Katalog

200. DOĞUM YILINDA NİKOLAY NEKRASOV’UN ANISINA SAYGIYLA... ‘Rusya’da Kim İyi Yaşar?’ İllüstrasyon: RIA Novosti- publicdomainpictures.net 10 Aralık 1821’de, Dostoyevski’yle aynı yılda doğan Nikolay Nekrasov, Rus edebiyatının dünyaya büyük yazarlar ve şairler armağan ettiği bir dönemde (hiç değilse Rusya dışındaki okur bakımından) Puşkin, Gogol, Dostoyevski, Tolstoy, Gonçarov, Turgenyev gibi çağdaşlarının biraz gölgesinde kalmış gibi. Oysa yakın bir okuma, onun lirik ya da epik toplumcu şiirleri ve özellikle de “Rus Kadınları”, “Ayaz, Kırmızı Burun”, “Rusya’da Kim İyi Yaşar?” adlı destansı anlatı-şiirleriyle, yukarıda adları anılan büyük çağdaşlarının hiç de gölgesinde olamayacağı gibi, halk yaşamını edebiyata taşımada hepsinden çok daha önde olduğunu gösterecektir. Bu yazıda konumuz Nekrasov’un 1863’te başlayarak 1877’deki ölümüne kadar üzerinde çalıştığı, haklı olarak başyapıtı sayılan Rusya’da Kim İyi Yaşar? (Çeviren: Uğur Büke, Alfa Yayınları) adlı destan şiiri, bu sorunun yanıtını bulmak için bu masalsı başlangıçla yola koyulan sekiz köylünün gözünden, Rusya taşrasının, doğasının, köy ve köylü yaşamının gerçekçi, acıtıcı, bazen komik çoğu kez trajik, benzersiz, başdöndürücü öyküsüdür. lerini, mektuplarını ya- Bu ilk kitabı edebiyat RUS HALK ŞİİRİNDE ‘BEY ATAOL BEHRAMOĞLU zarken bir yandan da ser- dünyasında yankı bulma- YOLCU’ İLE ‘KÖYLÜ ARABACI’! best öğrenci olarak üni- yan genç şairin yaşamı- Rus halk şiirinin ve türkülerinin önem- ACITAN, EĞLENDİREN, versitede filoloji bölümü na ve yaratıcılığına yön li bir izleği “bey yolcu” ile “köylü ara- DÜŞÜNDÜREN, İSYAN ETTİREN derslerini izlemiş. verecek olan çok önemli bacı” arasında, genellikle romantik özel- BİR BAŞYAPIT! (19. yüzyılın ilk ya- bir olay 1842 yılında, 19. likler taşıyan konuşmadır. (Örneğin A. Nikolay Nekrasov’un bu yazının konu- rısındaki Rus edebi- yüzyılın ilk yarısı Rus Puşkin’in “Cinler” adlı şiiri bu kaynak- sunu oluşturan Rusya’da Kim İyi Yaşar? yatçıları içinde bir tek edebiyatının büyük eleş- tan esinlenerek yazılmıştır.) adlı destan şiiri (Çeviren: Uğur Büke, Al- Nekrasov’un gençlik yıl- tirmeni Vissarion Belins- Nekrasov’un şirindeki bey yolcu, canı- fa Yayınları, Ekim 2021)*, dil ve anlatım larında yaşadığı sıkıntı- ki ile tanışmasıdır. nın çok sıkkın olduğunu söyleyerek köy- özellikleriyle benzersiz; yazıldığı dönemin lar ve yoksunluklar, yüz- Yöneticilerinden bi- lü arabacıdan kendini eğlendirecek, avu- Rus halk (köylü) yaşamından acıtıcı, eğlen- yılın ikici yarısında Mak- rinin Belinski olduğu tacak bir şeyler söylemesini istiyor. dirici, düşündürücü ve bütünüyle de isyan sim Gorki’nin yaşadıkla- “Anayurt Notları” Bu birkaç dizelik girişin ardından gelen ettirici sahneleriyle eşsiz bir başyapıttır. rıyla benzeşiyor.) adlı ilerici, devrimci bütün bir şiir ise arabacının, daha doğrusu Babası küçük bir çiftlik sahibi subay Bu ilk gençlik dönemi- edebiyat dergisinde ça- onun bahtsız karısının (başlı başına bir ro- olan Nekrasov, köyü ve köylü yaşamını nin ürünü olan genellik- lışmaya başlayarak ya- man konusu olabilecek) öyküsüdür. çocukluk yıllarında tanımış. le romantik şiirlerini 1840 yıncılık dünyasına da Lise öğrenimi sonrasında gittiği Arabacı, artık hayatta olmayan ka- yılında Hayaller ve Ses- adım atan Nekrasov’un rısından yakınmaktadır. Çünkü beyin Petersburg’da, askeri okulda öğrenim ler adlı kitabında toplamış. Aynı yıllarda bu dergide yayımlanan “Yolda” adlı şi- evinde onun kızının odalığı olarak eği- görmesini isteyen babasının bu isteğini dergilerde yine ekmeğini kazanma çaba- iri ise onun sonraki tüm yaşamında bir- tilen bu köylü kızı, genç hanımı evlenip yerine getirmediği için onun maddi des- teğinden yoksun kalarak güç zamanlar sıyla yazdığı makale, masal türünde yazı- birini izleyecek olan şiir ve destan baba evinden ayrıldıktan ve bey de öl- yaşamış. Küçük paralar karşılığında yok- ları yayımlanmış. Vodvil ve yergi türün- türünde ürünlerinin gerçek anlamıyla dükten sonra tekrar köye gönderilerek sul halk insanlarının, köylülerin dilekçe- de oyunlar yazmış.. işaret fişeği olmuştur. (rızası da alınmadan) evlendirilmiş, >> 8 23 Aralık 2021