Katalog

KIMYASAL YOKOLUŞ: ÇERNOBİL DUASI KISA... KISA... KISA... KISA... Nükleere karşı kürekle verilen bir mücadele Aleksiyeviç’in kitabı reaktör faciası üzerinden Sovyet toplumunun yaşadığı trajik olayları anlatırken, yirminci yüzyıla damgasını vurmuş dev bir toplumun çözülüş sürecine de ayna tutuyor. KEREM GÜREL Yaşı kırk ve üzerinde olanlar için Çernobil kelimesi nostaljik çağrışımlardan ziyade küresel bir tehdidin ve korkunun adıdır. Genç kuşak içinse ders kitaplarında adı geçen tarihi bir olaydan pek öteye gitmez sanırım. Oysa Çernobil Faciası, sadece geçici bir süre için etkisi zayıflatılmış ancak ne zaman patlayacağı bilinmeyen saatli bir bombadır. Çernobil’i son dönemde gündemimize taşıyansa Game Of Thrones’un yapımcısı da olan HBO’nun son popüler dizisi “Chernobyl”. Beş bölümden oluşacak bu mini dizi küresel felaketi gerçeğe en yakın şekilde sunma konusunda oldukça başarılı görünüyor. Ancak konu hakkında daha ayrıntılı ve bilgi almak isteyenler içinse Nobel Ödüllü Rus Yazar Svetlana Aleksiyeviç’in Çernobil DuasıGeleceğin Tarihi kitabı temel başvuru kaynaklarından biri. Uzun bireysel monologlara dayalı kitaplarıyla dikkat çeken ve Nobel Komitesi tarafından “Yeni bir edebî tür” olarak adlandırılan kitapları sayesinde Aleksiyeviç, uzun zaman kapalı kutu olarak kalmış Sovyetler Birliği’ne dair yaşamın tam içinden gözlemler sunuyor. Yazarın öteki kitapları gibi bu kitabı da Kafka Yayınları’nca dilimize kazandırılmış. Okuduklarınız karşısında, “Ne çok acı var.” diyorsunuz. Bürokrasiye bağlılık, dışarıya güçlü görünme arzusu ve insan yaşamının yadsınıp devletin ilahlaştırılması bu acının temel kaynağı. Zira kitapta da vurgulandığı üzere zamanla yaratılan “Homo Sovieticus” zihniyeti böyle bir felaketin Sovyet topraklarında olabileceğine ihtimal dahi vermiyor; gazeteler bu düşünceyi, “Bizdeki nükleer santraller kesinlikle güvenli, Kızıl Meydan’a bile inşa edilebilir... Bir semaver nükleer santrallere kıyasla daha tehlikeli.” yorumlarıyla vurguluyordu. O gün meydana gelen patlamada sadece santralin dört numaralı reaktörü zarar görmemiş, şişirilmiş Sovyet özgüveni de tüm çıplaklığıyla gözler önüne serilmişti. BİR TOPLUMUN ÇÖZÜLÜŞÜ Aleksiyeviç yaşanan nükleer facianın masum yurttaşlar üzerindeki etkilerini kendi beyanları üzerinden aktarırken bunu son derece akıcı bir dille sunmayı da beceriyor. Anlatılan hikâyelerde nükleer savaşa hazır tutulmuş ancak reaktör patlamasında ne yapacağını bilemeyen bir toplumun bilinmeze karşı korkusunu net olarak hissedebiliyorsunuz. Zamanla öfkeye dönüşen bu duygu SSCB’nin dağılmasında da önemli bir rol oynuyor. Zira ilahlaştırılan yönetim anlayışının olayın başında sergilediği tepeden bakan duyarsız tavır zaman geçip facianın boyutları ortaya çıktıkça tepkiye dönüşüyor. Bölgede yaşayanların “Çernobil İnsanı” olarak damgalanıp Sovyet toplumunun paryası olarak görülmesi, santraldeki yangın için hiçbir koruma önlemi alınmadan bölgeye gönderilen görevlilerin biyorobot gibi görülüp hiçe sayılan ve acılar içinde son bulan yaşamları, gelecekleri ellerinden alınan çocukların haklı isyanları her sayfada başka bir insanlık dramını