Katalog

ALİ BALKIZ’DAN BİR İLK ROMAN: ‘BÜYÜMEK İSTEDİM’ Anadolu insanından bir kesit! Ali Balkız, 2021 Çiğli Belediyesi Fakir Baykurt Roman Ödülü’nü kazandığı romanı Büyümek İstedim’de (Literatür Yayınları), Demokrat Parti iktidarının son dönemiyle 27 Mayıs’ın ilk dönemini ölçüt alıyor, bu süreçte farklı inanç gruplarının odaklandığı köy ve köylülerin bireysel ve toplumsal sorunlarının yansımalarını irdeliyor. İyi bildiği bir coğrafyayı ve o coğrafyanın insanlarını, toplumsal ilişkilerini, duygu-düşünce dünyalarını, yaşam koşullarını, doğayla savaşımını, inançlarını mercek altına alıyor. zaman zaman ölçünlü dilin içine, AHMET ÖZER yerel söylemler katıyor. Okur, dilin kendi mecrasında akarken FAKİR BAYKURT’LA YAN birden bu anlatımın kimin tara- YANA fından yapıldığını düşünüp ge- 1980’lerin sonlarından itibaren ri dönüyor. üst üste yayımladığı öykü kitap- Romandaki kişilerin kendi dü- larıyla özgün bir sesi öykü dün- şüncelerini ifade ederken böy- yamıza nakışlayan; ürünleri Hal- le konuşması doğaldır. Yazar da dun Taner, Ömer Seyfettin, Or- buna özen gösteriyor. Ancak bu han Kemal, Ümit Kaftancıoğlu söylemleri kendi anlatımına kat- başta olmak üzere birçok ödülle masını nasıl yorumlar bilemem. taçlandırılan, inceleme-araştırma Örneğin akıyı, oluyu (s.109), ba- alanında yoğun çalışmaları olan kıydı (s.110) vb. yazar Ali Balkız, Büyümek İste- Bir ikincisi “okul” sözcüğü dim adlı dosyasıyla 2021 Çiğ- çoğu kez “mektep” olarak da ni- li Belediyesi Fakir Baykurt Ro- teleniyor. Halkın söylemi için man Ödülü’nün sahibi oldu. Lite- doğaldır ama yazarın da bu ko- ratür Yayınları, Balkız’ın dosya- nuda ısrarlı olduğu belli. sını 244 sayfalık bir kitap olarak Roman, yazım açısından ele okura sundu. alınırken ve basıma hazırlanırken Büyümek İstedim, iki bölüm- gerekli özen gösterilmeliydi. den oluşuyor: “Çekirge”, “De- Örneğin kullanıldıkları yere gö- ğirmen”. Romanda anlatılan ko- re uygun olmayan sözcüklere rast- nular da bu iki bölümü belirleyen lıyoruz: traş (tıraş), tiren (tren), başlıklarla yönleniyor. mümesil (mümessil), zilif (zülüf), Ali Balkız, iyi bildiği bir coğ- rın son derece özgün gözlemleriyle oku- Cephesi”, 27 Mayıs, Cemal Gürsel’in eğer (eyer: binek hayvanın sırtı- rafyayı ve o coğrafyanın insanlarını, run dünyasında bir gerçekçilik yaratır. devlet başkanlığı, Cezmi Kartay’ın Ma- na konulan binicin oturma aracı), gu- onların toplumsal ilişkilerini, duygu- latya Valiliği gibi bildiğimiz toplumsal rup (grup)… düşünce dünyalarını, yaşam koşullarını, 1960’LI YILLARDAN olgularla da yüzleşiriz. Büyümek İstedim’de, yer yer şiirler- doğayla savaşımını, inançlarını mercek İNSAN MANZARALARI! Değirmenin yapımında özellikle Erme- le, türkülerle, halkın zorda kaldığında altına alıyor. Balkız, Büyümek İstedim romanında ni ustaların varlığı öne çıkarılır. Onların sığınma aracı küfürlerle, baskı ve çare- ilkokul çağında bir çocuğun aklının sı- zanaat alanındaki hünerlerine değinilir. sizlikle buluştuğumuz gibi, sevginin, il- DP İKTİDARI VE 27 MAYIS! nırlarının ötesinde bir hareket alanı çi- Ali Balkız, romanında yazar olarak tam ginin, bağlılığın, iş bölümünün, bir da- Demokrat Parti iktidarının son döne- ziyor