Katalog

Cumhuriyet, birey olmaktır “Yarın cumhuriyeti ilan ediyoruz” demişti ya, “yarın” dediğimiz eşik, ne zaman “yüzyıl”a döndü böyle, şaşmamak elde değil. Ama ölçü belli: Okuyup yazamayan 8-9 milyon insandan hem de okuryazar 80-90 milyonluk topluma vardıysanız eğer bu sürede, “Cumhuriyet budur” denir kestirmeden. 1928 tılsımı böyle çıktı, kıyı köşe her yere yayıldı. smanlı’da mat- baa “Ce!” deme- ye hazırlanırken, elyazılarıyla karın O doyuran hattat- ların, divitleri tabutta protesto- larından yıllar sonra, okurya- zarlık üzerindeki gizem, 1928 harf devrimiyle ortadan kalkın- ca olgunun toplumsallaşma- sı kaçınılmaz hale geldi, okur- yazarlık sıradanlaştı. Okuma eylemi, akıl spo- ru zaten. Cumhuriyet, bey- nini özgürce işleme ola- nağı sundu yurttaşa. Kant “aydınlanma”sıyla Cumhu- riyetin “Anadolu aydınlan- ması” böylece çakıştı. Çocuk, genç, mi destekleyen modernleşme anlayı- meye başlanmadan önce, insan de- rıyla desteklen(en)” “yıkıcılık yaşamın yaşlı, kadın, erkek hepimiz birer okur- şı” (91) bağlamında aldığı Cumhuri- neyimsiz doğardı ve deneyim sahibi temellerine yönelik bir nitelik” taşırken yazarız artık. yete, bir yandan “feminist okuma”yla olmadan ölürdü. Geliştirildikten sonra kişinin, “hayatta kalmak için kullanışlı görece yüzyıllık verim örneklerine da- ise yirmi yaşlarında bir genç beş bin bir savunma” haline getirdiği “saldır- ONUR BÜTÜN, ğılmış “cinsellik ve erotizm teması” yıldır yaşıyormuş gibi olurdu.” ganlık” olgusuna yer açıyor. (74) ‘FEMİNİST OKUMALAR’ üzerinden bakıyor hem de bunun için “Ama yazının icadıyla mineral bir ha- Onur Bütün, Feminist Okumalar / kendi incelemelerini dayanak yapıyor. fızanın doğuşuna tanık oluruz. Bu hafı- FREUD’UN SORUSUYLA, Cumhuriyet’ten Günümüze Edebiyat- Günümüze doğru yaklaştıkça, ge- zaya mineral diyorum, çünkü ilk işaret- ‘BİR KADIN NE İSTER?’ ta Cinsellik ve Erotizm (NotaBene, 2021) tirdiği örnekler ve bunları yerleştirir- ler kilden tabletlere kazılır, taşa yontu- Kadınlar Kadınları Analiz Ediyor (Haz. adlı yapıtının sunuşunda, ilk tümcede ken yönteme dönük sergilediği yük- lur (…) taştan ansiklopediler yaratılırdı.” Elda Abrevaya, Melis Tanık Sivri, YKY şöyle söylüyor: “Okumak, kadınlar açı- selişle dikkati çekiyor. Yazınsal tür- “… Hammaddeleri silikon olan bilgi- Cogito, 2021) başlıklı yapıtta Elda, “Ka- sından metaforik olarak kalkan, kaldı- lerdeki “queer” temelli örneklerin sayarlar da mineral bir mecraya sahip.” dını yapan anatomi değildir.” (11) der- raç ya da silah gibi düşünülebilir.” Bu de işlendiği yoğun emekli Feminist Eco, “kökeni ağaç kabuğuna ken Hande Kılınç Kunt, Freud’un, “Bir da Cumhuriyetin hüneri. Okumalar’ın, göz ardı edilmemesi ge- dayan(an)” kitap için “üçüncü bir ha- kadın ne ister?” sorusu ardından, “‘ka- Yazar, “eril dilin dışına çıkmak için reken bir yapıt olduğu söylenebilir. fıza türü doğdu” deyip bunu “bitkisel” dınlık hakkında daha fazla bilgi edinmek çaba harcayan, ironik, felsefi, psika- Bir başucu kaynağı. olarak niteliyor. (14,15,16) istiyorsanız, onu kendi yaşam deneyim- nalize yakınlaşan ve belki de en çok Eco’ya göre, “Okuma bir diyaloğa, lerinizin içinde arayın ya da şairlere baş- ‘kendisi gibi’ olmaya yaklaşan kadın- UMBERTO ECO, ‘BİTKİSEL (…) karşımızda olmayan, hatta belki de vurun’ de(diğini)” ekliyor. ların ürettiği” (16) edebiyata yoğunla- yüzyıllar önce ölen ve geriye sadece