Katalog

Kusursuz bir gün Ruhsal dalgalanmalarla dolu hayatında aslında Katherine Mansfield’in tek arzusu yazmaktı. Avrupalı okura egzotik gelen, Yeni Zelanda’da geçen çocukluğu ve mutlu günleri yansıtan öyküleri ile tanınır. Tabii en bilinen öyküsü, biyografik benzerlikler taşıyan; aile yaşamından bir günü anlattığı “Bahçe Partisi”dir. G üney Pasifik edebiyatını tanıma fırsatı pek sık bulamayız. Avusturalyalı ve Yeni Zelandalı yazarlar İngilizce yazmalarına rağmen, kültürel merkezden uzak görüldüğü için biraz dışlanmış hisseder kendini. Yine de akla hemen gelen yazarları da yok değildir: Bunların başında yirminci yüzyıl edebiyatının önde gelen isimlerinden Nobel ödüllü Patrick White ile Katherine Mansfield gelir. Mansfield (18881923) otuz beş yıllık kısacık ömrüne iz bırakan öyküler sığdırmış bir yazar. Kendinden sonra gelen kadın yazarları da düşünce ve yaşam biçimiyle etkilemiş bir kişilik aynı zamanda. Varlıklı Yeni Zelandalı bir ailenin üçüncü kızı olarak dünyaya geldiğinde babası “Lord” unvanı almış bir bankacı, dedesi ise sözü geçen bir parlamenterdi. Yüzyıl başında her varlıklı üst sınıf ailenin yaptığı gibi eğitim için İngiltere’ye gitti. Burada kısa zamanda D.H. Lawrence ve Virginia Woolf gibi sanatçı ve yazarların çevresine girdi, kadın ve erkeklerle aşklar yaşadı, iki kez evlendi, Avrupa’yı gezdi, annesi bu yaşam tarzını kabul etmediği için onu mirasından men etti ama babası ölümüne dek her ay düzenli olarak bir miktar para yolladı kızına. Ruhsal dalgalanmalarla dolu hayatında aslında Katherine Mansfield’in tek arzusu yazmaktı. On iki yaşında yazmaya başladığı günlükleri bugün hâlâ içtenlik ve kendini tanıma anlamında önemli sayılır. On dokuz yaşından beri de düzenli olmasa da dergilere makale ve öyküler yazdı, geçimini bununla sağladı. Avrupalı okura egzotik gelen, Yeni Zelanda’da geçen çocukluğu ve mutlu günleri yansıtan öyküleri ile tanınır. Tabii en bilinen öyküsü, biyografik benzerlikler taşıyan Bahçe Partisi’dir (Çeviren: Şadan Karadeniz, Can Yayınları, 2012). DOMESTİK MANZARALAR Bahçe Partisi aile yaşamından bir günü anlatır. Sabah kahvaltı masasında ailenin üç kızı ve anneleri o gün bahçede verecekleri partiyle ilgili planlar yapar. Ailenin erkekleri ise evde hazırlıklar başlarken işe gitmek için evden çıkar. Gün doğumu ile başlayan öykü, gün batımında kahramanın eve dönüşü ile sona erer. Uzun bir yaz gecesidir yaşa nan. Herkes davetten dolayı heyecanlıdır, son hazırlıklar yapılacak, bahçe düzenlenecek ve yemekler hazırlanacaktır. Öykünün ilk satırı gibi “kusursuz bir gün” başlar. Bahçeyi düzenlemeye gelen işçilerle uğraşmak ailenin küçük kızı Laura’ya düşer. Çadır için gelen üç işçiyle garip bir karşılaşma yaşar Laura; bir anda kaba saba adamların karşısında kendisini fazla toy ve çocuksu bulur. Gerçekten de naif bir kızdır Laura, tüm kendi sınıfından kızlar gibi. Korunaklı Mansfield, otuz beş yıllık kısacık ömrüne iz bırakan öyküler sığdırmış bir yazar. Kendinden