Katalog

AHMET İLHAN’DAN ‘KÜÇÜK İSKENDER’DE QUEER BEDEN VE POETİKA’ ‘Queer* kanon kurucu öncü küçük İskender, şiir tarihimize kalıcı olarak müdahale etti!’ Araştırmacı, yazar ve eleştirmen Ahmet İlhan, Klaros Yayınları’nca yayımlanan kitabında küçük İskender’in cinsel kimliğinin, bunu temsil eden bedeninin ve Queer estetiğinin şiirinde nasıl yer aldığını irdeliyor. Küçük İskender’in şiirini Foucault, Butler, Kristeva, Bataille, Spinoza, Schopenhauer, Nietzsche, Bachelard gibi filozof ve düşünürlerin fikirleri ışığında, postyapısalcılık, queer cinselliği, postmodernizm ve felsefi bağlantıları içine alan okumalarla sunuyor. düşüncelerini dikkate alarak inceledim. di bir queer müktesebatı MEHMET AKAY oluşmasının önünü açtı. ‘ŞİİRİMİZDE HETEROSEKSÜEL İskender’in hetero- SÖYLEM TEKELİNİ YIKTI!’ seksüel norma karşı ‘KLİŞELERİ VE MAGAZİNSEL n Çalışmanızda sizin için küçük çıkması da kendi ontik ARGÜMANLARI AŞMAK İSTEDİM’ İskender’in bir şairden çok yaşadığımız ve semantik zemininin n Sizi, şiir, roman, deneme ve şairler modernleşme paradoksunun yaşantısal ürettiği zorunlu bir kal- üzerine yaptığınız tematik çalışmalardan karşılığı olarak öne çıkarıldığını gördüm. kışmaydı. Bu cesaretli tanıyoruz. Özellikle Ahmed Arif üzerine Yani modernleşme bağlamında kalır- kalkışmayla da şiir CAN EROK yaptığınız okumalar dikkat çekiciydi. sak arkaik, puriten ve geleneği çağrıştı- tarihimizdeki hetero- Tematik çalışmalarınızda Batı edebi- ran kipler karşısında küçük İskender’in, seksüel söylem tekelini yıkmış oldu. rek biz okurları kaçınılmaz bir biçimde yat ve felsefe terminolojisine sadık kala- şiirinde antroposen dönemin queer maç- Bu anlamda İskender’in, queer kanon kendi özgün ve öznel ontik ve semantik rak analojik pek çok soruşturmanın larını temellendirmek istemesi bir “ma- kurucu bir öncü olarak şiir tarihimize kalı- zeminine çekmeyi deneyimledi. altına imza atma çabasındasınız. sumiyet” meselesi olarak okunabilir mi? cı olarak müdahale ettiğini söyleyebilirim. Bunu özellikle yaptı çünkü cinsel Bu, günümüz eleştiri alanında pek Şüphesiz modernleşme, sayısız yaratı- kimliğini sahiplenmeyi ve savunma- görülmeyen bir yeğinlikle karşımıza cı olanakla birlikte paradokslar da üretti. ‘ETOS’U MESELE yı, salt bir özgürlüğü kullanma hakkı çıkmakta. Sizi bu tür çalışmalara iten Ayrıca birçok yeni farkındalık alanları da EDEREK İLERLEDİ! olarak görmedi. Bunu, bu kimliğe sa- merak neydi? yarattı. Bu paradoksal farkındalık içerik- n J. Ranciere’e atıfla İskender şair- hip olmayanlar için de daha varoluşsal Yönelimimin meraktan çok, bu alanda- lerinden biri de queer cinsellikti. İskender den çok “etos” kahramanı olarak “etik” bir mesele olarak gördü/göster- ki ihtiyaçtan kaynaklandığını söyleyebi- kendini bu paradoksun içinde buldu ama görülebilir. O sanattan daha önem- meye çalıştı. lirim. Ahmed Arif ve küçük İskender şii- edilgin kalmadı, müdahale etti. li şeylerin varlığını gördü. Önce hayat ri üzerinde çalışmam, belli klişeler ve ma- Cinsellik, Foucault’un işaret ettiği diyenler kuşağında yer aldı ve yaşamı ‘ŞİİRİ VAROLUŞ ÇABASININ gazinsel argümanlar düzeyindeki yak- gibi biyopolitikalar kapsamında bir şiirleştirdi. TEMEL DAYANAĞIYDI’ laşımları aşmak türündeki bir ihtiyaçtan iktidar üretme aracı olarak iktidarlar “Belirsizlik” çağının bir şairi olarak Heteronormatifin baskın monizminin kaynaklandı. tarafından kullanılıyor da olabilir ama buna karşı tercih ettiği “öznel” yaşantı yaşama ilişkin tutumda hayati bir yan- Okumalarımı Batı edebiyatı ve düşün- antroposen’in amaçladığı şeyi bir taraf- yoluyla, “öznel” duyuşla kendi varolu- lışlığa/sapmaya dönüştüğünü düşündü sel, felsefi kuramları üzerinden yaptığım- ta bırakarak queer gibi doğal bir olgudan şunu anlamlandırdı. ve bu nedenle eşcinsel kimliğini yalnız dan her iki çalışmamda da bu okumalar- bahsediyorsak burada “masumiyet” bir 80 Kuşağı şiirine küçük yaşta eklem- kendisi ve kendisi gibi olanlar için dan yararlandım. İskender’in şiirini Fou- tartışma konusu olamaz. lendi ama kısa sürede de kendi otono- değil, hiç öyle olmayanlar için de anla- cault, Butler, Kristeva, Bataille, Bache- Artık geçmişin normatif değer yargıları, misini kurdu. Yeni bir “gelenek” yarat- şılır, okunur ve ulaşılır kılmaya çalıştı. lard, Nietzsche, Schopenhauer, Nietzsche, kategorileri, dili ve algısıyla hareket ede- tığı söylenebilir. Her ne kadar “beatnik” Bu çabasını bazen teolojinin, bazen Sartre gibi kimi düşünür ve filozofların miyor oluşumuz, dünya edebiyatında cid- kuşakla ilişkilendirilse de kendi mono- ideolojinin bazen de postmodern manisini terk etmeden, kendi hakikati düşünce akımlarının algı kalıplarını içinden söz aldı. kullanarak yaptı. Sanırım bu sizin de kitapta mikro İskender’in bu çabasında şiiri, basit ölçekte detaylandırdığınız “beden ve bir ifade aracı değildi, aksine şiiri bu va- queer” temasıyla da ilgili. Bu bağlam- roluş çabasının, Spinoza’nın deyişiyle da neler söyleyebilirsiniz? “conatus”unun temel bir dayanağı oldu. İskender’i “etos” kahramanı görmem ama o, “etos”u mesele etmeden ilerle- * Heteroseksüel veya cisgender ol- yemeyeceğini gördü. Kimilerinin yaptı- mayan, cinsiyet kimliği, cinsel yönelim ğı gibi çevreden dolaşmak istemedi, veya her ikisini de içine alan bir şemsi- sorunun merkezini bildiğince tanzim ye terim. LGBT tanımlarını tekrar ya- etmek, doldurmak istedi. pan, bunların cinsel olduğu kadar sos- İskender, benim bu çalışmamda üze- yolojik, entelektüel ve politik açılımla- rinde en çok durduğum “queer beden”i şiirinin hem semantik hem de yapısal rıyla tarihsel, kültürel gelişimlerini de dokusuna derin bir biçimde yerleştire- anlatan teori. n 10 12 Ağustos 2021