Sıraladığı kuramcılarla bilimciler- HAFIZA VE BİBLİYOFİLİ şırken kitabı da özetliyor bir bakıma: ÜZERİNE DİĞER YAZILAR’ yazısı kalmış olan biriyle bir diyaloğa den kalkarak “anne rahmine geri dö- “Kuramsal okumalar, kadınların yüz- Çarpıcı kurmacaları yanında bu- dönüşür.” Ama “kitaplarla aşk ilişkileri nüşü ve mutluluk halini” “evrensel yıllardır ‘duygulanımsal imgeler’ alanın- nunla yarışan düz metinleriyle de özel kurmayı başarmamız gerekir.” (17, 21) bir insan fantezisi” bağlamında alıp da bulunduğunu iddia eden eril tahak- bir alan yaratan Umberto Eco, say- Eco’yu okumak, özlenen bir dostla “tekinsiz”liğiyle “annenin bedeni ve küm nedeniyle ‘erkek işi’ olarak görül- gıyla, sevgiyle anıp yararlandığım buluşulmuşçasına coşturuyor insanı. genital organları”nı, “sanatsal ya da dü. (…) Kolay okunan kitaplar kadınla- Stefan Zweig, Italo Calvino vb. adlar zihinsel çocuklar yaratmak için”, “do- rındır, zorlayıcı tüm metinlerse erkekle- arasında her satırını okumaya çaba- ‘YAŞAM DÜRTÜSÜ - ÖLÜM ğurgan rahim”, “dölleyen penis” için rin. Bu, ‘kadınların okur ve yazarlık pra- ladığım bir yazar. DÜRTÜSÜ DİYALEKTİĞİ’ bir varlık alanı olarak imliyor. (118) tiğinde kendilerini bulamadıkları bir er- Eco’nun konferans, kitapçık, giriş, ay- Özden Terbaş, “Psike İstanbul Psika- Bu arada Paola Mariotti de Melis kek dili ve edebiyatı’ içinde düşünme- rı basım vb. farklı metinlerinin bir ara- naliz Kitaplığı / Şimdi ve Burada” dizi- Tanık Sivri çevirisiyle, “ağırlıklı olarak lerine neden oldu.” (21, 22) ya getirildiği Bitkisel Hafıza ve Bibli- sine emek veren gönüldeşlerinin kat- zaman ve kişinin parçası olduğu top- Bu döngüden çıkışın yolu, “direnen yofili Üzerine Diğer Yazılar (Çev. Leyla kısını aldığı bir “derleme”yle yeniden lumun sosyal standartları tarafından yazar” - “direnen okur” bütünleşmesi. Tonguç Basmacı, Alfa, 2021) adlı yapıt, karşımıza çıktı: Psikanalitik Açılımlar / belirlen(en)” (24) bir toplumsal cinsi- Bu doğrultuda yazar, “kadınların er- onun keskin zekâsının yansıması anla- Dürtüden Düşleme, Simgeden Düşün- yet olgusuna yer açıyor. keklere göre neden ikincil rol oynadı- mında zarif ironisinin önekleriyle adeta ceye (İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2021). Kadına yakışan Cumhuriyet elbet- ğını sorgula(yıp) edebiyat eleştirisin- yelpaze halinde açılıyor okur önünde. Özden, Freud’dan kalkarak “yaşamı te. “Laiklik, adam olmaktır” der ya ha- deki erkek egemen aklı ortaya çıkar- Madem bellekten söz ediyoruz, bir sürdürmek ve aynı zamanda ölüme ni adamlar adamı, kestirmeden birey maya çalışıyor”. (46) tadımcık göz atalım mı Eco’ya: ulaşmaya çalışmak” (67) bağlamın- olmak! 29 Ekim’de Cumhuriyetin bi- “Erkeklerin anlatısında yitip giden “Birey olarak hayatta kalmamız açı- da geniş bir açılımla ele aldığı met- reyleri ne düşünüyor peki? n kadınların elinden tutmak çabası ola- sından son derece önemli olan bu se- ninde, farklı kuramcılardan alıntılar- rak da okunabil(ir)” (96) o halde yaza- çici hafıza toplumsal düzeyde de işler la “bir ‘çete’ gibi örgütlen(en)” “yıkıcı www.sadikaslankara.com, her per- rın yaklaşımı. ve toplumların hayatta kalmasına izin narsisizm”e de değiniyor. (72) şembe öykü-roman, tiyatro, belgesel Yazar, “yeni bir kimlik ve yöneli- verir.” “Bu toplumsal hafıza geliştiril- Bu doğrultuda “çocukluk travmala- alanlarında güncellenerek sürüyor. 14 28 Ekim 2020