Katalog

O K U RLA R A Rebecca Solnit’den üç kitap unus Nadi Ödülleri bu yıl 70. kez sahiplerini buldu. Roman dalında Eren Aysan, Öykü dalında Gaye Boralıoğlu, Şiir dalında Refik Durbaş, Sosyal Bilimler dalında Ergün Aybars, Karikatür dalında Oğuz Gürel, Fotoğraf dalında Burak Şenbak, Kısa Film dalında Safet Ayhan, Belgesel dalında ise Veysel Kerem Hun ve Yılmaz Kılıç (bu ödül paylaştırıldı) bu yılın ödüllerini aldılar. Ödül kazanan sanatçılarımızı candan kutluyoruz. Onlarla ödül dolayımında yapılmış söyleşiler ve yapıtlarla ilgili yazılar bulacaksınız sayfalarımızda. Sanat kuramı ve eleştirisi konusunda oldukça sınırlı Türkçe yayına ulaşılan ülkemizde, Rıfat Şahiner’in “Çağdaş Sanatta Temsiliyet Krizi” adlı kitabı, sadece bu konudaki önemli bir eksikliği gidermekle kalmıyor, Türkiye’deki sanat ortamına, akademik dünyaya, sanat öğrencileri ve araştırmacılara son derece önemli başvuru noktaları sunuyor. Hülya Toksöz değerlendirdi kitabı. Kazuo Ishiguro’nun dünyayla hemen aynı zamanda Türkçede yayımlanan romanı “Gömülü Dev”, toplumsal belleğin zihinlerde yarattığı tahribatı tartışan bir roman. Görünenin ardında gizlenmiş gerçeğe ulaşmanın, geçmişle yüzleşmenin hem birey hem de toplum için ne denli güç olduğuna dair bir sorgulama aslında Ishiguro’nun yeni romanı. Bunu ise mitolojik devirlere doğru çıkılan yolculukta ve masalsı bir atmosferde yapıyor yazar. Eray Ak tanıtıyor bize kitabı. Bol kitaplı günler... TURHAN GÜNAY [email protected] [email protected] twitter: www.twitter.com/CumKitap Y Arayış metinleri şiddetin varlığını tam anlamıyla kabul ederek onunla yüzleşmeye çabalıyor. Tıpkı Susan Sontag’ın Fotoğraf Üzerine adlı kitabında, vahşetin görüntüsüyle göz göze gelmemiz gerektiğini söyleyişi gibi. Böylesi bir tavrın bizi götüreceği sonuç ise kadınların, yaşamda ve kurduğu hayallerde herhangi bir kısıtlamaya maruz kalmadan hareket edebilme özgürlüğü kazanması. Bu da Solnit’in, Virginia Woolf’tan alıntıladığı sınırsızlığa atıf yapıyor. Söz konusu mücadelede kadınların “yenilmeye mahkum olduğunu” söyleyenlere inat Solnit, o sınırsızlık düşüncesinin önemli bir hareket noktasına ve adıma dönüştüğünü düşünüyor. ZAMANI BOŞLUKLA DOLDURMAK Dedim ya Solnit bakış açısı geniş ve yorumları sağlam bir yazar. Aynı zamanda çok da üretken; adı geçen kitaplarıyla hemen hemen aynı günlerde yayımlanan Kaybolma Kılavuzu yazarın, yolunu bilinçli şekilde kaybetme ve bundan keyif alma denemeleri. Bilinmezliklerle dolu bu eylem, bizi bulmaya götürürken Solnit, “bulmanın kaybolmak olduğunu” söylüyor. “Bilinmeyenin kucağında kalabilmenin başka bir sanat olduğunu” söyleyen yazar, doğanın dilini okumak için çabalamak gerektiğini ekler. Solnit’e göre bir yakını veya herhangi bir eşyayı kaybetmekle yolu şaşırmak arasındaki fark, birini ya da bir şeyi bulamadığınızda, en azından nerede olduğunuzu bilmemiz. Kaybolunca soruların bazen yanıtlardan daha öne çıktığını da unutmamak lazım. Solnit, bir coğrafya olarak düşündüğü zihinde yol bulma yetisinin yitip gidişinden de söz eder. İster patolojik ister coğrafi olsun kaybolma, yabancılaşmayı da beraberinde getiriyor. Fakat bundan hareketle fetih değil, keşif tercih edilirse Solnit’e göre kültürel kazanç artıyor. Bahsettiği kültürel zenginliği, bir kentin planından sıyrılan harabeler arasında dolaşırken de yakalıyor. Çünkü orada hatıralar ve karanlık topraklarla yüzleşiliyor. Yola çıkmak için amaç seçmeyen Solnit’in önem verdiği şey, dünyadayken ondan kendini ayırmasını sağlayan yalnızlığı hissetmek. Böyle olunca yolunu kaybetmenin tadına varabiliyor. O anlarda aklına takılan ayrıntıların yelkenini şişirense yol boyu onunla gelen yazarlar, ressamlar ve düşünürler. Kaybolma Kılavuzu bilinmeyenin, amaçsızca gezinmenin güzelliğini ve faydalarını anlatırken aylaklığın ve zamanı boşlukla doldurmanın çekiciliğini de pas geçmiyor. Üç kitapta da gözümüze çarpan en yalın gerçek, arayışlar ve yanıt bulma girişimleri. Bu anlamda Solnit’te, hem konu çeşitliliği hem de ele aldıklarının derinine inişiyle bir Susan Sontag havası olduğunu