bize. da Fakir Baykurt’un damarına bağlanıyor ğa, bir insana gönül vermenin de güzel- miyle 27 Mayıs’ın ilk dönemini ölçüt Gollik Ali, roman bo- diyebilirim. Yerel sözcük- liğiyle karşılaşırız. alan yazar, bu süreçte farklı inanç grup- yunca arkadaşlarıyla, öğ- ler, kişilerin davranışları, larının odaklandığı köy ve köylülerin retmenleriyle köyün ile- doğa, insan ve toplumsal DİL, ZAMAN VE MEKÂNLA bireysel ve toplumsal sorunlarının yan- ri gelenleriyle, muhtarla, ilişkiler, kırsal insanın çi- HARMANLANAN ERDEM sımalarını irdeliyor. anne babasıyla ve yakın lesi, yönetime bakış, ço- Akıcı bir dil, etkileyici gözlemler bir Çekirge sürülerinin köylere akının- akrabasından bir âkil ki- cuklar… bizi Baykurt’un yana, kırsal kesim insanının kirlenme- da oluşturulan birlikteliğin, dinsel bağ- şiyle kurduğu birlikteli- romancı dünyasına yak- yen, kirlendiğinde iç hesaplaşmayla lamdaki farklılıklara daha anlayışlı bir ğin içine taşıyor okuru. laştırıyor. doğruyu bulmanın, erdemi yakalama- pencere açamadığını görüyoruz. Bun- Sonuçta onca göz- Balkız’ın ilk romanıy- nın ince nakış örüldüğü Büyümek da devlet çarkının Sünni ve Alevi toplu- lemin yoğunlaştığı bir la bu el almayı yazarlığı İstedim, alışılagelmiş tip ve karakter- luklara bakışının da eşit olmadığı ger- yürek; onu, örnek aldı- için bir deneyim olarak lerle olay örgüsü doğrultusunda ilerle- çeğiyle baş başa kalıyoruz. ğı İbrahim Öğretmen’in düşünüyorum. Kırsal in- yen yapıyla değilse de zaman, mekân Aleviliğin biçimlendirdiği toplulukla- ışığında öğretmen ol- sanın yaşam kültürünün ve doğayı gözeterek, insanı önde tuta- rın yaşama kültürünün, insan ilişkileri- maya yönlendirecek- uzun zamandır gerçekçi rak onun yaşamına eğilerek ortaya ko- nin, cem törenlerinin, kutsal bildikleri tir. Çünkü öğretmenli- yazarlar tarafından ele alın- nulan bir roman. mekânlara olan bağlılıklarının derinle- ğin “her şeyi” bilen in- madığını düşündüğümüz- Ali Balkız, Sivas-Malatya ekseninde- mesine ele alındığı romanda, özellikle san olması bir yana, ör- de, Balkız’ın bu emeğinin ki toplumsal yapının 60-65 yıl öncesi- bu grupları oluşturan erkek ve kadınlar nek kişiliğinin de önde toplumun derinliklerinde ni günümüze taşırken, trenlerin bırak- arasındaki sosyal yapıyı yakından izleriz. olduğu bir gerçektir. ne denli gizler, gizemler tığı düdük seslerine eklenen dumanları Köylerin öğretmenden yoksun olma- Ali Balkız, “Değirmen” bulunduğunu okura yeni- ve arayış içindeki insanları da düş dün- dığı dönemde, okulun konumu, burada bölümünde, ağaların çıkar ilişkisini, köy- den yaşatması açısından önemsiyorum. yamıza yerleştiriyor. görev yapan öğretmenler, onlardan biri- lülerin bu aşamada birbirlerine tepkili olu- Ali Balkız’ı, Fakir Baykurt’la özdeş- nin eşinin çevresindekilere yaşattığı du- şunu dile getirir. İÇERİKTE GEZİNİRKEN leşen ilk romanı Büyümek İstedim’le yarlık bir yana, muhtarlar, ağalar ve on- Romanda, DP’nin oy avcılığı için Romanda dikkati çeken kimi durum- bizi Anadolu insanının renkli dünyasıyla ların yönlendirdiği toplumsal yapı, yaza- vatandaşları bölerek kurduğu “Vatan lara değinmek isterim. Öncelikle yazar yeniden buluşturduğu için kutluyorum. n 14 27 Ocak 2022