Katalog

PETER N. STEARNS’TEN ‘Dünya Tarihinde Sanayi Devrimi’ George Mason Üniversitesi profesörlerinden Peter N. Stearns, Say Yayınları etiketiyle Nurdan Soysal’ın çevirisiyle yayımlanan kitabı EMRE ALKİN’DEN ‘İKTİSATTAN ÇIKIŞ’ Dünya Tarihinde Sanayi Devrimi’nde, devrim niteliği taşıyan sanayileşmeye, Köprüden önce başlangıcından gelişimine, ülke ve coğrafyaya göre şekil değiştirmesinden, son çıkış! gelecekte ulaşabileceği Prof. Dr. Emre Alkin, Destek Yayınları tarafından noktalara değin inceleyerek yayımlanan İktisattan Çıkış kitabında sadece çok yönlü farklı bakış açılarından bir iktisadi değerlendirme yapmakla kalmıyor, yaklaşıyor. Türkiye’nin ve dünyanın ekonomisine ilişkin çarpıcı ve etkilediğini örneklerle sunuyor. CANER ALMAZ rahatsız edici bir bakış açısı da sunuyor. Stearns, sanayi devrimini üç evreye ayırarak anlatıyor: DÜNYAYI KÖKTEN DEĞİŞTİRDİ! açısıyla hem bugünü ve hem de olası Birinci evreyi buharlı makinelerin ZEYNEP BİLGİN Dünya tarihini kökünden değiştiren gelecek senaryolarını da yorumluyor: icadıyla başlayan devrimin ilk yüzyılı ve devrim niteliği taşıyan pek çok ke- “Adalet, eğitim ve özgürlüğün olarak tanımlıyor. Sanayi devriminin İNSAN NEREYE SAVRULUYOR? şif sayabiliriz: değersizleşmesinin sebebi sadece Britanya’dan başlayarak dünyanın bü- Her ne kadar aksine ikna edilmeye Ateşin, yazının, paranın icatları, siyasi figürlerin bunları istediği gibi yük güçlerince nasıl kullanıldığını ve çalışılıyorsak da ekonomimizin kötü- avcı toplayıcılıktan tarımın keşfiyle yönetme keyfinden değil aynı zamanda bu güçlerin neden olduğu gelişimlerle ye gittiği gün gibi ortada. Sadece ülke- insanlığın yerleşik düzene geçmesi, toplumun önemli bir kısmının bu beraber, dünya haritasının nasıl değiş- mizde değil küresel anlamda da eko- düzenli orduların olduğu şehir devlet- tiğini ortaya koyuyor. değerlerin para eder şeyler olmadığı- nomik modellerin iflasa sürüklendiği lerinin kurulması, kıtalara sığmayan İkinci evreyi 1880 ve 1950 yılla- nı düşünmeye başlamasındandır.” bir zamandan geçiyoruz. medeniyetler… rı arasına konumlayan Stearns, dün- Peki her şeyin değiştiği böyle bir Hep daha fazlasını isteyen insanlı- ya ekonomisindeki güç savaşlarını ko- zamanda temel değerler, ahlak, etik, RASYONEL İNSANA ELVEDA! ğın keşfetme arzusunun sınırını neyin nu ediyor. Sosyalist Rusya’nın ekono- Cumhuriyetin yapısal reformları ve İktisadın tanımladığı “rasyonel in- çizdiğini filozoflar asırlardır düşünü- mik atılımları, Japonya’nın gelişimi insan nereye savruluyor? san” ile günümüz insanı arasında temel yor, soruyor, yanıtlar arıyor. Fakat pek ve uluslararası sanayileşme sürecinin Adalet, eğitim ve özgürlükler neden ayrımı, rasyonellikten çıkmış olmamı- az şey dünyayı sanayi devrimi kadar farklı boyutlara evrilmesini konu edi- artık gerektiği kadar değer görmüyor? zın nedenlerini kavramak için iyi bir etkilemiştir diyebiliriz sanırım. nen bölüm, sanayi devriminin günü- Suçlu sadece siyaset mi yoksa para rehber niteliğinde de İktisattan Çıkış. İktisadın temel tanım- müz dünyasını nasıl şekil- etmeyen hiçbir şeye dönüp bakmayan Kitaptan bir alıntıyla örnekleyelim: larından biri olarak kabul lendirdiğine ilişkin somut insanda da suç var mı? “IMF yani Uluslararası Para edilen sınırlı hatta kıt kay- örnekler ve bilimsel araş- İşte tam da bunların temel sorunları- nakların sınırsız isteklerin Fonu’nun 2018’de yaptırdığı bir araş- tırmalar