Katalog

NİYAZİ ALTUNYA’DAN ‘Türkiye’de Beden Eğitiminin Öncü Kızları’ 2020 Mustafa Necati Öğretmenlik Onur Ödülü sahibi öğretmen Niyazi Altunya, Cumhuriyet Kitapları etiketiyle yayımlanan yeni kitabı Türkiye’de Beden Eğitiminin Öncü Kızları’nda, Cumhuriyet modernleşmesi bağlamında ülkemizin ilk kadın beden eğitimi öğretmenlerinin yaşam öykülerini, fotoğraflar ve belgeler eşliğinde derliyor. Başta Mübeccel Argun ve Zehra Alagöz olmak üzere nice öncü Cumhuriyet kızını tarihin tozlu raflarından alıp gün ışığına çıkarıyor. DİDEM GAMZE DİNÇ dgdinc@ankara.edu.tr ‘KADINI ÖNCÜ KILAN BİR HAREKET!’ n Bu kitabı yazmaya nasıl karar verdiniz? Özellikle 2006’da yayımlanan Gazi Eğitim Enstitüsü kitabım dolayısıyla be- den eğitimi konusuna biraz girmiş oldum. Enstitünün 1932-1933 öğretim yılında açılan beden eğitimi bölümüne 1936 öğre- tim yılında kız öğrenciler de alınmaya baş- landı. Bu kız öğrenciler taşrada, son dere- ce olumsuz koşullarda destanlar yarattılar. Beden eğitimi öğretmeni olarak yaptıkları hizmet, beden eğitimi ve sporun geliştiril- mesini aşan, Cumhuriyet modernleşmesin- de kadını öncü kılan bir harekettir. Beden eğitimi bölümünün kurucu öğret- menlerden Zehra Alagöz’le uzun bir gö- rüşme yapmış, kendisinin 1929’da modern beden eğitimi öğrenimi için İsveç’e gönde- rildiğini, kendisinden iki yıl önce de Mübec- cel Argun’un gönderildiğini öğrenmiştim. Argun, Türkiye’ye dönünce İstanbul Kız Lisesi’nde, Halkevlerinde ve spor kulüple- rinde harikalar yaratmıştı. eşitliğinin tanınması bazı gelişmiş Avrupa Kitabı yazmamda, bu ilk iki kızın, son ülkelerinin de ilerisindedir. yıllarını dramatik biçimde geçirmeleri Beden eğitimi gibi önemli bir alanın beni çok etkiledi. kadınlara açılması, modernleşme açısın- Mübeccel Hanım öldüğünde çöpe atılan dan öncü bir tavırdır. diplomasını ve bazı belgeleri, yakınım Mus- tafa Şahin rastlantı eseri bulup bana getirdi. BEDEN EĞİTİMİNDE ÖNCÜ: Diğer yandan bazılarını yakından tanıdı- SELİM SIRRI TARCAN ğım kimi kadın beden eğimi öğretmenleri- n Türkiye’de beden eğitimi denilince ilk nin hüzünlü sonlarını da biliyordum. akla gelen isim Selim Sırrı Tarcan. Beni kitabı yazmaya yönelten başlıca Öncü kızların bir bakıma onun eseri nedenler bunlar. olduğunu söyleyebilir miyiz? Bu öncü çilekeş kızlardan yaşayanların Selim Sırrı Tarcan, alanında gerçekten bana yazdıkları ve gönderdikleri fotoğraf- öncüdür. II. Meşrutiyet döneminde kızlara lar da beni çok etkiledi. beden eğitiminin açılması, 1912’de kadın beden eğitimi öğretmeni yetiştirme kursu ‘CUMHURİYET, VARLIĞINI açılması, 1926’da İstanbul’da yine kadın KADINA BORÇLUYDU’ beden eğitimi öğretmeni de yetiştiren n Ülkemizde Cumhuriyet modernleşme- 8 aylık kursların açılması, 1925’te çi olan kadınlar. Bu konular genç akade- sinde beden eğitimi nasıl bir rol oynamıştır? “YENİ KİTABIM, ‘TONGUÇ BABA’” Atatürk’ün huzurunda bir kız öğrenciyle misyenleri ve yazarları bekliyor. Cumhuriyet modernleşmesi kadının n Kitabınız feminist çalışmalar açısın- zeybek oynaması o güne göre devrim n Yeni projelerinizden bahseder misiniz? bedeniyle, aklıyla, ruhuyla toplumda ger- dan da yol gösterici bir kitap. niteliğinde hareketlerdir. Tonguç Baba: Köy Enstitülerinin Kuru- çek yerini almasını hedeflemişti. Bu bağlamda akla gelen ilk örnek Büyük Önder’in, daha 1920’lerde yok Tarcan, Gazi Eğitim Enstitüsü’nde Zeki Saruhan’ın Kurtuluş Savaşı Kadınları. cusu İsmail Hakkı Tonguç da kısa süre beden eğitimi bölümünün açılmasında da önce yayımlandı. bütçesiyle yurtdışına her daldan, özellikle Sizce incelenerek kitaplaştırılması ve teknik öncülük yapmıştır. 1916-1920 ara- böylelikle gün ışığına çıkarılması gereken Bu kitapçık, önümüzdeki yıl tamam- beden eğitimi alanından kadın gönderme- sında yaptığı şenliklerle, sonra 19 Mayıs si amacını ortaya koyar. benzer tarihsel araştırma alanları var mı? lanacağını umut ettiğim Türkiye’de Köy şenliklerine varan süreci başlatan da odur. Bu konuda kuşkusuz benzer ya da Enstitüsü Deneyimi kitabımın bir bölümü Cumhuriyet, varlığını, Milli Mücadele’nin en ağır yükünü çeken kadına borçluydu. Atatürk’ün, 19 Mayıs 1919’u izleyen özgün çalışmalara çok gereksinme var. de niteliğinde. günlerde Havza’ya giderken durmadan Örneğin kadın köy öğretmenleri, eski ve Bu kitap 700-800 sayfa olacak. Ondan Bu borcunu öderken en başta kadının eğitimine eğildi. Onların seçme ve seçil- söylettiği Gençlik Marşı’nı İsveççe’den yeni köy ebeleri, hemşireler, kadın polisler, sonra, ömrüm yeterse Tarihsel Eğitim laborantlar, evlere yardımcı ya da temizlik- me hakkının tanınması, erkekle hukuksal uyarlayan da odur. Ansiklopedisi olacak. n 16 Eylül 2021 21