış rak da okunabilecek bir ya- her perşembe öykü-roman, tiyatro, belgesel alanlarında yor; iyi bir roman yazmak için belki dünyanın yaşayan insan- pıtla buluşuyoruz Marías’ın güncellenerek sürüyor. de önce bunun hikâyesini çıkarıp ter- larıyla ilişkiyi de kurma- romanında. 14 6 Ocak 2022