söylemek mümkün. n [email protected] Yakındaki Uzak/ Rebecca Solnit/ Çeviren: Müge Karahan, Mehmet Öznur/ Encore Yayınları/ 264 s. Bana Bilgiçlik Taslayan Adamlar/ Rebecca Solnit/ Çeviren: Asude Küçük/ Encore Yayınları/ 100 s. Kaybolma Kılavuzu/ Rebecca Solnit/ Çeviren: Gökçe Gündüç/ Encore Yayınları/ 192 s. Peş peşe yayımlanan “Yakındaki Uzak”, “Bana Bilgiçlik Taslayan Adamlar” ve “Kaybolma Kılavuzu”, Rebecca Solnit’in gerek kendi deneyimlerinden gerek etrafında olup bitenlerden yola çıkarak yazdığı denemelerden oluşuyor. r Ali BULUNMAZ ebecca Solnit, ilgi alanları ve bilgi dağarcığı hayli geniş bir yazar. Bereket, kitapları neredeyse yayımlandığı anda Türkçeye çevrildi. Bunlardan ilki Yakındaki Uzak, annesinin evinin bahçesindeki kayısılarla başlayıp yine onlarla biten bir seyahat. Kitabın pusulası ise yer, yol ve insan hikâyeleri. Alzheimer hastası annesi bu kitapta başrolde: Kayboluyor, kaybediyor ve unutuyor. Buradan da kayısılarla beraber müthiş bir hikâye türüyor. Çok kolay bozulan ve son hasatı alınan kayısılar, Solnit için biraz masalsı biraz garip bir metafora dönüşüyor. Solnit’in, annesiyle ilgili olgunlaşmamış ve çürümüş hikâyeleri aynı zamanda annekız ilişkisinin de yansıması. Kim olduğunu sorduğu günlerde, annesi kim olduğunu bilmemekle cebelleşiyor. Belli bir noktada annesinden uzaklaşmasını sağlayansa kabul ettiği macera teklifiyle İzlanda’ya gidişi; orada derdini edebiyatçılar, kahramanlar ve romanlardaki olaylar aracılığıyla dillendiriyor. “Kitaplar, içinde buluştuğumuz yalnızlıklardır” demesi de biraz ondan galiba. Üstelik bu yalnızlığa yol da dahil kanser de. Solnit için zamanın akışı, yakalandığı hastalıkla beraber değişiyor; dünyaya bakışı, olayları algılayışı farklılaşıyor. Ama olum suz anlamda değil, her şeyi daha bir dikkatle tartıyor, özellikle neyin daha önemli olduğunu. Solnit’in Yakındaki Uzak’ta yaptığı şey, acının ve yitimin heykelini inşa etmeye benziyor. Elinde kalan kayısılar ve yolculuklar da o kaosun öyküsünün temsili. “KADININ ADI OLASILIK” Solnit, yalnızca kendi deneyimlerine odaklanmıyor, çevresinde ve dünyada olup bitenlere karşı da sesini yükseltiyor. Bunun en güzel örneklerinden biri Bana Bilgiçlik Taslayan Adamlar. Solnit burada, kadının adının “sessizlik” olarak konmasına itiraz ediyor. Tacizi ve tecavüzü “sıradan” gören, şiddeti meşrulaştıran ve kadını birey olarak algılamak yerine silik bir nesne haline getirmeye gayret eden “çok önemli adamlar”, yazarın en fazla yerdiği tipler. Onun deyişiyle bu adamlar özgüvenini parlatırken kadının benliğinden şüphe duymasına ve kendini kısıtlamasına yol açıyor. Solnit’in bu belirlemesi, kadına yönelik şiddetin sadece dışarıdan değil, büyük oranda hemen yanı başındakilerden geldiği göz önüne alınarak daha dikkatli okunmalı. Hepsinin yanında, çoğu politikacının kadına yönelik şiddeti açık veya örtük biçimde desteklemesi ve bunun söylemlerine yansıması konunun ciddiyetini arttırıyor. Yazara göre erkeğe önceki kuşaklardan devredilen şiddet, cinsiyet savaşını kızıştırıyor. “Erkeğin adı ayrıcalık, kadınınki ise olasılık” haline geliyor. Solnit’in gücü burada; nitekim R Yola çıkmak için amaç seçmeyen Solnit’in önem verdiği şey, dünyadayken ondan kendini ayırmasını sağlayan yalnızlığı hissetmek. İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç t Genel Yayın Yönetmeni: Can Dündar t Yayın Yönetmeni: Turhan Günay t Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın t Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı t Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. t İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 t Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. t Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden t Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü t Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya t Reklam Müdürü: Ayla Atamer t Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74 t Yerel süreli yayın t Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 3 1 6 7 M A Y I S 2 0 1 5 n S A Y F A 3