sunuyor. mız haline geldiği bir ortamda herke- karşılanması gayesi, dün- tırmaya göre yolsuzluğun arttığı ülke- Üçüncü ve son evrede sin okuması gereken bir kitap İktisat- yayı iki farklı kutba ayır- lerde eğitimin sürekli geri gittiği ise günümüze uzanan tek- tan Çıkış (Destek Yayınları). mış durumda. Ve bu iki görülüyor. Çünkü bu ülkelerde genç- nolojik gelişmelerin, küre- kutup arasındaki mesafe ler ve aileler yaşadıkları ortamda eği- sel güç haline gelmiş çok SOYLU DEĞER VE gün geçtikçe artıyor, hiçbir tim / liyakat sahibi olmanın, toplum uluslu şirketlerin, siya- DUYGULARIN ÇAĞINDA zaman kapanamayacak ko- içinde yer veya varlık edinmek için si otoritelerin üzerinde güç DEĞİLİZ ARTIK! numa geliyor. gerekli olmadığını düşünüyorlar. kullanabilme yetkinlikleri Prof. Dr. Emre Alkin, İktisattan Peter N. Stearns, Dünya Bu ülkelerdeki en varlıklı iş insanla- irdeleniyor. Çıkış’ta tasarımdan inovasyona, büyü- Tarihinde Sanayi Devrimi rının ve hâkim durumdaki yöneticile- meden kalkınmaya birçok konuyu ele (Say Yayınları / Çev. Nur- rin eğitim ve varlık seviyeleri arasın- UFUK AÇICI BİR KAYNAK alıyor. Hem kolay okunan hem de dan Soysal) isimli incele- daki uyumsuzluk, adalet sistemindeki Stearns’in kitabı, ya- bilimsellikten ödün vermeyen kitapta mesinin giriş kısmında, sa- çarpıklık ve özgürlüklerin kısıtlı olma- kın dönem dünya tarihi, Alkin, özgün fikirlerini öğrendikleri ve nayi devriminin insanlık tarihi için ne- sı, ebeveynler için mezuniyeti eğitim- sosyolojik ve ekonomik olarak dünya deneyimleri üzerinden aktarıyor. den en önemli ve toplumları değişikli- den daha önemli hale getiriyor. devletlerinin sanayi hareketi etrafın- Alkin’in de altını çizdiği gibi “21. ğe iten bir yapıda olduğunu açıklaya- Yani göreceli olarak her yıl daha da şekillenmesi konularında ufuk açı- yüzyıl, geçen yüzyıla göre sorunların rak başlıyor. fazla para ödeyerek okuttukları çocuk- cı bir kaynak olurken gelecekte sana- arttığı ama bu sorunlara karşı yöneti- larının, iyi bir eğitim görmesinden yi ve teknolojik gelişimlerin, toplum cilerin duyarsızlaştığı bir dönem”. ÜÇ EVREDE SANAYİ DEVRİMİ ziyade okulu bitirip hayata atılmaları- üzerinde ne gibi değişikliklere sebep Ve tam da bu nedenle bu, bir ikti- Britanya’da başlayan ve toplumu nı daha fazla tercih ediyorlar.” olabilir sorusuna da yanıt arıyor. sattan çıkış kitabı: “Çünkü bu zamana önlenemez bir şekilde değiştiren, İktisattan Çıkış, sadece devlet- Bunu benzer kaynakların aksine dek bize anlatılanlarla dünya gerçek- refah seviyesini artırırken bir yandan ler için değil, insan için de önem- Çin, Rusya, ABD gibi büyük leri uyuşmuyor. Soylu değer ve duygu- da yaşam kalitesini sınırlama başarı- li olan “iktisattan çıkış” yolculuğun- sanayi ülkeleriyle sınırlı tutmayıp ların çağında değiliz artık.” sını gösteren bu devrimin, farklı ülke- da Türkiye’den başlayıp küresel eko- ülkemiz dahil olmak üzere sanayileş- Alkin sadece çok yönlü bir iktisa- lerdeki farklı sosyolojik yankılarını me gayreti içindeki Brezilya, Mısır gi- di değerlendirme yapmakla kalmıyor, nomiye kadar uzanmak için toplumun ve hatta günümüzde dahi gelişmekte her kesiminden insanın okuması gere- bi ülkeler temelinde de sanayi devri- Türkiye’nin ve dünyanın ekonomisine olan ülkelerde sanayileşme çabasının, ilişkin çarpıcı ve rahatsız edici bir bakış ken bir çalışma. n toplum dinamiklerini nasıl derinden mini irdeliyor. n 14 30 Eylül 2021 KITAP