sonra gelen kadın yazarları da düşünce ve yaşam biçimiyle etkilemiş bir kişilik aynı zamanda. bir ortamda büyüdüğü hâlde kibirli ya da şımarık değildir, basit güzelliklerden zevk alır. Örneğin, işçilerden birinin durup bir lavantayı koklaması Laura’nın hoşuna gider ve kendi sınıfından bir erkeğin asla böyle bir şey yapmayacağını düşünür. Hassaslığı onu ailesindeki kadınlardan farklı kılar. Ablası Jose’nin hizmetkârlara emir verirken takındığı yapaylık ya da Meg’in ortama uymayan davranışlarından eser yoktur Laura’da. KARANLIK BİR HAVA Bir öykü “kusursuz bir gün” sözleriyle başlıyorsa belli ki sorun yaşayacaktır kahramanlar. Laura da komşularındaki arabacının ölüm haberiyle sarsılır. Bir an partiyi iptal etmeleri gerekir mi diye durakladıktan sonra davetin heyecanı ölüm haberine baskın çıkar. Annesinin verdiği şapkayla güzel göründüğünü düşünmek Laura’ya yanı başındaki ölümü unutturur. Öykünün ana teması olan yaşam ile ölümün zıtlığı burada ortaya çıkar. Bahçe bir anlamda düşüncesizce ve hedonisttik eğlenceyi simgeleyen bir yer olur. Genç ve güzel insanlar güzel şapkalarını giyip eğlenmeye gelmiştir. Pembe zambaklarla süslenmiş ev, varlık, rahatlık, güzellik temsilidir. Oysa aşağıdaki ölü evi bunun tam karşıtını simgeler. Karanlık ve iç kapatıcı bir hava hâkimdir ölü evinde. “Bacalardan tüten dumana bile yoksulluk sinmişti” diye anlatır Mansfield bu renkten mahrum dünyayı. Kapıda bekleyen gölge kalabalık, Laura’nın gelmesiyle kenara çekilir, gölge imgesi ölü evine hâkimdir. Yazar abartarak iki mekân arasındaki farklılığa dikkatimizi çeker. Birinde yaşam, diğerinde ölüm hüküm sürüyordur. Laura’nın ölü evine gelmesi bir çeşit klasik edebiyatta sık gördüğümüz Hades’e yolculuk gibi farklı bir dünyanın ayırdına varmak, kendi gerçekliğinden koparak daha bütün bir resme sahip olmak olarak okunabilir. ÖLÜDEN ÖZÜR DİLEMEK Mansfield güzel bir denge kurar öyküsünde. Güzellik ile çirkinlik, yaşam ile ölüm, varlık ile yoksulluk ama hepsinin ötesinde bir buluşma noktası yaşatır Laura’ya ve dolayısıyla da okura: Ölünün yüzündeki huzur. Laura bu huzuru hissedince aradaki zıtlıklar, boşluklar dağılır, bir araya gelir güzel ile çirkin, yaşam ile ölüm. Bence öyküyü eşsiz kılan tam da bu noktadır: Laura, parlak hayatından bir anlığına gölgelerin arasına gelir ve burada kendi hayatında olmayan başka bir parlaklıkla karşılaşır. Absürd bir andır bu, kendi parıltısına yabancılaşır Laura ve işte bu yüzden özür diler ölüden. Laura bir epifani yaşar öykünün sonunda, kendi güneşli ve aydınlık bahçesinden öğrenemeyeceği bilgiye kavuşur. Ölüm... Öykülerinde küçük şeylerin hayatta önemli rol oynaması temasını işledi. O dönemin kadın yazarlarında sık görülen ev içi hâlleri, günlük yaşam, hizmetkârlarla ilişkiler, ev düzeni, aile yaşamı gibi konular üzerinden küçük insanların dramlarını yazdı. Öykülerinde genelde ani bir çöküş, kahramanın bir anda gelişmesi gibi motifler görülür. Yüzleşmeler önemlidir.n 6 1 Kasım 2018 KItap