Katalog

KItap Renkler... Sesler... Harfler... AYTÜL AKALl ÇİĞDEM GÜNDEŞ lMAVİSEL YENER lMUSTAFA DELİOĞLU Kitap gölgesi Sanatsal uyaranlar ve çocuk “Sanatsal Uyaranlarla Dil Öğretimi”, derin duyarlıkların, sevecenliğin, adalet duygusunun, demokrasinin, iletişimin, sanatla nasıl varsıllaşacağını anlatan bir kitap. MAVİSEL YENER maviselyener@yandex.com www.maviselyener.com D il ve Edebiyat Öğretimi, Dil ve İletişim, Çocuk Edebiyatı, Okuma Kültürü Edinme Süreçleri, Etkinliklerle Türkçe Öğretimi konularında pek çok çalışmaya imza atan Prof. Dr. Sedat Sever’in on yedinci kitabı Sanatsal Uyaranlarla Dil Öğretimi; çocuk ve gençlerin dil, düşünce, duyarlık eğitimine kitapların katkısını bilimsel bir anlayışla irdeliyor. 2009 İzmir Türkçeye Emek Ödülü, 2011 Dil Derneği Onur Ödülü ve 2018’de Türkiye Millî Pediatri Derneği tarafından, çocuk ve gençlik edebiyatı alanındaki çalışmalarıyla çocukların kültürel gelişmesine üst düzeyde katkı sağlaması nedeniyle Onur Ödülü’ne değer bulunan; hâlen, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi olan Prof. Dr. Sever Sanatsal Uyaranlarla Dil Öğretimi adlı kitabında, çağdaş bir öğretimin de ipuçlarını sunuyor. Sever, Türkiye’de ilk olan Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin kurucu müdürü (2009). ÇOCUK DOSTU OYUNÖĞRENME ORTAMI “Çocuk ve gençlerimize okuma kültürü kazandırabilmek için neler yapılmalı?” sorusuna yanıt arayan kitap, sekiz ana başlık altında toplanmış. İlkin “çocuğun gelişim sürecinde, etkileşim ve oyun aracı olarak kitapedebiyat” konusu büyütece alınıyor. Bebeklik dönemindeki gelişim ve öğrenme sürecinin temel özelliklerinden yola çıkılarak kitap uyaranından, oyunlar aracılığı ile nasıl yararlanılması gerektiği açıklanıyor. Erikson’un Psikososyal Kuramı’ndaki gelişim dönemlerinden söz edilerek çocuk ve dil gelişimine yeni kapılar açılıyor. Bu kapıdan girdiğimizde Piaget’nin tanımladığı gelişim evreleriyle de karşılaşıyoruz. Erken dönemden başlayarak yetişkinlerin destekleyici tutum ve davranışlarıyla gelişimini sürdüren çocukların sözcük dağarcıklarına yönelik örneklemler sunuluyor. Çocuk dostu oyunöğrenme ortamına kitabı koyabilirsek edebiyatın dille oluşturduğu kurmaca evrenine resmin sanatsal dilinin de eklenmesiyle çocuğu çok uyaranlı bir iletişim ortamına davet edebiliyoruz. Çocuğun yalnız başına yapmakta zorlanacağı ama yetişkinlerin ya da ondan daha yetenekli çocukların rehberliği ve yardımıyla öğrenebileceği görevler aralığını ifade eden “Yakınsak Gelişim Alanı” kavramının da aktarıldığı bu bölümde, resimli kitaplar ve özellikleriyle ilgili bilgiler veriliyor. EDEBİYAT, KISA FİLM VE KARİKATÜR Dil öğretiminde özgün bir iletişim yolu olan karikatür konusuna ayrılan iki bölüm, karikatürle ilgili algılarımızı, karikatür Birol Çün, 2010. Sedat Sever okumalarımızı zenginleştiriyor. Tıpkı şiirlerdeki alışılmamış bağdaştırmalar gibi karikatürde de alışılmadık ya da usdışı bağdaştırmaların kullanıldığını, bu düşsel gerçekliğin çizginin anlatım gücünü kuvvetlendirdiğini görüyoruz. Örneklerle beslenen, karikatür