Katalog

KItap Renkler... Sesler... Harfler... AYTÜL AKALl ÇİĞDEM GÜNDEŞ lMAVİSEL YENER lMUSTAFA DELİOĞLU Kitap Gölgesi Kalk Gidelim Ahlat Esra Alkan beş kitaplık “Kalk Gidelim” dizisinde, çocukların ilgisini belgesel çalışmalara çekerek geleceğin belgeselcilerine ilk nefesi üflüyor. MAVİSEL YENER maviselyener@yandex.com www.maviselyener.com Ç ocuklara keşif heyecanı verecek gezi kitapları yazan Esra Alkan “Seyahat etmek, öykülerin içinde yaşamaktır” diyor. O, pek çok ülkeyi görmüş bir gezgin. Anadolu gezileri yaparken TRT için “Kalk Gidelim” adlı seyahat kültürü izlencesini hazırlamış. Elli iki bölüm süren izlencenin ardından belgeselin kitaplarını çocuklar için yazma fikri doğmuş. “Kalk Gidelim” dizisinin masa başından değil sahadan yazılmış olması değerli. İlk kitap: ‘Kalk Gidelim Düzce’. Ardından, Mardin, Sinop ve Rize gelmiş. Dizinin beşinci kitabı, Ahlat’a davet ediyor okurunu. ARI VIZIR’IN REHBERLİĞİ Kalk Gidelim Rize’de kitap, bir çay yaprağının dilinden anlatılıyordu. Bu çay yaprağı insanları duyabiliyor, üzülüyor, seviniyor, oyun oynuyordu. Kalk Gidelim Ahlat adlı yapıt Arı Vızır’ın dilinden anlatılıyor. Van Gölü’nü kuzey batısında bir ilçe olan Ahlat’ın coğrafi özellikleri, tarihi ve arkeolojik değerleri, yemekleri, ünlü taş ustaları kurguda yerini alıyor. Selçuklu döneminden kalan, Türkiye tarihi açısından önemli değere sahip mezar taşlarının, yine Selçuklular dönemine ait, lahit mezar özelliği taşıyan kümbet mezarların fotoğraflarının yanı sıra, bastonculuk, harik (bir çeşit ayakkabı) işçiliği yapan ustaların çalışmaları da görsel olarak aktarılıyor. Sayfaların fotoğraflarla desteklenmesi kitaba zenginlik katıyor. Esra Alkan, gezi kitaplarının çok yönlü anlatım olanaklarından yararlanıyor. Ahlat’ı anlatırken gözlemlerini eğlenceli bir kurguya yerleştiriyor. Arının yolculuğuna eşlik ederken Ahlat’ın dününden bugününe yelken açıyoruz. Kentin insanlarını, bu insanların yaşayış biçimlerini, yarattıkları kültürel eserleri de öğreniyoruz. Kitapta türkülerin diline de kulak ve riyoruz. “Bitlis’te beş minare” türküsünün ilginç hikâyesini okuyan çocuklar başka türkülerin de böyle hikâyeleri olduğunun farkına varacak. AHLAT’IN YÜREĞİNDE Arı Vızır çok meraklı. Aklı fikri insanlarda, onların yaptıklarında. İnsan arkadaşının hayatını öğrenmek için can atıyor. Kararını veriyor, büyük bir risk alarak onunla birlikte Ahlat’a kanat çırpıyor. Aslında kalıpları hiç sevmiyor, yenilikçi bir arı o! Arkadaşının onun söylediklerini duymamasından yakınıyor. Çünkü insanlara anlatmak ve sormak istediği öyle çok şey var ki. Ahlat’ın yüreğinde gezinirken arılarla ilgili çok şey öğreniyoruz kitaptan. Örneğin, arıların dakikada on bir bin dört yüz kez kanat çırptığını, bir çıkışta yüz çiçeği ziyaret edebildiklerini, üç yüz altmış derece etraflarını görebildiklerini, en iyi algılayabildikleri rengin mavi olduğunu, görme sistemlerinin insanınkinden on kat üstün olduğunu, duygularını ifade etmek için kendi etraflarında döndüklerini belki de ilk kez okuyacaksınız. “İnsanlar acılarını bazen sözlerle, bazen sadece ağlayarak, bazen de sanki donmuş gibi kaskatı durarak belli ediyorlar. Biz arılar kendi etrafımızda döneriz. Ağlamak, ağıt yakmak, yani duyguları etmek çok iyi. Donup kalmak kötü bence. Hareket etmek lazım. İnanın bir zaman sonra hafifliyor acınız ve başka şeylere dalıyorsunuz” (s. 24). FELSEFE ESİNTİLERİ Arı Vızır, “Doğanın iliğini bozmak” sözünü