Katalog

HODA BARAKAT’TAN ‘AKDENİZ SÜRGÜNÜ’ Savaşın gölgesinde canlanan anılar... Nikola’nın anıları, kurtlaşmış sokak köpekleri, keskin nişancılar, otomatik silahlar, patlayan bombalar, Şemse’nin hikâyesi, kumaşların tarihi ve büyüsü. Tüm bunlar Hoda Barakat’ın, Akdeniz Sürgünü’nde (Çev. Mustafa İsmail Dönmez / Delidolu Yayınları) iç içe giren unsurlardır. Yazar, iç savaşın çirkin yüzüne odaklanmaktan çok insan psikolojisinin telleriyle oynar. Gerçek kurban insanlıktır, fiili yıkım insan varlığınınkidir. “İplik” ve “kumaş”, Barakat’ın gerçek kahramanlarıdır. Kahraman, kumaşların türleri, renklerinin imgelemi ve tarihi gibi düşüncelerle kuşatılır. Nikola romanın sonunda öldüğünü duyurur. Nasıl öldüğünü kendisi de bilmemektedir. Bir keskin nişancı kurşunu mu, aç sokak köpekleri mi yoksa acı veren anılar mı öldürmüştür onu? Melodram, romana felsefi bir derinlik katar. dibine kadar yaşar. Bitkileri, haşerele- MUSTAFA İSMAİL DÖNMEZ ri ve hayvanları yer. Bir yandan da ken- disini Beyrut’un dışına atma mücadelesi verir. Gün gelir bir çukura düşer ve deh- YIKIMA AĞIT! lizlerde kaybolur. Akdeniz Sürgünü, ata mesleği olan Dedesi, Beyrut tarihi hakkında bilgili kumaş ticaretini babasından miras alan bir insandır. Bu şehrin felaket gezegeni Nikola’nın hikâyesi. Beyrut’ta yaşanan Zühal tarafından inşa edildiğini söyler. iç savaş sonrası yaşanan fizikî ve psiko- Depremlerin ve savaşların bu şehrin lojik yıkıma yakılmış bir ağıt. kaderi olduğunu ve bu döngünün yeni- Anlatıda büyülü gerçekçilik akımının den yaşanacağının farkındadır. izleri görülüyor. Hoda Barakat, farklı din- Bu yüzden aile Mısır’a yerleşir. lere, mezheplere ev sahipliği yapan Lüb- Nikola’nın babası Mısırlı bir genç kızla nan’daki iç savaşta aslında tüm tarafla- evlenir ve onun ısrarıyla Beyrut’a rın havanda su dövdüğü mesajını veriyor. döner. Bu olay yüzünden babası ile Barakat, romanlarında genelde erkek dedesi arasında anlaşmazlık çıkar. kahraman seçer ve onların zayıf karak- Beyrut, Zühal’in etkisinde bir şehir- terler olduğunu belirtir. Kahraman ve dir. O yüzden öteden beri belli periyot- anlatıcı Nikola ile babasının zayıf ka- larla alt üst olmuştur. Bu rakterler olduğunu söyle- bağlamda Beyrut şehri- mek olanaklı. nin tarihine, çağlar bo- Nikola en baştan erkek yunca süren yıkılışına dair doğarak annesini hayal kı- hikâyelere yer verilir. Ya- rıklığına uğratır. Babası zar, Beyrut’un eski çarşı- annesine tapar derecede kuşamlarını, bilge kadınlarını. temsil eder. Kadife yetişkinliğin kuma- larını, caddelerini, kentin âşıktır. Annesi şımarık, Şemse bir yurdunun olmayışına, şıdır. İpek ve dantel cinsî olgunluğa sembol mekânlarını bütün kendini beğenmiş bir ka- detaylarıyla gösterir okura. hizmetçi olarak görülmelerine ve ve çılgınca bir şehvetle baştan çıkaracak dındır. Bütün hayatı ger- özgürlüklerine düşkünlüklerine dair kıvama erişmenin imgesidir. çekleşmeyecek hayaller- PAMUKTAN İPEĞE isyanını dile getirir. Nikola, Şemse’yi bir mürit gibi, den ibarettir. Nikola, annesi öldüğünde Şemse’ye kumaşın hikâyeleriyle cinsî olgunlu- ŞEMSE VE AŞK! Annesi, gözlerinin