incelemelerinin yapıldığı bu bölümler, yeni bir kitabın başlı başına izleği olabilecek nitelikte. Umuyorum, değerli yazarımız çocukları çizgilerle destekleyen bilmeceler, çizgi roman ve karikatür gibi uyaranları odağına alan, Türkçenin öğretimi, edebiyat sevgisi gibi süreçlerde çizginin anlatım olanaklarına dair düşünsel çabalarını bir yapıtla daha taçlandırır; bu kitaptaki “tadımlık” örneklerden daha da çoğu ile okuru buluşturur. Dil ve edebiyat öğretiminde sa Oleg Loktyev, 2000. natsal bir uyaran olarak kısa film konusunun özellikle eğitimcilerin dikkatini çekeceğini düşünüyorum. Sinema dili ile çocuklara, gençlere yaklaşmak, onlara edebiyatın inceliğini bu yolla sezdirmek, içinde bulunduğumuz yüzyılda üzerinde durmamız gereken bir konu. Görsel, dilsel, işitsel araçlarla çok uyaranlı niteliğe kavuşan eğitim ortamları çocuğun sanatsal duyarlığını artıracaktır. SANATSIZ VE ŞİİRSİZ GÜNDELİK YAŞAM Kitabın ilerleyen bölümlerinde, verimli bir dil ve edebiyat öğretimi için öncelenmesi gereken yaklaşımları inceleme konusu yapan yazılara yer verilmiş. Sever, demokratik kültür bilinci edinimi sürecinde kitapların, dilin, edebiyatın yerini anlatırken şöyle diyor: “Demokratik kültür her şeyden önce anlamayı, anlatmayı, paylaşmayı; kısacası etkili iletişimi gerektiren bir birikimdir. Gündelik yaşamın, sanatsızlaştırılması, şiirsizleştirilmesi, demokratik tutum ve ilkelerin yoksullaşması demektir” (s.151). Kitabın her bölümünün sonuna kaynakçanın eklenmesi, okuru diğer kaynaklara da yönlendiriyor, kimi çocuk kitaplarına yapılan göndermeler eğitimciler ile ailelerin bu kitaplara dikkatini çekiyor. Çocuk edebiyatı kültürünün ülkemizde ivme kazanmasına değerli katkıları olan Prof. Dr. Sedat Sever, kitabın sonuna “Yazınsal ya da Öğretici Kitaplarda Değerlendirme Ölçeği” koyarak elimize yol haritasını veriyor. Kitapların tasarım, görsel metin, içerik gibi değişkenlerine yönelik olarak hazırlanan bu ölçeğin her zaman geliştirilmeye açık bir çalışma olduğunu da vurguluyor. Çocukların nitelikli kitaplarla buluşturulabilmesi için katkı sağlayan bu ölçek, eğitmenler, edebiyat seçici kurulları, aileler, yayınevleri tarafından kullanılabileceği gibi çocukgenç okurun kitap değerlendirmesi yapmasına da kılavuzluk edebilir. Tanım bulanıklıklarına yer vermeden hazırlanmış yöntemli, akademik bu çalışmanın yılların deneyiminden süzülüp geldiğini söyleyebilirim. Sevgili aileler, değerli eğitimciler, çocuklara yaş gruplarına göre kitaplar veriniz; boğazlarından geçmeyecek, yutamayacakları, sindiremeyecekleri kitapları onlara önermeyiniz. Mizahtan, karikatürden, hayal kurmaktan korkmayınız; bunlar bireyin ve toplumların önemli sanatsal besin kaynaklarıdır. Sanatsal Uyaranlarla Dil Öğretimi, çocuklarımızı alacakaranlıkta yetiştirmeyelim diye yazılmış, sanat yolculuğunda kararlılıkla, sağlam adımlarla nasıl ileri doğru gidebileceğimizin ipuçlarını veren bir kitap; hepimiz için ne büyük şans! n Sanatsal Uyaranlarla Dil Öğretimi / Sedat Sever / Kapak Resmi: Ferit Avcı / Tudem Yayınevi / 2018 / 168 s. 14 17 Ocak 2019 KItap