Katalog

OKURLARA Bir kitap elifbası denemesi (V) Kurşunkalem, bir sanayi ürünü olarak 1903’de Binney and Smith firması tarafından üretildi. Tükenmez kalemin patentini Amerikalı John Loud 1888’de almışsa da Macar kökenli Bíró biraderler 1935’te buluşu geliştirdi. Tükenmez kalem deyişi, yaklaşık 3 kilometrelik bir çizgi çekilebildiği için seçilmiştir. İlkel dolmakalem örnekleri, 1780’den başlayarak İngiliz Harrison tarafından imâl edilmiştir. Gene de dolmakalemin mucidi olarak 1883’te yarattığı ürün ile Amerikalı Lewis Waterman anılır. İ BRANÎ YAZISI Bugün, on dokuzuncu yüzyılın ortasından başlayarak modern bir konuşma dili kimliği kazanmış olan İbranice, kutsal metinler aracılığıyla kesintisiz varlığını koru yabilmiş Eski İbranîcenin türevidir. Üç bin yıllık geçmişinin ilk döneminde farklı alfa belerden esinlenen, özellikle Fenikece ve Aramiceden hareketle gelişen İbranîce, böl genin çok dilli özelliğinin tipik bir karışımıdır. Yahudilerin İspanya’ya göçünden sonra gelişen “massora” adı verilen süslemeci ya zı tekniği, İbranî kitap kültürü nün önemli bir sıçrama yaşa masına yol açtı. Bunda, İslâm yazı evreniyle karşılaşmaları nın payı üzerin de durulmuştur. “Massora”, geometrik formların yaz malara hâkim olduğu bir yazı İbranî yazısı örneği. istifleme biçimidir. Bu süsleme anlayışı, seçilen formlara ilâhî vurgular yüklenmesi konusu nu doğurmuştur. Görkemli örnekleri Londra, Kudüs, Paris ve Madrid’de bulunmaktadır. İDEOGRAM Harf esasına değil, çizi ya da imge esasına dayalı yazı sisteminin birimine verilen isim. İNCUNABULA “Beşik” kavramından türeyen, 1501’den önce basılan kitaplara verilen ad. Yarısı din ağırlıklı kitaplardan, ezici çoğunluğu Latince basılmış yaklaşık 20 milyon nüshanın çoğu László Bíró kaybolmuş, kalanlar büyük koleksiyoncular tarafından ateş pahasına toplanmıştır. İTALİK Latince “eğik” anlamına gelen “italicus”dan türeme, bir harfi ya da sözcüğü vurgulamak için kullanılan terim. KALEM Kelime Eski Yunancadan türemiş, Arapçaya o yoldan geçmiştir, yazı yazılan kamış için kullanılagelmiştir. Güzel yazı ya da hat sanatı bağlamında farklı, derin anlamlar kazanmıştır. Bugün kullanılan araçların başlıcaları dolmakalem, kurşun kalem, tükenmez kalem yazma alışkanlığının yaygınlığa ulaşması, yurttaşlara okumayazma öğrenme zorunluluğunun dayatılması ile beş kıtada dolaşıma çıkmıştır. Kurşunkalem, bir sanayi ürünü olarak 1903’de Binney and Smith firması tarafından üretildi. Tükenmez kalemin patentini Amerikalı John Loud 1888’de almışsa da Macar kökenli Bíró biraderler 1935’te buluşu geliştirdi. Tükenmez kalem deyişi, yaklaşık 3 kilometrelik bir çizgi çekilebildiği için seçilmiştir. İlkel dolmakalem örnekleri, 1780’den başlayarak İngiliz Harrison tarafından imâl edilmiştir. Gene de dolmakalemin mucidi olarak 1883’te yarattığı ürün ile Amerikalı Lewis Waterman anılır. KEBİKEÇ Kitap dünyasında, yazılan kitabın başına, başta maddi zarar veren kitap kurdu benzeri canlılara ama bir o kadar da manevî zarar verebilecek kurtlu beyinlere yönelik bir tılsım, “Yâ Kebikec İhfaz’ul Varak” yazılırdı. Zamanla kısaltılmış, “Yâ Kebikec”le yetinilmiştir. KİTAB Kavram, bütün tektanrılı dinlerde, Tanrı tarafından peygamberlere indirilen kelâmı içeren “kutsal yazı”yla örtüşür. Muhiddin Arabî, Evren’in de bir kitap olduğunu söyler. Batı dünyasının mistiklerinde Liber Mundi terimine rastlanır: Evren, bir kitap gibi inşa edilmiştir. Romalılar, yazgılarını öğrenmek için Sibilla’ların “kitab”ına başvururdu. Eski Mısır’da “Ölüler Kitabı” temel bir kaynaktı. Modern edebiyatta, “Kitap” düşüncesi, Mallarmé’den başlayarak kişisel bir dünyanın gerçekleştirileceği uzay fikrine bitişmiştir. KİTAP DOSTU (Bibliofili) Latince “philobiblius” terimi kayıtlara 1536’da geçmiştir. Kitap dostunun kitapları sevdiği, kitap manyağının kitapların kölesi olduğu söylenir. Sıfat haliyle ilk kez Balzac tarafından 1835’te kullanılmıştır. Thomas Dibdin KİTAP KORKUSU (Bibliophobia) Kitap korkusu içine yeretmiş kişilerin, durumuna 1836’dan bu yana verilen isim. Terim, İngiliz Thomas Dibdin’in önerisidir. n Turhan Günay için... D eğerli Turhan Abi, Yıllardır pek az karşılaştık. Seni Yeni Gündem’de beraber çalışırken tanımıştım. Yazı çizi işlerine yeni yeni giriyordum, sen o âlemin tecrübelilerinden, ustalarından biriydin. Tecrübeyi kafaya kakmayan, germeyen, rahatlatan, insana “bu da işler arasında bir iştir, bu da hayatlar içinde bir hayattır” hissi veren bir ustaydın. Kalenderliği kimse sonradan öğrenemez, kimse onu senin gibi taşıyamaz… Ama senden biraz hiza alan herkes, biraz bu ölçüyü sezebilirdi. Yazı çizi işlerini hem aşkla sevip hem de “abartmamayı”… Felsefe, hakikat sevgisi demekse sen de bir nevi felsefe öğretmenisin. “Basın”dan “medya”ya uzanan hikâyeni, şu kitap ekindeki çeyrek yüzyıllık emeğini nasıl unutturamazlarsa kimseye… Timsali olduğun o ruhu da hiçbir yere “kapatamazlar”. Saygı ve sevgiyle Tanıl Bora KItap İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 330 Mart 2017 [email protected] [email protected] twitter: www.twitter.com/CumKitap