karşınıza çıkarıyor. Yüksek radyasyona sahip atıkların küreklerle ve el arabalarıyla toplanıp reaktör yangınına atılması ise trajikomik bir başka hikâye. Aleksiyeviç’in kitabı odak noktasına yerleştirdiği reaktör faciası üzerinden Ukrayna’dan Belarus’a Sovyet toplumunun yaşadığı trajik olayları anlatırken yirminci yüzyıla damgasını vurmuş dev bir toplumun çözülüş sürecine de ayna tutuyor. Orta yaş ve üzerinde olanların hafızalarını tazeleyen ve o günlerde yaşananları derinlemesine değerlendirme imkânı veren kitabı özellikle tarihin bu en feci nükleer faciasını yeterince öğrenememiş gençler için önemli bir kaynak olarak değerlendiriyorum. n Çernobil DuasıGeleceğin Tarihi / Svetlana Aleksiyeviç / Çev: Aslı Takanay / Kafka / 460 s. / 2017 6 13 Haziran 2019 Doğan Hızlan için armağan kitap H arvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri Uygarlıkları bölümü, Doğan Hızlan Armağanı adıyla, yazara bir saygı kitabı yayımladı. Kitap bir albüm bölümüyle açıldıktan sonra kitabı yayına hazırlayan Orçun Üçer, “İyi Bir Roman Kahramanı” başlıklı sunu yazısında tanıdığı Doğan Hızlan’ın bütünlüklü bir portresini çiziyor. Bibliyografya ve Yaşamöyküsü bölümlerinden sonra edebiyatımızın önde gelen pek çok yazarının Doğan Hızlan’a ilişkin anı yazılarının yer aldığı Anılar bölümü var. Sonrasında ise günümüzün önde gelen eleştiri yazarlarından 28 ismin makaleleri yer alıyor. Bu makalelerden kimileri şöyle: Semih Gümüş / İhsan Oktay Anar Romanının Özellikleri, Zeynep Kerman / Doğan Hızlan’ın Bakışıyla Müzik, Mario Levi / Kalemin Halleri, Jale Parla / Saatleri Ayarlama Enstitüsü: Postmodern Bir Pikaresk, Hülya Soyşekerci / 30. Yılında Füruzan’ın Berlin’in Nar Çiçeği Romanı Hakkında... Cemal Kafadar ve Gönül A. Tekin’in editörlüğünde hazırlanan kitap İngilizce ve Türkçe olarak iki dilli yayımlandı. n Doğan Hızlan Armağanı / Harvard Ünbiversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü Yayını / 430 s. / 2018 Coşkun Özdemir’den yeni bir anı kitabı: Karşıdevrimle Hesaplaşma D aha önce Urfa’dan Harvard’a adlı anı kitabı geniş ilgi gö geniş yaşama kültürü olan ren Coşkun Özdemir, bu kez bir insan. Karşıdevrimle Hesaplaşma Bu özelliği de kitabına ala kitabıyla karşımızda. Bel bildiğine yansıyor: Okudu ki bu kitaba doğrudan anı de ğu kitaplardan üniversite de mek de doğru değil. Çünkü neyimlerine, hekimlik anıla Coşkun Özdemir’in yaptığı rından günlük hayatın türlü daha çok güncel siyasal ge serüvenleri dalıp çıkmadığı lişmelere, kendi deneyimle alan yok neredeyse. rini de katarak yorumlar, çö Kitabın sonunda yer alan zümler getirmek. “Alıntılar” ve “Şiirler” bö Özellikle de son yılların lümlerinde de kendisini et siyasal ve toplumsal olayla kileyen sözlere, yazı parça rı Coşkun Özdemir’in hep larına ve şiirlere yer vererek, odağında. Sanki bir köşe düşünce ve duygu dünyasın yazarıymış gibi, güncel ge da bir ufuk turuna çıkarıyor lişmeleri aktarıyor, yorum okurunu. n luyor, çözüm önerileri su nuyor. Karşıdevrimle Hesaplaşma Ancak bu yazılar yalnız si / Coşkun Özdemir / yasal değerlendirmelerle sı Cumhuriyet Kitapları / nırlı değil. Coşkun Özdemir 240 s. / Mayıs 2019