kraliçe arıdan duymuş. Kraliçe arı demiş ki “Bu topraklar hem insan hem ağaçlar için iyidir. Toprak tükenmediği sürece ayakta kalabiliriz. Biz arılar için nasıl çiçekler gerekiyorsa, insanların sağlığı için de dönümlerce bitki örtüsü gerekir. Doğayla ilişki kuramayan insanlar çoğalıyor. Doğanın iliğini bozuyorlar. Çok dikkatli olmalılar” (s. 49). Esra Alkan, Ahlat’la ilgili birikimlerini anlatırken okurlarıyla satır arasında dertleşiyor da… Kalk Gidelim Ahlat, insanların yaktığı ormanlar, kuruttuğu akarsular, kimyasallarla zehirlediği toprak, gen yapısıyla oynanan tohumlar, kirletilen hava ve pek çok çevre sorunu hakkında sözü olan bir kitap. Kitabı roman türünde değerlendirenler haklı bir tepki olarak didaktik bulacaklardır. Ancak bir kez daha vurgulayalım; kurgu içine yerleştirilmiş olsa da “Kalk Gidelim” dizisi, minik kâşifler için hazırlanmış bir gezi kitabı. Ahlat kitabını diğerlerinden ayıran önemli bir öğe, bu kitapta felsefe esintileri görmemiz. “Bütün canlılarda bilinçaltı, inandıklarımızı kabul eder ve oluşturur. Aşırı çabaya, endişeye, korkuya hiç gerek yok. Ben bunları size söylerken aslında kendime cesaret veriyorum” (s. 18). Arı Vızır’ın, bu örnekteki gibi kimi zaman bir bilge kimliğinde konuştuğuna tanık olurken aslında felsefe denizinin kıyısında minik bir tur atıyor okur. Ahlat’ın cevizi, cevizli baklavanın tadı, çorti aşı, inci kefali, Van Gölü, Nemrut Dağı, Sütey Yaylası, derken bir de bakmışsınız çoktan düşlere dalmışsınız. Ahlat’ı görmeden önce düşleyin, sonra da kalkın gidelim! n Esra Alkan, Ahlat’ı anlatırken gözlemlerini eğlenceli bir kurguya yerleştiriyor. Kalk Gidelim Ahlat / Esra Alkan / Kapak: Semih Poroy / Varlık Yayınları / 72 s. / 2016 / 10+ KItap KİTAPÇI Hazırlayanlar: AYTÜL Akal, ÇİĞDEM Gündeş, MAVİSEL Yener Büyükannem Cebimde / İva Prochazkova / Resimleyen: Marion Goedelt / Çeviren: Barış Gönülşen / Tudem / 2017 / 158 s. / 9+ Elias, dokuz on yaşlarında bir çocuktur. Annesi arkeolog babası ise bilgisayar oyunları tasarlar. İkisi de çok yoğun çalışır ve Elias’la yeterince ilgilenemez. Elias’ın onunla ilgilenip deyim yerindeyse onu birazcık olsun şımartacak bir aile büyüğünün özlemini çeker. Bir gün duvarın arkasına kaçan topunu ararken küçük sarı bir yumurta bulur. Bunun bir tavuk ya da ördek yumurtası olduğunu sanır ve eve getirir. Annesinin evde dolaşan bir civcivden hoşlanmayacağını bildiğinden yatağının altındaki çorap kutusuna saklar. Birkaç gün sonra, yatağın altından tuhaf sesler ve ışık geldiğini fark eder. Çok geçmeden de hayatını değiştirecek olan biriyle karşılaşır; bir büyükanne. Ama şimdiye dek tanıdığı, gördüğü yaşlılardan biraz farklıdır. Büyükannem Cebimde, bir ailesi olmasına karşın yalnızlık çeken, hayatı, sevinçlerini, üzüntüsünü paylaşacak kimsesi olmayan çocukların dünyasını anlatan bir kitap. “Aile içi iletişimsizlik” sorununa karşı yetişkinlerin de okumalarını salık veriyoruz. Çok Âlemsiniz! Kaplanlar / Hayvanlar Âleminden Şaşırtıcı Bilgiler / Alain M. Bergeron / Michel Quintin / Sampar / Resimleyen: Sampar / Mavibulut Yayınları / Çeviren: Acar Erdoğan / 2016 / 61 s. / 8+ Kaplanlar hakkında tüm bildiklerinizi unutun. Çünkü bu kitapla hepsi yerle bir olacak. Örneğin; kaplanların siyah çizgilerin onların doğada daha iyi saklanmasını sağladığını biliyor muydunuz?.. ya da bu desenlerin tıpkı insanların parmak izi gibi >>eşsiz olduğunu… Karikatürlerle 24 9 Mart 2017 KItap