sırılsıklam âşıktır. Fakat kız onu terk ğa ulaştırmaya çalışır. Şemse hikâyeleri Babasının ölümünden önünde babasını müzik sonra Nikola eder. Yazar bu hikâyelerde pek çok dinledikçe dişiliğini keşfeder. Fakat hocasıyla aldatır. Niko- Kürtçe sözcük kullanır. biraz aceleci davranır. yaşı ilerlediği için akıl la babasının annesi karşı- sağlığını yitiren annesiy- Nikola’nın anıları, kurtlaşmış sokak sındaki bu ezik tavrına an- le yaşamak zorunda ka- KUMAŞLARIN BÜYÜSÜ köpekleri, keskin nişancılar, otomatik lam veremez. Babası an- Kumaşlar, iplikleri arasında toplum- silahlar, patlayan bombalar, Şemse’nin lır. Kürt bir genç kız olan Şemse, hizmet- nesinin ipekten bir kadın olduğunu, bu- çi olarak evlerinde çalışmaya başlar. İşe ların, mitlerin, tanrıların ve tanrıçaların, hikâyesi, kumaşların tarihi ve büyüsü. nu ileride kralların ve azizlerin sırlarını barındırır. Tüm bunlar Barakat’ın anlatısında iç başladığında yaşı küçüktür ama zaman- anlayacağını söyler ona. la olgunlaşır ve dişiliği vücut hatların- Yazar dantel, ipek ve kadife gibi içe giren unsurlardır. da belirir. kumaşların nasıl ortaya çıktıklarını, Yazar, iç savaşın çirkin yüzüne odak- ZÜHAL’İN ETKİSİNDE onlara erişmek için başta krallar olmak lanmaktan çok insan psikolojisinin tel- BİR KENT: BEYRUT O günden sonra ailesi geceleri çalıştı- ğı evde kalmasına izin vermez. üzere ulusların ne gibi mücadeleler ver- leriyle oynar. Gerçek kurban insanlıktır, Nikola, kendisini Beyrut’ta çatışma- diklerini, ne paralar harcandığını, ne fiili yıkım insan varlığınınkidir. ların ortasında bulur. Bir aile dostunun Nikola ancak o zaman fark eder onun eksikliğini ve ona âşık olur. Şemse’yi kanlar döküldüğünü kaleme getirir. Nikola romanın sonunda öldüğünü yanında kalırken evlerine dönmeye ka- rar verir. Fakat evleri harap olmuştur. baştan çıkarmak için kumaşların Kumaşların hikâyesi bin bir gece duyurur. Fakat nasıl öldüğünü kendi- hikâyesini anlatır ona. masallarını andırır. Kumaş, hikâyede si de bilmemektedir. Bir keskin nişancı Sonra dükkanlarına gider. Bodrum Şemse, Nikola’dan kumaşların hem tarihî hem de şehvanî bir boyut kurşunu mu, aç sokak köpekleri mi yok- hâriç, dükkân yerle bir olmuştur. Baba- sının çok değer vermesine rağmen bod- hikâyesini dinledikçe hafızasını açar kazanır. Nikola kumaşları anlatarak sa acı veren anılar mı öldürmüştür onu? ona ve kendi hikâyesini anlatır: Kürt yakınlaşır Şemse’ye. Şemse’nin çocuk- Melodram, romana felsefi bir derinlik rum kata indirmek zorunda kaldığı ketenden ipeğe gerçek kumaşlar ise atalarını, yurtlarından göç edişlerini, luktan dişiliğe uzanış aşamaları kumaş- katar. Yazarın biçemi insan hayatındaki sürekli bir yerden başka bir yerde taşın- ların tarihî gelişim evreleriyle koşuttur. olayların tezat teşkil eden aşamaları sapasağlamdır. Beyrut’ta kurtlaşmış, başıboş köpek- malarını, babasının bir tarikata girişini, Pamuk, çocukluk ve masumiyetin arasındaki geçişlere dair derin düşüncü- lerin ortasında bir başınadır. İlkelliği sonra hayatının değişmesini, giyim kumaşıdır. Keten ergenlik evresini lerle dolup taşar. n 4 12 Ağustos 2021